النساء ٥٤
ترجمه
| النساء ٥٣ | آیه ٥٤ | النساء ٥٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«النَّاس»: توده مردم. در اینجا مراد پیغمبر، یا او و مؤمنان، و یا ملّت عرب است. «الْحِکْمَة»: شناخت اسرار شریعت و رموز اشیاء. فهم اسرار موجود در کتاب آسمانی. نبوّت. «مُلْکاً عَظِیماً»: مراد حکومت بر دلها یا سلطنت بر ممالک از سوی برخی از پیغمبران ابراهیمی است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَمْ عِنْدَهُمْ خَزَائِنُ رَحْمَةِ... (۰)
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا... (۲) قُلْ لَوْ أَنْتُمْ تَمْلِکُونَ... (۲) وَ قَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ... (۰)
تفسیر
نکات آیه
۱- حسادت اهل کتاب (یهود)، نسبت به پیامبر (ص) و مسلمانان (ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله) این آیه و آیات گذشته جوابى است بر گفتار غیر منصفانه یهود درباره اهل ایمان (هؤلاء اهدى ... ) بنابراین مراد از «النّاس» پیامبر (ص) و مؤمنان خواهد بود.
۲- همسویى اهل کتاب (یهود) با کافران و تصدیق عقاید آنان، برخاسته از حسادتشان به پیامبر (ص) و مسلمانان (یقولون هؤلاء اهدى من الّذین امنوا سبیلا ... یحسدون النّاس) جمله «ام یحسدون ... » بیان علتى براى مسائل عنوان شده در آیه ۵۱ است. و از جمله آنها، قضاوت ظالمانه و همسویى با کافران است. یعنى این قضاوت و همسویى، ناشى از حسادت یهود مى باشد.
۳- مقام پیامبرى و حکومت اعطا شده از جانب خدا به پیامبر (ص) باعث حسادت یهودیان به آن حضرت و پیروانش (ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله فقد اتینا ال ابرهیم) مراد از «فضله» به قرینه ذیل آیه (فقد آتانا ... )، کتاب و حکمت و ملک عظیم است.
۴- اعطاى قرآن به پیامبر (ص)، مایه حسادت یهود بر آن حضرت (ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله) از مصادیق «فضل» به قرینه ذیل آیه قرآن مى باشد.
۵- بعثت انبیا و رهبران الهى، ناشى از فضل خداوند است. (ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله)
۶- حسادت یهودیان بر پیامبر (ص) و منزلت وى، مایه گرایش آنان به کفر و شرک (یؤمنون بالجبت و الطاغوت ... ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله)
۷- حسادت، خطرى براى ایمان و اعتقاد و عاملى براى گرایش به شرک و کفر (یؤمنون بالجبت و الطاغوت ... ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله) «ام یحسدون»، چنانچه گذشت، بیان علت مسائلى است که در آیه ۵۱ مطرح شد که از جمله آنها، گرایش و ایمان برخى از یهودیان به کفر و شرک است. یعنى حسادت باعث شد تا به «جبت» و «طاغوت» ایمان بیاورند.
۸- اعطاى کتاب و حکمت (پیامبرى) و ملک عظیم به آل ابراهیم (ع)، از تفضّلات الهى (فقد اتینا ال ابرهیم الکتب و الحکمة و اتیناهم ملکاً عظیماً) برخى از مفسران برآنند که مراد از حکمت، نبوت و پیامبرى است.
۹- بى نتیجه بودن حسادت اهل کتاب (یهود) نسبت به تفضّلات الهى به پیامبر (ص) (ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله فقد اتینا ال ابرهیم) «فقد آتینا» به این معناست که همان گونه که حسدورزان به آل ابراهیم طرفى نبستند و به آنان ضررى نرساندند، حسودان به پیامبر (ص) نیز نتیجه اى نخواهند برد و ضررى را متوجّه آن حضرت نخواهند کرد.
روایات و احادیث
۱۰- خاندان رسالت به علت بهره مندى از داده ها و فضل خداوند، مورد حسادت (ام یحسدون النّاس على ما اتیهم اللّه من فضله) امام صادق (ع) فرمود: ... نحن النّاس المحسودون الّذین قال اللّه: ام یحسدون النّاس ... .[۱]
۱۱- نبوّت، فهم، منصب قضاوت و لزوم اطاعت مردم، داده هاى خداوند به خاندان ابراهیم (ع) (فقد اتینا ال ابرهیم الکتب و الحکمة و اتیناهم ملکاً عظیماً) امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از آیه فوق درباره «الکتاب» فرمود: النّبوة، و درباره «الحکمة» فرمود: الفهم و القضاء، و درباره «ملکاً عظیماً» فرمود: الطّاعة.[۲]
۱۲- مقام امامت، فضل و داده خداوند به خاندان ابراهیم (ع) (و اتیناهم ملکاً عظیماً) امام باقر (ع) در معناى «ملک عظیم» در آیه فوق فرمود: ... ان جعل فیهم ائمّة.[۳]
۱۳- خاندان محمّد (ص)، از تبار ابراهیم (واتینا ال ابرهیم الکتب و الحکمة و اتیناهم ملکاً عظیماً) حضرت على (ع) در مورد آیه فوق فرمود: ... و نحن آل ابراهیم.[۴]
موضوعات مرتبط
- آل ابراهیم (ع): امامت آل ابراهیم (ع) ۱۲ ; حکمت آل ابراهیم (ع) ۸ ; حکومت آل ابراهیم (ع) ۸ ; علم آل ابراهیم (ع) ۱۱ ; فضایل آل ابراهیم (ع) ۸، ۱۱، ۱۲ ; قضاوت آل ابراهیم (ع) ۱۱ ; نبوّت آل ابراهیم (ع) ۱۱ ; نسل آل ابراهیم (ع) ۱۳
- ائمه (ع): فضایل ائمه (ع) ۱۰
- انبیا: بعثت انبیا ۵
- اهل بیت (ع): نیاکان اهل بیت (ع) ۱۳
- اهل کتاب: و کافران ۲ ; اهل کتاب و محمّد (ص) ۹ ; حسد اهل کتاب ۱، ۲، ۹
- ایمان: موانع ایمان ۷
- حسد: آثار حسد ۶، ۷، ۹ ; عوامل حسد ۳، ۴، ۱۰
- حسودان:۱، ۲، ۳، ۴، ۶، ۹
- خدا: عطایاى خدا ۳، ۴، ۸، ۱۱، ۱۲ ; فضل خدا ۵، ۸، ۹، ۱۰، ۱۲
- رهبرى: دینى ۵
- شرک: زمینه شرک ۶ ; عوامل شرک ۷
- قضاوت: اهمیّت قضاوت ۱۱
- کفر: زمینه کفر ۶ ; عوامل کفر ۷
- محمّد (ص): فضایل محمّد (ص) ۳، ۴، ۶
- یهود: حسد یهود ۱، ۲، ۳، ۴، ۶، ۹ ; شرک یهود ۶ ; کفر یهود ۶ ; یهود و کافران ۲ ; یهود و محمّد (ص) ۱، ۳، ۶، ۹ ; یهود و مسلمانان ۱، ۲، ۳
منابع
- ↑ کافى، ج ۱، ص ۱۸۶، ح ۶ ; و ص ۲۰۵، ح ۱، ص ۲۰۶، ح ۲- ، ۴ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۹۱، ح ۳۰۱ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۴۶، ح ۱۵۳.
- ↑ کافى، ج ۱، ص ۲۰۶، ح ۳ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۹۱- ، ح ۳۰۳ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۴۸، ح ۱۶۰.
- ↑ کافى، ج ۱، ص ۲۰۶، ح ۵ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۴۸، ح ۱۵۸.
- ↑ کتاب سلیم بن قیس، ص ۸۷ ; بحارالانوار، ج ۲۸، ص ۲۷۵، ح ۴۵.
