الانسان ٢٩
| کپی متن آیه |
|---|
| إِنَ هٰذِهِ تَذْکِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلاً |
ترجمه
| الانسان ٢٨ | آیه ٢٩ | الانسان ٣٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«هذِهِ»: این آیات پیشین. «تَذْکِرَةٌ»: (نگا: طه / واقعه / ، حاقّه / و ). «إِتَّخَذَ إِلی رَبِّهِ سَبِیلاً»: (نگا: نساء / فرقان / ، مزّمّل / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
نَحْنُ خَلَقْناهُمْ وَ شَدَدْنا أَسْرَهُمْ وَ إِذا شِئْنا بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ تَبْدِيلًا «28» إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلًا «29» وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً «30» يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً «31»
مائيم كه خلقشان كرديم و مفاصلشان را محكم ساختيم و هرگاه بخواهيم مانند آنها را چنانكه بايد به جاى آنان مى‌آوريم. به راستى اين آيات، وسيله تذكّرى است، پس هركه بخواهد، راهى به سوى پروردگارش در پيش گيرد. و شما چيزى رانمى‌خواهيد، مگر اين كه خدا بخواهد، همانا خداوند دانا و حكيم است. هر كه را بخواهد به رحمت خود درمى‌آورد و براى ظالمان عذابى دردناك آماده كرده است.
نکته ها
«اسر» بستن با بند است و «اسير» كسى است كه دربند بسته شده است. مراد از «شَدَدْنا أَسْرَهُمْ» آن است كه بندها و مفاصل آدمى را محكم كرديم.
پیام ها
1- كفر و طغيان بستر نابودى انسان است. آثِماً أَوْ كَفُوراً ... بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ
2- توانايى خداوند بر آفرينش انسان، نشانه توانايى او بر نابود كردن او است.
خَلَقْناهُمْ ... بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ
3- خداوند، حجت را بر مردم تمام كرده است. «إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ»
4- قرآن، وسيله هوشيارى است. «إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ»
5- راه خدا، اجبارى نيست، هر كه مى‌خواهد به سعادت برسد، بايد خود آن را انتخاب كند و بپيمايد. «فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلًا»
جلد 10 - صفحه 338
6- خواست انسان، نه مستقل از خواست خداوند است و نه برتر از آن. بلكه آنچه را انسان مى‌خواهد، اگر مورد خواست خداوند نيز قرار گيرد، محقق مى‌شود.
«وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ»
7- مشيّت خداوند، عالمانه و حكيمانه است، نه گزافه. يَشاءَ اللَّهُ ... عَلِيماً حَكِيماً
8- بر اساس مشيّت حكيمانه، كسانى كه بخواهند مشمول رحمت الهى مى‌شوند.
«يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ»
9- كسانى از رحمت الهى دورند، كه خود راه ظلم را پيش گرفته‌اند. «وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً»
«والحمدللّه ربّ العالمين»
جلد 10 - صفحه 340
سوره مرسلات
اين سوره پنجاه آيه دارد و در مكّه نازل شده است.
نام سوره برگرفته از آيه اول است كه با «مرسلات» آغاز شده است و مراد از آن، فرشتگانى هستند كه از سوى خداوند براى انجام امور مختلف، فرستاده مى‌شوند.
اين سوره نظير سوره‌هاى انبياء «1»، قمر «2»، حج «3»، واقعه «4»، حاقّه «5»، قيامت «6»، نباء «7»، تكوير «8»، انفطار «9»، انشقاق «10»، غاشية «11»، قارعه «12» و زلزال «13» با آيات مربوط به معاد شروع شده است.
چنانكه مانند سوره‌هاى فاطر، ذاريات و نازعات با سوگند به فرشتگان آغاز شده است.
در اين سوره، آيه «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ» ده مرتبه تكرار شده، همان گونه كه در سوره الرّحمن آيه «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ»* ودر سوره قمر آيه «فَكَيْفَ كانَ عَذابِي وَ نُذُرِ»* تكرار شده است.
«1». «اقترب للناس حسابهم».
«2». «اقتربت الساعة».
«3». «انّ زلزلة الساعة شى‌ء عظيم».
«4». «اذا وقعت الواقعة».
«5». «الحاقّة ما الحاقّة».
«6». «لااقسم بيوم القيامة».
«7». «عمّ يتساءلون».
«8». «اذا الشمس كوّرت».
«9». «اذا السماء انفطرت».
«10». «اذا السماء انشقت».
«11». «هل اتاك حديث الغاشية».
«12». «القارعة ما القارعة».
«13». «اذا زلزلت الارض زلزالها».
جلد 10 - صفحه 341
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلاً «29»
إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ: بدرستى كه اين سوره پندى و موعظه‌اى است كه به آن متذكر شوند به امر آخرت؛ يا اين معامله اهل بيت در بذل و ايثار، عبرتى است مر مؤمنان كه تبليغ را تا به مثل آن تأمل كنند و از مثل اين جزاها بهره يابند. يا اين رسالت آن مى‌كنى، در آن تذكره‌اى است مر طالبان راه حق را، فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ: پس هر كه خواهد فراگيرد، إِلى رَبِّهِ سَبِيلًا: به قرب پروردگار
جلد 13 - صفحه 424
خود راهى را به وسيله كسب طاعات و خيرات و اجتناب از محرمات.
تبصره: آيه دليل است بر آنكه بندگان در تكاليف الهى مجبور نيستند، بلكه مختارند در فعل و ترك، و لذا مستوجب ثواب و عقاب شوند. و استطاعت هم قبل از فعل باشد، پس مبطل قول مجبره خواهد بود.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلاً «23» فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ كَفُوراً «24» وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً «25» وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلاً طَوِيلاً «26» إِنَّ هؤُلاءِ يُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ يَوْماً ثَقِيلاً «27»
نَحْنُ خَلَقْناهُمْ وَ شَدَدْنا أَسْرَهُمْ وَ إِذا شِئْنا بَدَّلْنا أَمْثالَهُمْ تَبْدِيلاً «28» إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلاً «29» وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً (30) يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً (31)
ترجمه
همانا ما فرو فرستاديم بر تو قرآن را فرستادنى
پس صبر كن براى حكم پروردگارت و پيروى مكن از آنها گناهكارى يا ناسپاسى را
و ياد كن نام پروردگار خود را در ابتدا و انتهاى روز
و از شب پس سجده كن براى او و تنزيه نما او را بتسبيح در شب پاره‌اى از آن طولانى
همانا اين گروه دوست ميدارند لذّتهائى را كه بزودى فراهم آيد و رها ميكنند پشت سر خود روز سنگينى را
ما آفريديم آنها را و استوار نموديم بند و بست اعضاء آنانرا و وقتى بخواهيم بدل مينمائيم آنانرا به امثالشان بدل نمودنى
همانا اين پندى است پس هر كه خواسته باشد ميگيرد بسوى پروردگار خود راهى
و نميخواهيد مگر آنكه بخواهد خدا همانا خدا ميباشد داناى درست كار
داخل ميسازد هر كه را بخواهد در رحمت خود و ستمكاران را مهيا فرموده است بر ايشان عذابى دردناك.
تفسير
خداوند منّان نازل فرمود قرآن را بر پيغمبر خود بتدريج در مدّت رسالت آنحضرت بر حسب اقتضاء وقت و مصلحت زمان با دلالت بر ولايت امير المؤمنين عليه السّلام چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده پس بايد صبر فرمايد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بر آزار قوم و زحمت ابلاغ تا برسد حكم خدا بنصرت او بر اعداء و اطاعت ننمايد از مردمى كه گناهكار يا كافر و مصرّ بر كفرند و ميخواهند بدسائس و حيل آنحضرت را از امر دعوت باز دارند مانند عتبة بن ربيعه و وليد بن مغيره و
جلد 5 صفحه 322
ابو جهل كه بعضى از مفسّرين ذكر كرده‌اند و ياد فرمايد نام خدا را در نماز صبح و ظهر و عصر و در قسمتى از شب سجده نمايد براى خدا كه نماز مغرب و عشاء باشد و تنزيه نمايد او را بتسبيح در قسمتى طولانى كه از نصف شب تا صبح باشد در نماز شب چنانچه از روايات ائمه اطهار استفاده ميشود ولى بعضى از مفسّرين بكرة و اصيلا را عبارت از صبح و شام دانسته و كنايه از دوام ذكر و دعا و تبليغ رسالت گرفته‌اند و من اللّيل را تا آخر آيه بر نمازهاى شب اعمّ از واجب و مستحب حمل نموده‌اند و ميفرمايد همانا اين مردم دوست دارند دنيا را كه نقد است و بعجله استفاده از لذّات آن ميتوانند بنمايند و آخرت را كه روز سنگين سختى است و در مقابل دارند پشت سر انداخته‌اند و براى آنروز كار نميكنند و بنابر اين وراء در كلام الهى محتمل است بمعناى پيش رو باشد و ميشود بمعناى پشت سر باشد و در هر حال آنرا واگذارده‌اند بحال خود و فكر آنروز نيستند ما خلق نموديم آنها را و محكم نموديم بند و بست اعضاء آنانرا و ربط داديم مفاصلشان را به اعصاب در خلقت كه كار آمد و فعّال ما يشاء شدند و اگر بخواهيم ميميرانيم آنها را و امثالشان را در استحكام خلق و قدرت بر كار دو مرتبه خلق مينمائيم در آخرت يا در دنيا تا قيام باطاعت و عبادت ما نمايند آنچه تاكنون ذكر شد در قرآن از ارشاد بعظمت امر آخرت و غيره موجب تذكّر مردم است بوظائف خودشان پس هر كس بخواهد راه تقرّب بخدا را كه قبول ولايت مولى است در پيش خواهد گرفت چنانچه در كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده و در عبادت و اطاعت كوتاهى نخواهد نمود ولى كسى نميخواهد راه حق را در پيش بگيرد مگر آنكه قبلا خدا خواسته باشد كه او به اختيار خود راه حق را پيش گيرد و جبر و تفويض نيست بلكه امر بين امرين است چنانچه در خرائج از امام زمان عليه السّلام نقل نموده كه فرمود دلهاى ما ظرفهاى مشيّت خدا است وقتى او بخواهد ما ميخواهيم و اين آيه را تلاوت نمود و مفوّضه را تكذيب فرمود همانا خداوند دانا و حكيم است نميخواهد مگر باقتضاء علم و حكمت و داخل ميكند هر كس را بخواهد در رحمت خود كه ولايت ائمه اطهار است بنقل كافى از امام كاظم عليه السّلام بهدايت و توفيق طاعت و براى
جلد 5 صفحه 323
ستمكاران بخود و خلق آماده فرموده عذاب اليم دوزخ را در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه هر كس سوره هل اتى را در هر صبح روز پنجشنبه بخواند خداوند حوريان زيادى از بكر و ثيّب براى او تزويج ميفرمايد و با پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم محشور خواهد شد و الحمد للّه ربّ العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
جلد 5 صفحه 324
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ هذِهِ تَذكِرَةٌ فَمَن شاءَ اتَّخَذَ إِلي رَبِّهِ سَبِيلاً «29»
اينکه آيات شريفه تذكره و گوشزد بندگان است پس كسي که بخواهد بگيرد بسوي پروردگارش راهي را. خداوند ارسال رسل و انزال كتب و جعل احكام و اوامر و نواهي براي بشر فرموده و اسباب و قوي و عقل و شعور و ادراك عنايت كرده که هر که بخواهد سعادتمند شود و رستگاري پيدا كند بتواند و راه عذر بر آنها بسته شود و حجت بر آنها تمام شود لكن فاعليت فاعل از هر جهت تمام است ولي قابليت قابل هم شرط است لذا ميفرمايد ما كار خود را تمام كرديم.
إِنَّ هذِهِ تَذكِرَةٌ اينکه قرآن مجيد و آيات شريفه براي اينکه است که بندگان از خواب غفلت بيدار شوند و بخود بيايند.
فَمَن شاءَ که هر كس بخواهد بتواند و تمام وسائل بر او فراهم شده که.
اتَّخَذَ إِلي رَبِّهِ سَبِيلًا طرق الي اللّه ايمان و اخلاق فاضله و اعمال صالحه است بعكس سبل شيطان كفر و شرك و عناد و ضلالت و صفات خبيثه و اعمال سيئه است، گروهي اينکه گروهي آن پسندند:
هر چه هست از اقامت ناساز بي اندام ما استبرگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 29)- سپس به کل بحثهائی که در این سوره آمده است- که مجموعا یک برنامه جامع سعادت را ارائه می‌دهد- اشاره کرده، می‌گوید: «این یک تذکر و یادآوری است، و هر کس بخواهد (با استفاده از آن) راهی به سوی پروردگارش برمی‌گزیند» (ان هذه تذکرة فمن شاء اتخذ الی ربه سبیلا).
وظیفه ما نشان دادن راه است، نه اجبار بر انتخاب، این شما هستید که باید با عقل و درک خود، حق را از باطل تشخیص دهید، و با اراده و اختیار خود تصمیم بگیرید.
این در حقیقت تأکیدی است بر آنچه در آغاز سوره گذشت که فرمود: «ما راه را به او نشان دادیم، خواه پذیرا شود و شکر این نعمت را به جا آورد، یا روی گرداند و کفران کند».
نکات آیه
۱ - قرآن، زداینده غفلت ها و وسیله یادآورى و بیدارى انسان ها است. (إنّ هذه تذکرة) «هذه»، به مجموع آیاتى اشاره دارد که تا کنون یاد شده است.
۲ - قرآن، یادآور نیازهاى بشر و تأمین کننده آن است. (إنّ هذه تذکرة) واژه «تذکرة» در بیشتر لغت نامه ها چنین معنا و تعریف شده است: «ما یُستَذکَرُ به الحاجة» (چیزى که بهوسیله آن نیازها خاطر نشان مى شود و انسان همواره آن را به یاد دارد و فراموشش نمى کند) (ر.ک: قاموس، صحاح، تاج العروس و لسان العرب). بر این اساس مى توان استفاده کرد که قرآن، نیازهاى انسان ها را بدان ها یادآور شده است; بگونه اى که آن را همواره در خاطر دارد و در واقع آنها را تأمین خواهد کرد.
۳ - نیاز بشر، به تذکارهاى الهى و تعالیم قرآن کریم (إنّ هذه تذکرة)
۴ - دین، راهى است که مقصد در آن تقرب به خداوند است. (فمن شاء اتّخذ إلى ربّه سبیلاً)
۵ - تذکارهاى قرآن، به منظور معرفت و راه یابى آگاهانه و آزادانه انسان ها به خدا است. (إنّ هذه تذکرة فمن شاء اتّخذ إلى ربّه سبیلاً)
۶ - انسان، موجودى است مختار و انتخاب گر. (فمن شاء اتّخذ إلى ربّه سبیلاً) برداشت یاد شده از تعبیر «من شاء» (هر کس بخواهد) استفاده مى شود.
۷ - با ارائه قرآن به انسان ها، حجّت الهى بر آنان تمام است. (إنّ هذه تذکرة فمن شاء اتّخذ إلى ربّه سبیلاً) خداوند، با ارائه آیات قرآن - که مایه بیدارى و تذکار است (هذه تذکرة) - حجتش را بر آدمیان تمام کرده و این انسان است که باید راه دین را، طریق زندگى خویش قرار دهد (اتّخذ إلى ربّه سبیلاً).
موضوعات مرتبط
- اتمام حجت: اتمام حجت با قرآن ۷
- انسان: اختیار انسان ۶; نیازهاى معنوى انسان ۳; ویژگیهاى انسان ۶
- تذکر: تذکر نیازهاى انسان ۲
- تقرب: عوامل تقرب ۴
- تنبه: عوامل تنبه ۱
- خدا: اتمام حجت خدا ۷
- دین: نقش دین ۴
- ذکر: زمینه ذکر ۱
- قرآن: تعالیم قرآن ۲; فلسفه تذکرات قرآن ۵; نقش قرآن ۱، ۲، ۷; هدایتگرى قرآن ۵
- نیازها: تأمین نیازها ۲; نیاز به تذکر ۳; نیاز به قرآن ۳
منابع
