النساء ٣٩
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ مَا ذَا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَ کَانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً |
ترجمه
| النساء ٣٨ | آیه ٣٩ | النساء ٤٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَاذَا عَلَیْهِمْ»: چه می‌شد اگر. چه زیانی می‌کردند اگر.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ ما ذا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَ كانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً «39»
و بر ايشان چه مى‌شد، اگر به خداوند و روز قيامت ايمان مى‌آوردند و از آنچه خداوند، روزى آنان كرده (از روى اخلاص، نه ريا) انفاق مى‌كردند؟
و خداوند به نيّت آنان داناست.
جلد 2 - صفحه 70
پیام ها
1- اظهار تأسف بر حال منحرفان، يكى از راههاى هشدار وتبليغ است. وَ ما ذا عَلَيْهِمْ ...
2- لازمه‌ى ايمان به خدا، انفاق به محرومان است. آمَنُوا ... أَنْفَقُوا
3- انفاق فقط در اموال نيست، بلكه از هرچه كه خداوند داده، (علم، آبرو، مقام ...)
پسنديده است. «مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ»
4- اگر بدانيم كه نعمت‌ها از خداوند است، روحيّه‌ى انفاق در ما قوى مى‌شود.
«رَزَقَهُمُ اللَّهُ»
5- افراد بخيل، يا رياكار بدانند كه زير نظر خداى آگاه قرار دارند. «كانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ ما ذا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَ كانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً (39)
بعد از آن بر سبيل توبيخ و تجهيل ايشان فرمايد:
وَ ما ذا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ: و چه ضرر و عيب بودى بر ايشان اگر ايمان مى‌آوردند به وحدانيت الهى و تصديق مى‌كردند به روز آخرت و جزاى سبحانى يا چه شده است بر آنها كه بمبدء و معاد معتقد و مصدق گردند، وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ: و انفاق كردندى حقوق الهى را بدون غرض و ريا از آنچه روزى فرموده ايشان را خداى تعالى. پس بر سبيل تهديد و تخويف فرمايد: وَ كانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً: و هست ذات ذو الجلال الهى به اقوال و افعال ايشان دانا، پس جزا فراخور اقوال و افعال آنها خواهد داد. غرض توبيخ است مر ايشان را بر جهل به منفعت و اعتقاد به چيزى كه ضرر آنها است. و ايضا تحريص بر فكر كردن جواب، كه شايد به تفكر عالم شوند به فوايد جليله و عوايد جميله، تا تحصيل آن نمايند. و ايضا تنبيه بر آنكه كسى كه او را دعوت به امرى كنند كه در آن ضررى نباشد، سزاوار باشد به اجابت؛ فكيف به دعوتى كه متضمن منافع باشد.
نكته: تقديم ايمان در اينجا و تأخير آن در آيه سابقه، به جهت آنكه مقصود در اينجا تخصيص، و در آنجا تعليل است.
تبصره: آيه شريفه دلالت دارد بر بطلان قول جبريه، چه اگر خداى تعالى كفر را در كافر جعل كند و بفرمايد: ماذا عليهم لو امنوا، و ايضا معصيت را در عاصى جعل نمايد و بفرمايد: ماذا عليهم لو اطاعوا؛ هر آينه عبث و قبيح، و صدور آن از حكيم على الاطلاق محال خواهد بود؛ زيرا مثل آنست كه شخصى
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 440
را دست و پا بسته به دريا اندازند و گويند: «ماذا عليه ان لا يبتل بالماء». و معذبين نار را گويند: «ماذا عليهم لو خرجوا و صاروا الى الجنه». و مريض را گويند: «ماذا عليه لو كان صحيحا». و موكل و كيل در متاع را محبوس كند و گويد: «ماذا عليه لو تصرف فى الضيعه». و مسلم است صدور اين كلمات از عاقل، نسبت به اشخاص مذكور قبيح باشد. و چون قبيح از ذات احديت محال است، صدور فعلى كه مسبب قبح باشد، البته محال و ممتنع خواهد بود. پس كفر در كافر، و معصيت در عاصى را حق تعالى جعل نفرموده، بلكه خود، به سوء اختيار كفر را بر ايمان و عصيان را بر طاعت ترجيح دادند. و اين قاعده از مسلميات عقليه است كه: الامتناع بالاختيار لا ينافى الاختيار، يعنى بازداشتن و منع كردن شيئى را از خود به اختيار، منافى با اختيار در فعل و ترك نيست. و آيه شريفه بعد مؤيد مطلب حقه است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ ما ذا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَ كانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً (39)
ترجمه
و چه باكى بود برايشان اگر ايمان ميآوردند بخدا و روز بازپسين و انفاق مينمودند از آنچه روزى دادشان خدا و باشد خداوند بايشان دانا.
تفسير
خداوند ملامت فرموده است به اين بيان بر جهل كه ناشى از بى‌فكرى است در امور مهمّه و اجابت دعوات حقه كه راه ضرر آن موهوم و رجاء نفع آن معلوم است و وجه تقديم ايمان بر انفاق در اين آيه و تاخير آن در آيه سابقه بنظر فيض ره آنستكه مقصود در اينجا تخصيص و در آنجا تعليل است و بنظر حقير اشاره بتلازم اين دو عنوان است كه اگر مرائى شد مؤمن نيست و اگر مؤمن شد مرائى نيست و بهر چه هست خدا عالم است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ ما ذا عَلَيهِم لَو آمَنُوا بِاللّه‌ِ وَ اليَوم‌ِ الآخِرِ وَ أَنفَقُوا مِمّا رَزَقَهُمُ اللّه‌ُ وَ كانَ اللّه‌ُ بِهِم عَلِيماً (39)
چه ضرر داشت بر اينها اگر ايمان بخدا و روز قيامت ميآوردند و از آنچه خداوند بآنها روزي كرده انفاق ميكردند و خداوند بآنها عالم است.
ما ذا عَلَيهِم كفار و مشركين توهم ضرر كرده که اگر ايمان بياوريم جلوگير ميشويم از بسيار منافع دنيوي از مكاسب محرمه و ما را بعبادت و تحصيل علم دين وادار ميكند و از صنايع و ترقيات باز ميدارد چنانچه بسيار از ابناء زمان ما اينکه توهم را كرده‌اند و اينکه توهم فاسد است اولا اسلام و دين مانع از ترقيات نيست بلكه تشويقات در دين براي كسب و تجارت و صنعت بسيار است حتي
(الكاسب حبيب اللّه)
فرموده و نه عشر عبادت را كسب حلال دانسته و جلوگيري از دزدي و تقلب و بيعاري و کل برناس كرده و اينکه عقب افتادن شما در اثر ساز و آواز و رقص و راديو و سينما و شرب خمر و قمار و زنا و آرايش و تفريح و تفرج و مجالس لهو و لعب و تقلب و غش در معامله و دزدي و ظلم و اذيت و هزارها مفاسد ديگر است و ثانيا ايمان و تقوي و انفاق في سبيل اللّه شما را عزت و ثروت و تعالي و ترقي و عظمت و سيادت و اتفاق و يگانگي و اتحاد و وفور نعمت و سعادت دنيا و آخرت مي‌بخشد قضيه بعكس است وَ لَو أَن‌َّ أَهل‌َ القُري آمَنُوا وَ اتَّقَوا لَفَتَحنا عَلَيهِم بَرَكات‌ٍ مِن‌َ السَّماءِ وَ الأَرض‌ِ الاية اعراف آيه 96، و بسياري از آيات ديگر و در اينکه باب اخبار الي ما شاء اللّه است.
جلد 5 - صفحه 82
لَو آمَنُوا بِاللّه‌ِ وَ اليَوم‌ِ الآخِرِ دو چيز انسان را باوج كمال و سعادت نشئتين و نجات از كليه مهالك دارين ميرساند: ايمان بمبدء و معاد، اگر مردم ايمان بخدا داشتند و خدا را حاضر و ناظر و خبير و بصير و محيط ميدانستند و اگر ايمان بروز جزا و پاداش اعمال و بهشت و جهنم و حساب و ميزان و نامه عمل داشتند و اينكه هر كس بجزاي عمل خود ميرسد اينکه اندازه فسق و فجور و فحشاء و منكرات در ميانه آنها شايع نبود.
وَ أَنفَقُوا مِمّا رَزَقَهُمُ اللّه‌ُ و انفاق بفقراء و ذوي الحاجات و ارحام و همسايه‌گان و ساير انفاقات واجبه و مستحبه ميكردند از مال حلال مشروع که خداوند بآنها روزي فرموده، آنچه مستفاد ميشود از مضامين بعض آيات و اخبار اينكه خداوند رزق هر كس را قبل از خلقتش معين فرموده وَ فِي السَّماءِ رِزقُكُم وَ ما تُوعَدُون‌َ الذاريات آيه 52، و البته خداوند رزق هر که را از ممر حلال مقرر فرموده و اما اگر بنده تعجيل نمود و از ممر حرام دست آورد مطابقش از حلال كسر ميگذراند و انفاق هم بايد از حلال باشد، انفاق از مال حرام دو عقوبت دارد يكي چرا باهلش رد نكرده، يكي بمصرف غير مرضي صاحبانش صرف كرده.
وَ كانَ اللّه‌ُ بِهِم عَلِيماً علم الهي احاطه دارد بجميع مخلوقات از سري تا ثريا و بجميع افعال و صفات و حالات و نيات و ساير خصوصيات آنها و با اعتقاد باين جمله چگونه انسان ميتواند مخالفت بكند و سركشي نمايد.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- ایمان به خدا و قیامت و انفاق، هیچ خسارتى را براى آدمى در پى نخواهد داشت. (و ماذا علیهم لو امنوا باللّه و الیوم الاخر و انفقوا)
۲- ترغیب آدمیان به تأمل کردن در ریشه بى ایمانى و بخلورزى خویش* (ماذا علیهم لو امنوا باللّه و الیوم الاخر و انفقوا)
۳- بخل و ریاکارى، نشانه کفر به خدا و قیامت است. (الذین یبخلون ... و ماذا علیهم لو امنوا باللّه و الیوم الاخر و انفقوا) ضمیر در «علیهم» به «الذین یبخلون» برمى گردد.
۴- ارزشمندى انفاق، مشروط به ایمان به خدا و قیامت است. (ماذا علیهم لو امنوا باللّه و الیوم الاخر و انفقوا) على رغم اینکه بحث آیات گذشته درباره انفاق و مسائل مربوط به آن بود، مطرح ساختن ایمان به خدا و قیامت پیش از امر به انفاق مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد.
۵- آنچه در اختیار آدمى است، رزق الهى است. (و انفقوا مما رزقهم اللّه)
۶- توجه به خدادادى بودن داراییها، تسهیل کننده انفاق و درمان کننده بخل (الذین یبخلون ... و انفقوا مما رزقهم اللّه) هدف از بیان این حقیقت که اموال آدمى داده هاى خداوند است (رزقهم اللّه)، این است که انسان را به انفاق در راه خدا ترغیب کند و بخل را از وى بزداید.
۷- آگاهى کامل خداوند به درون و جان آدمى (و کان اللّه بهم علیماً)
۸- آگاهى کامل خداوند به مؤمنان انفاق کننده، ریاکاران و بخیلان کفرپیشه (و کان اللّه بهم علیماً)
۹- خداوند، کیفردهنده بخیلان و ریاکاران و پاداش دهنده انفاق کنندگان مخلص (الذین یبخلون ... و انفقوا ... و کان اللّه بهم علیماً) هدف از بیان علم و آگاهى خداوند پس از بیان ایمان و بخل، تهدید بخیلان و ریاکاران به کیفر، و پاداش دهى به مؤمنان انفاق کننده است.
موضوعات مرتبط
- ارزش: ملاک ارزش ۴
- انسان: روزى انسان ۵
- انفاق: آثار انفاق ۱ ; ارزش انفاق ۴ ; پاداش انفاق ۹ ; زمینه انفاق ۶
- ایمان: آثار ایمان ۱ ; ایمان به خدا ۱، ۴ ; ایمان به قیامت ۱، ۴
- بخل: آثار بخل ۳ ; روش درمان بخل ۶ ; منشأ بخل ۲
- بخیل: ریاکارى بخیل ۸ ; کفر بخیل ۸ ; کیفر بخیل ۹
- تعقل: تشویق به تعقل ۲
- تکلیف: روش تسهیل تکلیف ۶
- خدا: روزى خدا ۵ ; علم خدا ۸ ; علم غیب خدا ۷ ; کیفر خدا ۹
- ریا: آثار ریا ۳
- ریاکار: کیفر ریاکار ۹
- کفر: آثار کفر ۳ ; علایم کفر ۳ ; کفر به خدا ۳ ; کفر به قیامت ۳ ; منشأ کفر ۲
- مخلصان: پاداش مخلصان ۹
- مؤمنان: انفاق مؤمنان ۸
- نعمت: آثار ذکر نعمت ۶ ; منشأ نعمت ۶
منابع
