الأنعام ١٣١
| کپی متن آیه |
|---|
| ذٰلِکَ أَنْ لَمْ يَکُنْ رَبُّکَ مُهْلِکَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُهَا غَافِلُونَ |
ترجمه
| الأنعام ١٣٠ | آیه ١٣١ | الأنعام ١٣٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَمْ یَکُنْ ... بِظُلْمٍ»: خدا کسی را به سبب ستمهایش مجازات نمی‌کند در حالی که.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي... (۱)
يَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءَکُمْ... (۱) وَ لَقَدْ بَعَثْنَا فِي کُلِ أُمَّةٍ... (۱) إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ بِالْحَقِ... (۰) تَکَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ... (۰) قَالُوا بَلَى قَدْ جَاءَنَا نَذِيرٌ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۳۵ - ۱۲۸، سوره انعام
- بين قضاى الهى و اختيار انسان ، مزاحمتى نيست .
- سلطه و ولايت شياطين بر انسان ، قهرى نيست ، بلكه به اعتراف كفار در قيامت ، نتيجه معامله طرفينى است .
- بعثت پيامبران حجت را بر كافرين تمام كرده است .
- سه نكته كه از معناى آيه استفاده مى شود.
- سنت الهى چنان نيست كه مردم بى خبر را (قبل از اتمام حجت ) هلاك سازد.
- نفى جميع انحاء ظلم از خداى متعال در جمله : (( و ربك الغنى ذوالرحمة )) .
- (چند روايت درباره محبت ظالم ، انتقام از ظالم بدست ظالمى ديگر، آرزوى دراز).
تفسیر نور (محسن قرائتی)
ذلِكَ أَنْ لَمْ يَكُنْ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها غافِلُونَ «131»
اين (اتمام حجّت و هشدار) براى آن است كه پروردگارت هرگز از روى ستم، آبادى‌هايى را كه اهلش (از شناخت حقّ) غافلند نابود نمى‌كند.
(خداوند ابتدا مردم را از غفلت و جهل بيرون مى‌آورد و با پيامبرانش به آنان هشدار مى‌دهد و سپس اگر قبول نكردند هلاكشان مى‌كند).
نکته ها
سنّت خداوند آن است كه راه حقّ را با فرستادن انبيا و هشدارهاى مختلف به مردم نشان مى‌دهد و حقايق را بيان كرده، اتمام حجّت مى‌كند. در آن صورت اگر بى‌اعتنايى كردند، كيفر مى‌دهد. اين قانون و سنّت كلّى در آيات متعدّدى مطرح شده است، از جمله: «وَ ما أَهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا لَها مُنْذِرُونَ» «1» ما هيچ قريه‌اى را هلاك نكرديم مگر آنكه مردم آنجا
«1». شعراء، 208.
جلد 2 - صفحه 557
بيم‌دهندگانى داشتند. «وَ ما كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولًا» «1» ما تا پيامبرى نفرستيم، عذاب نمى‌كنيم.
پیام ها
1- كيفردادن گناهكار، از شئون ربوبيّت خداوند است. «رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ»
2- عقاب بدون بيان وهشدار، ظلم و قبيح است. «مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها غافِلُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
ذلِكَ أَنْ لَمْ يَكُنْ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها غافِلُونَ (131)
«1» احقاف، 29.
«2» تفسير مجمع البيان، جلد 2، صفحه 367.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 379
ذلِكَ أَنْ لَمْ يَكُنْ رَبُّكَ: شأن و امر عظيم، ارسال رسل است؛ به جهت آنكه نيست و نباشد پروردگار تو مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ: هلاك كننده اهل شهرها را بسبب ظلم از كفر و شرك و معاصى وَ أَهْلُها غافِلُونَ: و حال آنكه اهل آنها غافل باشند، يعنى پيغمبرى به ايشان نيامده باشد و ايشان را از خدا و قيامت خبر نداده باشد، و لذا هلاك هيچ قوم نشده مگر بعد از تقديم انذار بسبب پيغمبران و الّا مردم را بر خدا حجت بودى.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
ذلِكَ أَنْ لَمْ يَكُنْ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها غافِلُونَ (131)
ترجمه
اين براى آنستكه نبوده است پروردگار تو هلاك كننده بلاد بستم با آنكه
جلد 2 صفحه 383
باشند اهل آن غافلان
تفسير
عقاب بدون بيان قبيح و ظلم است و خداوند حكيم و عادل است لذا تا پيغمبرى نفرستد كه مردم را ارشاد و انذار فرمايد عذاب نمى‌كند چون بايد حجّت از طرف خداوند بر خلق اتمام شود و آنها حجّتى در مقابل حق نداشته باشند و نگويند ما جاهل و غافل بوديم اگر كسى ما را تنبيه مينمود متنبّه ميشديم و اطاعت ميكرديم و بنابر اين ذلك اشاره است بارسال رسل و باء حرف جرّ كه مفيد تعليل است بعد از آن مقدر است و بظلم بيان حال ربّ است يعنى خداوند هلاك نمى‌كند از روى ظلم و محتمل است بيان حال خلق باشد يعنى بسبب ظلم آنها كه بجا آورده باشند از روى جهالت و نادانى و غفلت و بر هر تقدير آيه دلالت دارد بر آنكه خداوند منزّه از ظلم است نهايت آنكه بنابر احتمال اول دلالتش واضح و بنابر احتمال دوم خفى است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
ذلِكَ أَن لَم يَكُن رَبُّكَ مُهلِك‌َ القُري بِظُلم‌ٍ وَ أَهلُها غافِلُونَ (131)
اينکه است که هرگز پروردگار تو هلاك نميكند اهل آباديها را بدون جهت بظلم و حال آنكه آنها غافل باشند، يعني تا حجت بر آنها تمام نشود و پيغمبران و نمايندگان خدا بر آنها بيان نكنند و آنها را متذكر ننمايند و آنها از روي عمد و عناد مخالفت ننمايند هلاك نميشوند زيرا ظلم از او صادر نميشود چنانچه در جاي ديگر ميفرمايد وَ ما كُنّا مُعَذِّبِينَ حَتّي نَبعَث‌َ رَسُولًا اسري آيه 16.
ذلک اشاره بآيات قبل که عذاب كفار و متجاوزين باشد براي كفر و عناد آنها است و أَن لَم يَكُن ان مخففه از مثقله محققا ربّك پروردگار تو که رءوف و عطوف است و عادل و حكيم است و إِن‌َّ اللّه‌َ لا يَظلِم‌ُ مِثقال‌َ ذَرَّةٍ نساء آيه 44، هرگز هلاك نميكند بزبان ما همچه خدايي نيست مُهلِك‌َ القُري که كسي را بدون تقصير و عناد هلاك كننده باشد بظلم يعني ظلم كند ببنده ظلم قبيح است و محال است از او صادر شود لذا در بسيار از آيات اشاره دارد باين موضوع فَما كان‌َ اللّه‌ُ لِيَظلِمَهُم وَ لكِن كانُوا أَنفُسَهُم يَظلِمُون‌َ توبه آيه 71.
وَ أَهلُها غافِلُونَ مراد از غفلت بي‌اطلاعي و بي‌خبري است باصطلاح فرق است بين قصور و تقصير، قاصر چه كافر باشد چه مشرك چه غير مطيع نه در دنيا استحقاق عقوبات دنيويه دارد و نه در آخرت عذاب اخروي مثل اطفال و مجانين و ضعفاء دوردست‌ها و مضطرين و كساني که گرفتار تقيه شدند و اشباه آنها و لو اگر مؤمن نباشد بهشت هم نميرود چون مختص باهل ايمان است ولي فرداي قيامت خداوند با آنها چه معامله ميفرمايد اللّه يعلم که منافي با عدل نباشد و تمام عقوبات دنيوي و اخروي خاص مقصرين است انسان غافل تقصير ندارد تا او را متنبه نكنند بلي اگر غفلت از روي تقصير باشد از باب مسامحه و بي‌اعتنايي استحقاق عقوبت دارد.
جلد 7 - صفحه 209
اشكال- عذابهايي که بر امم سابقه مثل قوم نوح، عاد، ثمود، قوم لوط، قوم شعيب و فرعونيان نازل شد البته در ميان آنها اطفال و مجانين و ضعفاء بسيار بودند آنها هم هلاك شدند.
جواب- ما در مجلد اول كلم الطيب در باب عدل فرع ششم صفحه 165 تا صفحه 170 شش صفحه بيان حكم اينکه نوع بلاها را تذكر داده‌ايم خلاصه بر خداوند است تدارك فرمايد بنحوي که آنها خوشنود و راضي شوند مستدعي مراجعه فرمائيد بآنجا.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند هیچگاه از سر ظلم جامعه اى را نابود و مردمى را مجازات نکرده و نخواهد کرد. (ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم و أهلها غفلون)
۲- هلاک جوامع بشرى، بدون فرستادن هدایت براى ایشان، کارى ظالمانه و به دور از ساحت قدس الهى است. (ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم) «بظلم» مى تواند حال براى «ربک» باشد. در این صورت معناى جمله چنین مى شود: خداوند از روى ظلم جامعه ناآگاه را هلاک نمى کند. بنابراین هلاکت در صورت عدم ابلاغ کارى ظالمانه است.
۳- اتمام حجت بر جوامع بشرى از اهداف بعثت رسولان الهى است. (ألم یأتکم رسل منکم ... ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم)
۴- خداوند مردم جامعه اى را که از روى غفلت و ناآگاهى ستم کنند، به عذاب دنیوى نابود نمى کند. (ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم و أهلها غفلون) براى جار و مجرور «بظلم» متعلقهاى مختلفى مى توان در نظر گرفت، از آن جمله اینکه متعلق به «مهلک» باشد. یعنى: «مهلک القرى بسبب ظلم». برداشت فوق بر این اساس است.
۵- ارتکاب ظلم و گناه در عین آگاهى، موجب هلاکت جامعه مى شود. (ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم و أهلها غفلون) جمله «و أهلها غافلون»، یعنى خداوند جامعه ستمکارى را که اهل آن از تعالیم انبیا غافل بوده اند و پیام آنان را دریافت نکرده باشند، هلاک نمى کند.
۶- ستمگرى آگاهانه جوامع بشرى، نقشى تعیین کننده در تحولات تاریخى دارد. (ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم و أهلها غفلون) نابودى جوامع بزرگترین نمونه تحولات تاریخى است. خداوند در این آیه ظلم آگاهانه را موجب این تحول مى داند. لذا بین این دو پدیده رابطه اى تنگاتنگ برقرار است.
۷- مشیت الهى به شقاوت و ضلالت امتهاى ستمگر پس از اتمام حجت بر ایشان تعلق مى گیرد. (و من یرد أن یضله ... یجعل الله الرجس ... ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم) مراد از هلاکت در آیه، شقاوت و ضلالتى است که در آیات قبل از آن سخن به میان آمده بود.
۸- سنت خداوند، نابود ساختن جوامع ظالم قبل از فرستادن پیامبران و اتمام حجت نیست. (ألم یأتکم رسل منکم ... ذلک أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم و أهلها غفلون)
۹- خداوند، ستم و گناهى را که از سر غفلت و ناآگاهى باشد، کیفر نمى دهد. (أن لم یکن ربک مهلک القرى بظلم و أهلها غفلون)
موضوعات مرتبط
- اتمام حجت:۷، ۸ اهمیت اتمام حجت ۷، ۸ ۳
- اسماء و صفات: صفات جلال ۱
- امتها: شقاوت امتهاى ظالم ۷; گمراهى امتها ى ظالم ۷
- انبیا: فلسفه بعثت انبیا ۳
- تاریخ: منشأ تحولات تاریخ ۶; محرّک تاریخ ۶
- جامعه: عوامل هلاکت جوامع ۵; هلاکت جوامع ۲، ۴; هلاکت جوامع ظالم ۸
- جهل: آثار جهل ۴، ۹
- خدا: تنزیه خدا ۲; خدا و ظلم ۱; سنتهاى خدا ۸; کیفرهاى خدا ۹; مشیّت خدا ۷
- ظلم: آثار ظلم آگاهانه ۵، ۶; آثار ظلم اجتماعى ۶; آثار ظلم جاهلانه ۴; کیفر ظلم جاهلانه ۹
- عذاب: دنیوى ۴
- غفلت: آثار غفلت ۴، ۹
- کیفر: بدون بیان ۲; کیفر ظالمانه ۲; نظام کیفر ى ۱، ۲، ۴، ۷، ۸، ۹
- گناه: آثار گناه آگاهانه ۵; کیفر گناه جاهلانه ۹
منابع
