الأحقاف ١٧

وَ الَّذِي‌ قَالَ‌ لِوَالِدَيْهِ‌ أُفٍ‌ لَکُمَا أَ تَعِدَانِنِي‌ أَنْ‌ أُخْرَجَ‌ وَ قَدْ خَلَتِ‌ الْقُرُونُ‌ مِنْ‌ قَبْلِي‌ وَ هُمَا يَسْتَغِيثَانِ‌ اللَّهَ‌ وَيْلَکَ‌ آمِنْ‌ إِنَ‌ وَعْدَ اللَّهِ‌ حَقٌ‌ فَيَقُولُ‌ مَا هٰذَا إِلاَّ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ‌

ترجمه

و کسی که به پدر و مادرش می‌گوید: «اف بر شما! آیا به من وعده می‌دهید که من روز قیامت مبعوث می‌شوم؟! در حالی که پیش از من اقوام زیادی بودند (و هرگز مبعوث نشدند)! و آن دو پیوسته فریاد می‌کشند و خدا را به یاری می‌طلبند که: وای بر تو، ایمان بیاور که وعده خدا حق است امّا او پیوسته می‌گوید:» اینها چیزی جز افسانه‌های پیشینیان نیست!

|و آن كه به پدر و مادر خود گفت: اف بر شما! آيا به من وعده مى‌دهيد كه [از قبر] بيرون آورده مى‌شوم و حال آن كه پيش از من نسل‌ها گذشتند [و برنخاستند]، و آن دو به [درگاه‌] خدا زارى مى‌كنند كه: واى بر تو! ايمان بياور، وعده‌ى خدا حق است، و او پاسخ مى‌دهد: ا

و آن كس كه به پدر و مادر خود گويد: «اف بر شما، آيا به من وعده مى‌دهيد كه زنده خواهم شد و حال آنكه پيش از من نسلها سپرى [و نابود] شدند.» و آن دو به [درگاه‌] خدا زارى مى‌كنند: «واى بر تو، ايمان بياور. وعده [و تهديد] خدا حق است.» و[لى پسر] پاسخ مى‌دهد: «اينها جز افسانه‌هاى گذشتگان نيست.»

و (چقدر ناخلف است) فرزندی که پدر و مادر را گفت: افّ بر شما باد، آیا به من وعده می‌دهید که پس از مرگ مرا زنده کرده و از قبر بیرون می‌آرند در صورتی که پیش از من گروه و طوایف بسیاری رفتند (و یکی باز نیامد)؟ آن گاه پدر و مادر به خداست غاثه کنند (که پروردگارا، تو فرزند ما را هدایت کن و به او گویند) که وای بر تو، ایمان بیار، البته وعده خدا بر حق و حقیقت است، باز (آن نا اهل فرزند) گوید: این سخنان جز افسانه و اوهام پیشینیان نیست.

و کسی که به پدر و مادرش گفت: اُف بر شما! [من از شما متنفر و دلتنگم]، آیا به من وعده می دهید که [پس از مرگ] زنده خواهم شد، در حالی که پیش از من اقوام بسیاری در گذشتند، [و هیچ کدام از آنان زنده نشدند]. و آن دو همواره [برای بازگشت فرزندشان] از خدا یاری می خواهند [و به فرزندشان می گویند:] وای بر تو ایمان بیاور، بی تردید وعده خدا [درباره سعادت و رستگاری مؤمنان در قیامت و شقاوت و بدبختی کافران] حق است. [ولی او در پاسخشان] می گوید: این [وعده ها] جز افسانه های گذشتگان نیست!!

و آن كه به پدر و مادرش گفت: اف بر شما، آيا به من وعده مى‌دهيد كه از گورم برخيزانند و حال آنكه مردمى پيش از من بوده‌اند كه برنخاسته‌اند؟ و آن دو به درگاه خدا استغاثه مى‌كنند و گويند: واى بر تو ايمان بياور كه وعده خدا حق است. مى‌گويد: اينها چيزى جز همان افسانه پيشينيان نيست.

و کسی که به پدر و مادرش می‌گفت اف بر شما آیا به من وعده می‌دهید که [از گور زنده‌] بیرون آورده شوم، حال آنکه نسلهای [بسیاری‌] پیش از من بوده‌اند [و زنده نشده‌اند]، و آن دو به درگاه خداوند استغاثه می‌کنند [و به او می‌گویند] وای بر تو، ایمان بیاور بی‌گمان وعده الهی راست است، و [او] گوید این جز افسانه‌های پیشینیان نیست‌

و آن كه به پدر و مادرش [آنگاه كه او را به ايمان به آخرت مى‌خواندند] گفت: اف بر شما، آيا به من وعده مى‌دهيد كه [از گور] بيرون آورده شوم و حال آنكه پيش از من مردمان بسيار بگذشته‌اند [و كسى باز نيامده است‌]؟! و آن دو از خدا فرياد مى‌خواستند [و به فرزند كافر خود مى‌گفتند:] واى بر تو، ايمان بيار، همانا وعده خدا- روز رستاخيز- راست است و او مى‌گفت: اين [وعده‌] جز افسانه‌هاى پيشينيان نيست

کسی که به پدر و مادرش (که او را دعوت به ایمان و باور به آخرت می‌کنند) می‌گوید: وای بر شما! آیا به من خبر می‌دهید که من (زنده گردانده می‌شوم و از گور) بیرون آورده می‌شوم؟ در حالی که پیش از من اقوام و ملّتهائی از جهان رفته‌اند (و هرگز زنده نشده‌اند و به زندگی دوباره برنگشته‌اند). آنان پیوسته خدا را به یاری می‌خوانند (و به سبب گناهان زیاد و سخنان کفرآمیزش، خدایا خدایا می‌کنند، و فرزندشان را به ایمان دعوت می‌نمایند و می‌گویند:) وای بر تو! وعده‌ی خدا حق است، ایمان بیاور. او می‌گوید: این سخنها چیزی جز افسانه‌های پیشینیان نیست.

و آن کس که به پدر و مادر خود گفت: «اف بر شما! آیا به من وعده می‌دهید که (از گور) برون خواهم شد؟ و حال آنکه همواره پیش از من نسل‌ها سپری (و نابود) شده‌اند.» در حالی که آن دو خدا را به یاری همی طلبند (‌گویند): « وای بر تو! ایمان بیاور. به‌راستی وعده‌‌ی (عذاب) خدا حق است‌.» پس پسر می‌گوید: «این‌ها جز افسانه‌های پراکنده‌ی گذشتگان نخستین نیست.»

و آن که گفت به پدر و مادر خویش وای بر شما (آوخ از شما) آیا وعده دهیدم (بیم دهیدم) که برون آورده شوم حالی که گذشتند قرنها پیش از من و آنان (پدر و مادر) به فریاد می‌خواندند خدا را که وای بر تو ایمان آر زیرا وعده خدا است حق پس گفت نیست این جز افسانه‌های پیشینیان‌

الأحقاف ١٦	آیه ١٧	الأحقاف ١٨
سوره : سوره الأحقاف نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الَّذِی قَالَ لِوَالِدَیْهِ»: آن کسی که به پدر و مادر خود گفت. مراد شخص معیّنی نیست. بلکه مراد همه کسانی است که چنین صفاتی داشته باشند. یعنی ناباور و پرخاشگر و یاوه‌سرا باشند. «خَلَتْ»: گذشته است. رفته است. «الْقُرُون»: قومها و ملّتها و نسلها (نگا: یونس / ، هود / اسراء / ). «هُمَا یَسْتَغِیثَانِ اللهَ»: آنان خدا را به کمک و یاری می‌طلبند. ایشان به سبب سخنان کفرآمیز و گناه آلود او، خدایا خدایا می‌کنند و از خدا می‌خواهند او را به پذیرش دین و ایمان رهنمود فرماید.

تفسیر

• آيات ۱۵ - ۲۰ سوره احقاف
• معناى آيه : ((و وصينا الانسان بوالديه احسانا...))
• دعا و در خواست توفيق شكر نعمت و انجام اعمال صالح و مرضى خدا
• توضيحى درباره قبول بهترين عمل ، در مقابل در گذشتن از سيئات
• اشاره به اختلاف درجات مؤ منين نيكوكار و كافران بدكار متناسب با اختلاف نفوس واعمال هر يك
• وجوهى كه در معناى جمله : ((و يوم يعرض الذين كفروا على النار)) گفته شده است
• حق مطلب در اينكه چرا در آيه شريفه كفار بر آتش عرضه شده اند نه آتش بر كفار!
• آنچه پس از عرضه كفار بر آتش به آنان گفته مى شود
• رواياتى درباره حداقل مدت حمل ، و مراد از ((بلوغ اشد))
• دو روايت درباره ((بلوغ اشد)) و مراتب آن
• روايتى راجع به شاءن نزول آيه : ((والذىقال لوالديه افّ لكما...))
• نقد كلام صاحب روح المعانى در تاءييد عبد الرحمان بن ابى بكر
• دو روايت درباره كيفيت زندگى پيامبر (ص ) درذيل آيه : ((اذهبتم طيباتكم فى حياتكم الدنيا))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- فرزندان گستاخ در برابر پدر و مادر، مورد نکوهش خداوند (و الذى قال لولدیه أُفّ لکما) لحن نکوهش آمیز این آیه و تهدید به عذاب و تعبیر (إنّهم کانوا خاسرین) در آیه بعد، گویاى برداشت یاد شده است.

۲- آزردن خاطر پدر و مادر، حتى با گفتن «اُف»، جرمى گران است. (و وصّینا الإنسن بولدیه إحسنًا ... و الذى قال لولدیه أُفّ لکما ... إنّهم کانوا خسرین)

۳- ناباورى نسبت به معاد و قیامت، از عوامل مهم بى تعهدى فرزند در قبال والدین* (و الذى قال لولدیه أُفّ لکما أتعداننى أن أُخرج) رابطه دو بخش آیه («قال لوالدیه اُفّ» و «أتعداننى أن اُخرج») مى تواند اشاره به این داشته باشد که میان گستاخى و بى تعهدى فرزند و عقیده کفرآلود وى به معاد، ارتباط و پیوستگى هست.

۴- انبوهى مردگان نسل هاى پیشین و زنده نشدن آنان با گذشت عصرها، دلیل کافران بر انکار معاد و واقعیت نداشتن حیات دوباره انسان (أتعداننى أن أُخرج و قد خلت القرون من قبلى) مفاد «و قد خلت القرون...» این است که: نسل هاى فراوانى پیش از من مرده اند و براى آنان معادى صورت نگرفته است; حال چگونه مى توان باور کرد که براى من معادى باشد؟!.

۵- انکار معاد از سوى کافران، متکى بر استبعاد و نه مستند به دلایل متقن (أتعداننى أن أُخرج و قد خلت القرون من قبلى) آنچه در آیه به عنوان دلیل انکار معاد از قول فرد کافر، بیان شده، تنها پرسشى است آمیخته با انکار و استبعاد.

۶- پندار و تصویر نادرست کافران، از مسأله معاد و چگونگى آن (أن أُخرج و قد خلت القرون من قبلى) تعبیر «و قد خلت القرون من قبلى» - که به عنوان علت براى انکار معاد از سوى کافر مطرح شده - نشانگر آن است که معاد در پندار آنان، بازگشت به دنیا در زمانى است که هنوز نسل هاى بعد در زمین زندگى مى کنند.

۷- پدر و مادر با ایمان، با تمام وجود، نگران و دلواپس تربیت ایمانى فرزند خویش (و هما یستغیثان اللّه ویلک ءامن) تعبیر «یستغیثان» نگرانى عمیق و شدید والدین مؤمن را مى رساند; زیرا استغاثه در مواردى صدق مى کند که فریاد از جان برآید.

۸- تلاش در جهت تربیت ایمانى فرزند، وظیفه مشترک پدر و مادر * (و هما یستغیثان اللّه) لحن آیه شریفه گرچه گزارشى است; اما حمایت خداوند از والدین و تقبیح عمل فرزند، به آن بُعد دستورى مى دهد. ضمیر «هما» و فعل «یستغیثان» اشاره به آن دارد که پدر و مادر مؤمن، هر دو در راستاى تربیت فرزند، باید تلاش کنند.

۹- پدر و مادر با ایمان، در کنار استمداد از خداوند براى هدایت فرزند خویش، رهنمودهاى لازم را به او ارائه مى دهند. (و هما یستغیثان اللّه ویلک ءامن إنّ وعد اللّه حقّ)

۱۰- لزوم اهتمام پدر و مادر، به رشد معنوى فرزند خویش، همپاى پرورش جسمانى وى (حملته أُمّه کرهًا ... حتّى إذا بلغ أشدّه ... و هما یستغیثان اللّه ویلک ءامن) در آیات پیشین، سخن از رنج مادر براى رشد جسمى فرزند بود و در این آیه سخن از تلاش پدر و مادر در گرایش دادن فرزند به ایمان است و چون خداوند هر دو را به عنوان ارزش یاد کرده، مطلب بالا استفاده مى شود.

۱۱- معاد و خروج مردگان از خاک، وعده حق و تخلف ناپذیر الهى (أتعداننى أن أُخرج ... إنّ وعد اللّه حقّ)

۱۲- مقام الوهیت خداوند، مقتضى تخلف ناپذیرى وعده هاى او (إنّ وعد اللّه حقّ) تصریح به نام «اللّه» در بیان حقانیت معاد، در بردارنده این پیام است که امکان ندارد مقامى چون خداوند، وعده اى دهد که محقق نشود.

۱۳- توجّه به وقوع حتمى وعده هاى الهى، بازدارنده انسان از لجاجت و حق ناپذیرى * (ءامن إنّ وعد اللّه حقّ) «إنّ» بیانگر تعلیل است; یعنى، ایمان بیاور چون وعده خداوند حق است.

۱۴- وعده الهى به معاد، اسطوره اى کهنه و بى اساس، در نگاه نسل کافر عصیانگر (و الذى قال لولدیه أُفّ لکما أتعداننى أن أُخرج ... فیقول ما هذا إلاّ أسطیر الأوّلین)

۱۵- انسان بد رفتار با پدر و مادر و ناباور به وعده هاى الهى، فاقد رشد و کمال * (أُلئک الذین نتقبّل ... و الذى قال لولدیه أُفّ ... ما هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) با توجه به مقابله «والذى قال...» با «اُولئک الذین نتقبّل...»، به دست مى آید که بد رفتاران با والدین و ناباوران به دین، در حقیقت از رشد و خرد بى بهره اند.

۱۶- اهانت به پدر و مادر، در شأن منکران معاد و نه معتقدان به حقانیت وعده هاى خداوند * (الذى قال لولدیه أُفّ لکما أتعداننى أن أُخرج ... ما هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) آیات پیشین، حاوى سفارش خداوند در زمینه احسان به والدین بود و در مقابل، در این آیه به دو صفت ناشایست اشاره شده است: ۱- بى احترامى به والدین، ۲- انکار معاد. از قرین آمدن این دو نکته مى توان مطلب یاد شده را استفاده کرد.

۱۷- منکران معاد، توجیه کنندگان کفر خویش، با روشنفکر مآبى و اتهام ارتجاع به دین (فیقول ما هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) آیه بعد، گوینده «ماهذا إلاّ...» را وعده به عذاب داده است. از این نکته استفاده مى شود که نسبت دادن «أساطیر الأوّلین» به وعده هاى حق، نه از سر جهل و نادانى; بلکه به دلیل کفر و گستاخى بوده است و با این تعبیر، کافران توجیه گر کفر خویش بوده اند.

۱۸- وعده ادیان الهى به معاد، وعده اى پیشینه دار و پرسابقه در تاریخ بشر (أتعداننى أن أُخرج ... فیقول ما هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) تعبیر «الأولین»، نشان مى دهد که مسأله معاد در میان جوامع بشرى، از دیر زمان مطرح بوده است.

۱۹- پیشینه داشتن اندیشه هاى دینى، زمینه ارتجاعى شمرده شدن آن از سوى کافران * (فیقول ما هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) تعبیر «الأولین» نشانگر پرسابقه بودن عقیده به معاد در میان جوامع است و تعبیر «أساطیر»، اشاره به ارتجاعى بودن اندیشه معاد دارد. قرین آمدن این دو تعبیر، مى تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.

موضوعات مرتبط

• استمداد: استمداد از خدا ۹
• اقوام پیشین: مردگان اقوام پیشین ۴
• انحطاط: عوامل انحطاط ۱۵
• بعث: حتمیت بعث ۱۱
• حق: زمینه حق پذیرى ۱۳
• خدا: آثار الوهیت خدا ۱۲; حتمیت وعده هاى خدا ۱۱; سرزنشهاى خدا ۱; منشأ حتمیت وعده هاى خدا ۱۲; وعده هاى خدا ۱۴
• دین: تهمت ارتجاع به دین ۱۷، ۱۹
• دیندارى: تاریخ دیندارى ۱۹
• ذکر: ذکر حتمیت وعده هاى خدا ۱۳
• شخصیت: آسیب شناسى شخصیت ۱۵
• فرزند: اهمیت تربیت فرزند ۷، ۸، ۱۰; تربیت فرزند ۹; سرزنش فرزند عصیانگر ۱; عوامل عصیان فرزند ۳
• کافران: بینش غلط کافران ۶; روش برخورد کافران ۱۹; کافران و معاد ۶
• گناهان کبیره :۲
• لجاجت: موانع لجاجت ۱۳
• مؤمنان: روش برخورد مؤمنان ۱۶
• معاد: آثار تکذیب معاد ۳، ۱۵; ادعاى روشنفکرى مکذبان معاد ۱۷; استبعاد معاد ۵; بینش مکذبان معاد ۱۴; بى منطقى تکذیب معاد ۵ ; توجیه گرى مکذبان معاد ۱۷; تهمت افسانه به معاد ۱۴; تهمتهاى مکذبان معاد ۱۷; حتمیت معاد ۱۱; روش برخورد مکذبان معاد ۱۶; شبهات معاد ۴; معاد در ادیان آسمانى ۱۸; وعده معاد ۱۸
• والدین: آثار بداخلاقى با والدین ۱۵; استمداد والدین ۹; اهانت به والدین ۱۶; عوامل نگرانى والدین ۷; گناه اذیت والدین ۲; مسؤولیت والدین ۸، ۱۰; نقش والدین ۹; هدایتگرى والدین ۹