غافر ٥١
ترجمه
| غافر ٥٠ | آیه ٥١ | غافر ٥٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الأشْهادُ»: جمع شَهید، گواهان. از جمله گواهان، فرشتگان و انبیاء و شهداء هستند (نگا: هود / ، زمر / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قُلْ يَا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلَى... (۱) وَ مَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ... (۱) وَ لَقَدْ کَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ... (۰) مَنْ کَانَ يَظُنُ أَنْ لَنْ... (۲) وَ لَقَدْ سَبَقَتْ کَلِمَتُنَا... (۱) کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَ أَنَا وَ... (۱)
إِنَّمَا ذٰلِکُمُ الشَّيْطَانُ... (۱) الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ... (۴) فَکَذَّبُوهُ فَأَنْجَيْنَاهُ وَ... (۱) تِلْکَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ... (۱) إِنَ فِي ذٰلِکَ لَآيَةً لِمَنْ... (۳) وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ إِلاَّ... (۱) قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِيکَ وَ... (۰) فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ (۰)
تفسیر
- آيات ۲۱ - ۵۴ سوره مؤ من
- داستان ارسال موسى عليه السلام به سوى فرعون و گفتگوى فرعون درباره كشتن او
- موسى عليه السلام از شرّ هر متكبرّ بى ايمان به روز حساب به خدا پناه مى برد
- مؤ من آل فرعون ، فرعونيان را از قتل موسى عليه السلام نهى و نسبت به تصميم بر آنتوبيخ مى كند و بدانان هشدار مى دهد
- اشاره به وجه تسميه روز قيامت به يوم التناد
- مقصود از فرعون از اينكه به وزير خود گفت : يا هامان ابن لى صرحا ابلغ الاسباب ...
- بيان اركان دين حق و سبيل رشاد در سخنى كوتاه از مؤ منآل فرعون
- نفى شريك براى خداى سبحان با بيان اينكه شريك ادعايى فرعونيان براى خدا، نه دردنيا و نه درآخرت دعوتى ندارد
- اشاره به مقامات سه گانه عبوديت : توكل ، تفويض و تسليم
- نكاتى درباره كيفيت و مراحل تعذيب فرعونيان در عالم برزخ و قيامت
- محاجه ضعفاء آل فرعون با اقوياءشان درباره آتش جهنم و پاسخ آنها
- التماس دعاى دوزخيان از خزنه جهنم در خصوص تخفيف پاره اى از عذاب
- وجه اينكه خزنه جهنم در جواب التماس دعاى دوزخيان مى گويند: فادعوا و ما دعاءالكافرين الا فى ضلال
- رواياتى درباره ، تقيه ، تفويض امر به خدا، و اينكه فرعونيان هر صبح و شام برآتش عرضه مى شوند
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهادُ «51»
همانا ما پيامبران خود و كسانى را كه ايمان آورده‌اند، هم در زندگى دنيا و هم روزى كه گواهان (براى گواهى دادن) به پا مى‌خيزند يارى مى‌كنيم.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهادُ (51)
بعد از آن اخبار فرمايد از نصرت دادن رسولان و مؤمنان:
إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا: بدرستى كه ما يارى مى‌دهيم به وجوه متعدده پيغمبران خود را، وَ الَّذِينَ آمَنُوا: و آنانكه ايمان آورده‌اند، فِي الْحَياةِ الدُّنْيا: در زندگانى
جلد 11 - صفحه 319
دنيا و آن به حجج بينه است و به غالب شدن در محاربه به حسب مقتضاى حكمت و مصلحت و به الطاف و تأييد و تقويت قلب و به اهلاك دشمنان، يا به انتقام كشيدن از قتله ايشان چنانچه به شهادت حضرت يحيى عليه السّلام هفتاد هزار كس كشته گشتند «1». حاصل آنكه ايشان را در دنيا به يكى از وجوه نصرت مى‌دهيم، وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهادُ: و يارى كنيم ايشان را در روزى كه قائم شوند گواهان، يعنى روز قيامت كه اقامه شهادت كنند بر بطلان كافران و از براى حقيت اهل ايمان و آنها انبياء و اولياء و ملائكه‌اند، يا اشهاد انبياء باشند بر اطاعت مؤمنان يا امت پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله بر عناد و انكار مشركين.
پس از احوال آن روز اخبار مى‌فرمايد:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهادُ (51) يَوْمَ لا يَنْفَعُ الظَّالِمِينَ مَعْذِرَتُهُمْ وَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ (52) وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْهُدى وَ أَوْرَثْنا بَنِي إِسْرائِيلَ الْكِتابَ (53) هُدىً وَ ذِكْرى لِأُولِي الْأَلْبابِ (54) فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِبْكارِ (55)
ترجمه
بدرستيكه ما هر آينه يارى نمائيم پيغمبرانمان و كسانيرا كه ايمان آوردند در زندگانى دنيا و روز كه برخيزند گواهان
روز كه سود نميدهد ستمكاران را عذر خواهيشان و مر آنها را است دورى از رحمت و مر آنها را است سراى بدى
و هر آينه بتحقيق داديم بموسى موجب هدايت را و بميراث واگذار كرديم به بنى اسرائيل آنكتاب را
براى هدايت و تذكّر مر صاحبان خرد را
پس صبر كن همانا وعده خدا حقّ است و آمرزش خواه براى گناهت و تسبيح‌نما بستايش پروردگارت در شبانگاه و بامداد.
تفسير
خداوند متعال بعد از بيان عذاب كفّار وعده نصرت و ظفر داده به پيغمبر خاتم چنانچه نصرت فرموده ساير انبيا و پيروان ايشانرا در دنيا و روز قيامت كه در آنروز گواهان خداوند بر اعمال بندگان قيام نمايند براى اداء شهادت تا رسوا شود كافر و فاسق و سر افراز گردد مؤمن و صالح و ايشان پيغمبران و اوصياء آنانند هر يك بر امّت خود و پيغمبر خاتم و ائمه اطهار بر ايشان و تمام خلق و نصرت خدا ايشانرا بغلبه آنان است بر اعداء بحجّت و دليل و فتح و ظفر در پايان امر و باقى ماندن آثار خير و نام نيك ايشان در دنيا و محو آثار دشمنانشان و نصرت در آخرتشان محتاج به بيان نيست ولى از امام صادق عليه السّلام روايت شده كه اين نصرت در رجعت است چون بسيارى از انبيا و اوصياء كشته شدند و منصور
جلد 4 صفحه 533
در دنيا نگشتند در هر حال روز قيامت عذرخواهى و توبه كفّار و فجّار پذيرفته نخواهد شد و بحال آنها فائده‌اى ندارد و محروميّت از رحمت خدا و بدى جايگاه و سراى آنها كه جهنّم است مسلّم است چون زمانى را كه خدا براى پذيرفتن توبه و معذرت مقرّر فرموده كه پيش از مشاهده عالم ديگر و معاينه عذاب است گذشته است و بعد از آن البتّه هر كس از مخالفت خود پشيمان ميشود ولى ديگر پشيمانى و توابع آن از قبيل عذرخواهى و التماس و غيره فائده ندارد و چون غلبه حضرت موسى بر فرعونيان مشهور و مسلّم بوده خداوند اشاره بآن فرموده كه ما بموسى كتاب تورية را كه موجب هدايت مردم بود مرحمت فرموديم و بعد از او براى بنى اسرائيل مانند ارث پدر بدون زحمت باقى گذارديم تا خردمندان آنها از مواعظ آن متّعظ و از احكام آن بشاهراه راست بهشت پى برند و از منافع آن در دنيا و آخرت بهره‌مند گردند تو هم بايد صبر نمائى تا خدا بوعده خود كه ظفر يافتن تو بر دشمنان است وفا نمايد و البتّه وفا خواهد فرمود چون وعده حق حقّ است و تخلّف ندارد و طلب مغفرت نما از خدا براى گناهان امّت خود تا مستحق فتح و ظفر شوند يا از ترك اولى و قصوريكه از قبل امكان براى تو روى داده و تسبيح و تقديس نما خدا را بحمد و ثناى او در هر صبح و شام چون از پيغمبر صلى اللّه عليه و اله روايت شده كه خدا فرموده اى پسر آدم ياد كن مرا بعد از صبح ساعتى و بعد از عصر ساعتى من كفايت ميكنم مهمّات تو را و بعضى آنرا بحمد و شكر در تمام روز و شب تفسير نموده‌اند و بعضى كنايه از اداء فرائض يوميه و نوافل آن دانسته‌اند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنّا لَنَنصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الحَياةِ الدُّنيا وَ يَوم‌َ يَقُومُ الأَشهادُ (51)
بدرستي که ما هر آينه نصرت ميكنيم رسولان خود را و كساني که ايمان آورند در حيات دنيا و روزي که قيام ميكنند شاهدها.
إِنّا لَنَنصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الحَياةِ الدُّنيا مفسرين نصرت الهي را گفتند باقامه حجة و بغلبه در محاربه و بالطاف و تأييدات و بقوة قلب و بهلاكت عدو هر كدام بمقتضي مصلحة و حكمة لكن در اخبار بسياري داريم که مراد در دوره رجعت است که بعض انبياء و رسول محترم و ائمّه اطهار و بسياري از مؤمنين رجعت ميكنند و اعداء آنها و ظالمين بآنها هم رجعت ميكنند و از آنها انتقام كشيده ميشود.
اقول: در زمان ظهور حضرت بقية اللّه حتّي بسياري رجوع بدنيا ميكنند و آن حضرت هم از آنها انتقام ميكشد چنانچه در دعاء ندبه ميخواني
«اينکه الطالب بذحول الانبياء و ابناء الانبياء اينکه الطالب بدم المقتول بكربلا».
وَ يَوم‌َ يَقُومُ الأَشهادُ اشهاد جمع شاهد است مثل شهود و شهود روز قيمة بسيار هستند مثل انبياء و ائمّه اطهار و ملائكه كتبه و ملائكه حفظه و مؤمنين و اعضاء بدن از لسان و دست و رجل و جلد و زمين و زمان و غير
جلد 15 - صفحه 386
اينها.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 51)- ما مؤمنان را یاری می‌دهیم! از آنجا که در آیات پیشین سخن از «مؤمن آل فرعون» آن مرد مجاهد و مبارز کم نظیر و حمایت خداوند از او مطرح بود، در اینجا به عنوان یک قانون کلی حمایت خویش را از پیامبران و مؤمنان در دنیا و آخرت بیان می‌دارد.
می‌فرماید: «ما بطور مسلم رسولان خود و کسانی را که ایمان آورده‌اند در زندگی دنیا و روز قیامت که گواهان بر پا می‌خیزند یاری می‌دهیم» (إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهادُ).
حمایتی که بی‌قید و شرط است و به همین جهت انواع پیروزیها را به دنبال دارد، اعم از پیروزی در منطق و بیان، یا پیروزی در جنگها، یا فرستادن عذاب الهی بر مخالفان و نابود کردن آنان و یا امدادهای غیبی که قلب را تقویت و روح را به لطف الهی نیرومند و قوی می‌سازد.
مقصود از «اشهاد» فرشتگان و پیامبران و مؤمنانند که گواهان اعمال انسانها می‌باشند.
نکات آیه
۱ - پیامبران(ع)، برخوردار از نصرت و یارى خداوند (إنّا لننصر رسلنا)
۲ - مؤمنان و پیروان پیامبران، برخوردار از نصرت و یارى خداوند (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا)
۳ - نصرت و یارى خداوند به پیامبران و مؤمنان، هم در زندگى دنیا است و هم درآخرت. (إنّا لننصر ... فى الحیوة الدنیا و یوم یقوم الأشهد)
۴ - نصرت و یارى خداوند به پیامبران و مؤمنان، امرى قطعى و وعده اى تخلف ناپذیر است. (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا ... و یوم یقوم الأشهد) از آمدن جمله «إنّا لننصر رسلنا ...» با حرف تأکید (إنّ) و مسند در قالب فعل (لننصر)، برداشت یاد شده به دست مى آید.
۵ - فرستادگان الهى و مؤمنان، همواره در طول تاریخ با مخالفت ها و دشمنى ها روبه رو بوده اند. (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا فى الحیوة الدنیا) اعلام نصرت الهى براى تمامى رسولان و مؤمنان، گویاى برداشت یاد شده است.
۶ - دخالت خداوند در تحولات و حوادث تاریخ به نفع جریان حق (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا فى الحیوة الدنیا)
۷ - دلدارى خداوند به پیامبر(ص) و ایمان آورندگان به آن حضرت در صدر اسلام، در برابر مخالفت ها و دشمنى هاى کافران (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا) یادآورى یارى شدن پیامبران و مؤمنان طرفدار آنان در تاریخ، براى پیامبر(ص) و مؤمنانى که در مکه (وقت نزول این آیات) در اقلیت و تحت فشار و شکنجه دشمنان بودند; بیانگر حقیقت یاد شده است. گفتنى است توصیه شدن پیامبر(ص) به صبر و شکیبایى در چهار آیه بعد، تأییدکننده همین مطلب مى باشد.
۸ - قیامت، روز برپا خاستن گواهان براى شهادت و گواهى (یوم یقوم الأشهد)
۹ - وجود گواهان و شاهدان، بر رفتار و کردار انسان ها در دنیا (یوم یقوم الأشهد) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که لازمه گواهى دادن بر هر چیزى، گواه و ناظر بودن بر آن از پیش است.
۱۰ - بازخواست و محاسبه شدن رفتار و کردار انسان ها در قیامت (یوم یقوم الأشهد)
۱۱ - کیفر و پاداش انسان ها در قیامت، مستند به گواهى شاهدان است. (یوم یقوم الأشهد)
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۷
- انبیا: تاریخ انبیا ۵; تداوم دشمنى با انبیا ۵; فضایل انبیا ۱، ۳; نصرت انبیا ۱، ۴; نصرت دنیوى انبیا ۳
- پاداش: ملاک پاداش اخروى ۱۱
- تاریخ: منشأ تحولات تاریخ ۶
- حق: حامى حق ۶
- خدا: حتمیت نصرت خدا ۴; نقش خدا ۶
- عمل: حسابرسى اخروى عمل ۱۰; گواهان عمل ۹
- قیامت: گواهان در قیامت ۸; نقش گواهان در قیامت ۱۱; ویژگیهاى قیامت ۸، ۱۰
- کافران: دشمنى کافران ۷
- کیفر: ملاک کیفر اخروى ۱۱
- مؤمنان: تداوم دشمنى با مؤمنان ۵; دشمنى با مؤمنان ۷; دلدارى به مؤمنان ۷; فضایل مؤمنان ۲، ۳; نصرت اخروى مؤمنان ۳; نصرت دنیوى مؤمنان ۳; نصرت مؤمنان ۲، ۴
- محمد(ص): دشمنى با محمد(ص) ۷; دلدارى به محمد(ص) ۷
- نصرت خدا: مشمولان نصرت خدا ۱، ۲، ۳
- نظام جزایى: ملاکها در نظام جزایى ۱۱
