الأنفال ٤٠
ترجمه
| الأنفال ٣٩ | آیه ٤٠ | الأنفال ٤١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَوَلَّوْا»: پشت کردند. نپذیرفتند. «الْمَوْلَی»: سَرور. سرپرست.
تفسیر
- آيات ۴۰ - ۳۰، سوره انفال
- معناى (( مكر )) و تقسيم آن به مكر ممدوح و مكر مذموم
- بيان اينكه جمله : (( ان كان هذا هو الحق ... )) حكايت كلام مشركين نيست
- مقتضاى اينكه پيغمبر (ص ) رحمة للعالمين است اين نيست كه مصلحت دين ناديده گرفته شود و مطلقا عذاب دنيوى براى ظالمين در كار نباشد
- وجوهى كه در مجمع البيان در مورد اينكه در يك آيه عذاب از مشركين نفى ، و در آيه دوماثبات شده است ، نقل شده و اشكال وارد بر آن وجوه
- اشاره به اينكه متروك ماندن خانه كعبه ، مؤ اخذه و عذاب الهى در پى دارد
- توضيح معناى آيه شريفه : (( ليميز الله الخبيث من الطيب ... ))
- معناى آيه شريفه : (( و قاتلوهم حتى لاتكون فتنة و يكون الدين كله لله ... ))
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و اذ يمكر بك الذين كفروا... )) در مورد توطئه قتل پيامبر (ص ) در مكه ، و هجرت آن حضرت به مدينه
- رواياتى در شاءن نزول و معناى آيه : (( اللهم ان كان هذا هو الحق ... )) و (( ما كان الله معذبهم ))
- رواياتى در معناى : (( و ما كان صلاتهم عندالبيت الا مكاء و تصديه )) و شاءن نزول آن
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( ان الذين ينفقون اموالهم ليصدوا عن سبيل الله ... ))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلاكُمْ نِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصِيرُ «40»
و اگر (باز هم) سرپيچى كرده و روى بگردانند، بدانيد كه خداوند، مولى و سرپرست شماست، چه خوش مولايى و چه نيكو ياورى است.
پیام ها
1- در مديريّت مسائل نظامى و برنامه‌ريزى‌هاى سياسى، بايد همه‌ى جوانب و شرايط را پيش‌بينى كرد. «فَإِنِ انْتَهَوْا- وَ إِنْ تَوَلَّوْا»
«1». تفسير نمونه.
«2». تفسير نورالثقلين.
«3». كافى، ج 8، ص 201.
«4». بقره، 256.
جلد 3 - صفحه 319
2- شما به وظيفه عمل كنيد، اگر ديگران عمل نكردند يا اعراض كردند، خداوند ياور شماست. «وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلاكُمْ»
3- از ولايت و نصرت الهى غافل نشويد. «فَاعْلَمُوا» (ايمان به ولايت و نصرت الهى، موجب رشد و تقويت انگيزه‌ى مبارزه با فتنه‌گران است و ياد الطاف او، به دل‌هاى مؤمنان در مقابل توطئه‌ها و لجاجت‌ها آرامش مى‌بخشد.)
4- خداوند، بهترين مولاست، چون نه ما را به ديگرى مى‌سپارد، نه ما را فراموش مى‌كند، نه ما را براى نياز خودش مى‌خواهد و نه حقّ و اجر كسى را ضايع مى‌سازد. «نِعْمَ الْمَوْلى»
5- يارى خداوند، برتر از هر ياورى است. «نِعْمَ النَّصِيرُ»
جلد 3 - صفحه 320
جزء «10»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلاكُمْ نِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصِيرُ (40)
وَ إِنْ تَوَلَّوْا: و اگر اعراض كنند از قبول حق و دين خدا و طاعت او سبحانه و از معاندت باز نايستند، از آن باك و انديشه مداريد، فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلاكُمْ:
پس بدانيد اى مؤمنان، بتحقيق خداوند سبحان ناصر و مدد كار و حافظ شما است، نِعْمَ الْمَوْلى: نيكو ناصر و سيد و حافظ است حق تعالى كه دوستان خود را ضايع نگرداند، وَ نِعْمَ النَّصِيرُ: و نيكو يارى كننده است كه مؤمنان را بر مشركان غالب و ايشان را مظفر و منصور فرمايد، و مخذول نشود كسى كه ذات احديت معين و ناصر او باشد؛ و مغلوبيت به حسب ظاهر و هويدا خواهد شد، چنانچه سير و مراجعه تاريخى اين مطلب را برهانى نمايد كه ياغيان ديانت حقه و طاغيان شريعت محمديه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با آن همه حشمت و سطوت، بكلى محو و نابود گشتند و غلبه مواليان دين مبين و شهداء حق اليقين به اندك زمانى عالمتاب گرديد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ ما قَدْ سَلَفَ وَ إِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ (38) وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ (39) وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلاكُمْ نِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصِيرُ (40)
ترجمه
بگو مر آنانرا كه كافر شدند اگر باز ايستند آمرزيده شود براى آنها آنچه بتحقيق گذشت و اگر باز گردند پس بتحقيق جارى شد طريقه پيشينيان
و كارزار كنيد با آنها تا نباشد فسادى و باشد دين تمامى آن از آن خدا پس اگر باز ايستند همانا خدا بآنچه بجا مى‌آورند بينا است
و اگر اعراض كنند پس بدانيد بدرستيكه خدا كه نگهبان شما است خوب مولى و خوب ناصرى است.
تفسير
بگو اى پيغمبر بكفار اگر از كفر و دشمنى با اسلام دست بردارند و توبه نمايند خداوند گناهان و جرائم سابقه آنها را مى‌آمرزد و اگر تكرار نمايند اعمال ناشايسته
جلد 2 صفحه 534
خودشان را و اصرار داشته باشند بر معاصى و محاربه با خدا و رسول خداوند هم رويّه و طريقه و سلوك خود را در باره پيشينيان آنها كه با انبياء عظام مخالفت نمودند نسبت بآنها جارى خواهد فرمود و بسزاى اعمالشان از قتل و اسر و رقيّت و ذلّت و استيصال خواهند رسيد و بايد مسلمانان با آنها جنگ كنند تا فتنه و فساد و آشوب و اختلاف و كفر و نفاق و ضلال و كلال و ملال از جهان برداشته شود و تمام اديان باطله و عقائد فاسده محو و نابود گردد و منحصر شود دين در سراسر دنيا ظاهرا و واقعا بدين حق الهى كه اسلام و مذهب جعفرى اثنى عشرى است چنانچه در كافى از حضرت باقر (ع) روايت نموده است كه هنوز تأويل اين آيه ظهور پيدا نكرده چون پيغمبر (ص) براى حاجت خود و اصحابش جزيه ميگرفت و اگر ظاهر شود مفاد كامل آن جزيه قبول نمى‌شود و بايد كشته شوند كفار تا همه موحّد شوند و شرك در دنيا وجود نداشته باشد و در مجمع و عياشى ره از امام صادق (ع) نقل نموده كه هنوز تأويل اين آيه نيامده است و اگر قائم ما قيام نمايد بعد از اين كسيكه او را ادراك نمايد مى‌بيند تأويل و مفاد كامل اين آيه را و بايد دين محمد (ص) سراسر عالم را فرا گيرد تا شرك در روى زمين باقى نماند و بعضى گفته‌اند بايد مسلمانان جهاد كنند تا باقى نمانند كفاريكه معاهده با مسلمانان ننمودند چون آنها مى‌توانند فتنه و فساد نمايند و قوم خودشان را بكفر دعوت كنند و از قبول اسلام باز دارند نه كفاريكه با مسلمانان معاهده نمودند يا در پناه اسلام داخل شده‌اند پس اگر از كفر دست كشيدند و قبول اسلام نمودند خداوند بصير است باعمال قلبيّه و خارجيّه آنها و بر طبق آن پاداش عطا خواهد فرمود و اگر اعراض نمودند از قبول اسلام و اصرار بكفر و عناد داشتند مسلمانان نبايد از معادات آنها باكى داشته باشند و بايد بدانند كه خداوندى كه مولى و سرپرست و نگهبان و نگهدار و ناصر و معين آنها است در اين صفات كامل است نميگذارد مغلوب و مقهور شوند و كيد اعداء را از آنها دفع ميفرمايد و بنابر اين موليكم صفت اللّه و جمله بعد خبر انّ است و محتمل است موليكم خبر انّ باشد و جمله نعم المولى و نعم النصير مستانفه و بنظر حقير تركيب اول احسن است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ إِن تَوَلَّوا فَاعلَمُوا أَنَّ اللّه‌َ مَولاكُم نِعم‌َ المَولي وَ نِعم‌َ النَّصِيرُ (40)
پس اگر منتهي نشدند و اعراض كردند پس بدانيد محققا خداوند مولاي شما مؤمنين است خوب مولي و خوب ياري‌كننده است وَ إِن تَوَلَّوا دست از كفر و شرك و ظلم و فسق و فجور خود برنداشتند وحشت نكنيد از كثرت و جمعيت و قوت و قدرت آنها با آنها مقاتله كنيد فتح و فيروزي نصيب شما است فَاعلَمُوا پس بدانيد و يقين قطعي داشته باشيد أَنَّ اللّه‌َ مَولاكُم دست قدرت الهي بالاي سر شما است شما را نگهبان و حافظ است و دشمنان شما را هلاك و مغلوب و منكوب ميفرمايد نِعم‌َ المَولي قوّت و قدرتش فوق قوي و قدرت آنها است و عدّه لشگر خدا بيش از آنها است ملائكه در ركاب ظفر انتصاب آن حضرت هستند وَ نِعم‌َ النَّصِيرُ كسي را که خدا نصرت فرمايد كي قدرت
جلد 8 - صفحه 125
دارد بر او غالب شود إِن يَنصُركُم‌ُ اللّه‌ُ فَلا غالِب‌َ لَكُم الاية آل عمران آيه
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 40)- «اما اگر باز به سرپیچی خود ادامه دهند و در برابر دعوت حق تسلیم نشوند بدانید پیروزی برای شما و شکست در انتظار آنهاست، زیرا خداوند
ج2، ص154
مولی و سرپرست شماست» (وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلاکُمْ).
«او بهترین مولی و رهبر و بهترین یار و یاور است» (نِعْمَ الْمَوْلی وَ نِعْمَ النَّصِیرُ).
آغاز جزء دهم قرآن مجید
ادامه سوره انفال
نکات آیه
۱- اهل ایمان باید با باور به یارى خداوند و سرپرستى او، به جهاد با کافران فتنه انگیز بپردازند. (و إن تولوا فاعلموا أن اللّه مولیکم نعم المولى و نعم النصیر) متعلق «تولوا» دست برداشتن از فتنه انگیزى است ; یعنى «إن تولوا عن الانتهاء فلم یترکوا الفتنة». و جواب شرط، به قرینه آیه قبل، جمله اى همانند «فقاتلوهم» است.
۲- خداوند، سرپرست و یاورى نیک براى مؤمنان (نعم المولى و نعم النصیر)
۳- باور اهل ایمان به سرپرستى خدا و یارى او، مایه نهراسیدن آنان از دشمنان دین و اجراى فرمان جهاد (فإن تولوا فاعلموا أن اللّه مولیکم نعم المولى و نعم النصیر) جمله «فاعلموا ... » علاوه بر رساندن مضمون خود به منظور تقویت روحیه مسلمانان براى جهاد با دشمنان فتنه انگیز ایراد شده است.
موضوعات مرتبط
- ایمان: به امداد خدا ۱
- تقویت روحیه: عوامل تقویت روحیه ۳
- جهاد: با کافران ۱ ; جهاد با مفسدان ۱
- خدا: امداد خدا ۲، ۳ ; ولایت خدا ۱، ۲، ۳
- دین: دشمنان دین ۳
- شجاعت: عوامل شجاعت ۳
- مؤمنان: امداد به مؤمنان ۲ ; ایمان مؤمنان ۳ ; جهاد مؤمنان ۳ ; مسؤولیت مؤمنان ۱
