الملك ٥
ترجمه
| الملك ٤ | آیه ٥ | الملك ٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«السَّمَآءَ الدُّنْیَا»: آسمان نزدیک. آسمان فُرودین (نگا: صافّات / . «زَیَّنَّا السَّمَآءَ الدُّنْیَا بِمَصَابِیحَ»: (نگا: فصّلت / ). «رُجُوماً»: جمع رَجْم، مصدر است و به معنی اسم مفعول، یعنی چیزی که همچون سنگ انداخته می‌شود. اشاره به شهابها است که باقیمانده ستارگانی است که طیّ حوادثی متلاشی شده‌اند و از یک سوی آسمان به سوی دیگر پرتاب می‌شوند (نگا: حجر / و ، صافّات / - ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تَبَارَکَ الَّذِي جَعَلَ فِي... (۳) إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا... (۴) دُحُوراً وَ لَهُمْ عَذَابٌ وَاصِبٌ (۱) إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا... (۳) وَ حِفْظاً مِنْ کُلِ شَيْطَانٍ مَارِدٍ (۱) لاَ يَسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلَإِ... (۰)
فَأَنْجَيْنَاهُ وَ أَصْحَابَ... (۱) دُحُوراً وَ لَهُمْ عَذَابٌ وَاصِبٌ (۱) إِلاَّ مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَةَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۴، سوره ملك
- اشاره به غرض سوره مباركه ملك
- افاده كمال تسلط خدا بر ملك در جمله ((بيده الملك ))
- وجه اينكه فرمود: ((خلق الموت ...))
- مفاد اينكه درر تعليل آفرينش موت و حيات فرمود: ((ليبلوكم ايكم احسن عملا))
- بيان اينكه مقصود از نبوت تفاوت در خلق ارتباط واتصال اجزاء عالم و وحدت نظام جارى در آن است
- تاءكيدى بر وحدت نظام عالم و اتصال و ارتباط اجزاء آن
- اشاره به مراد از اينكه فرمود ستارگان را رجوم براى شياطين قرار داديم
- وصف جهنم و حكايت سؤ ال و جواب ملائكه موكل بر دوزخ با دوزخيان
- موارد استعمال ((سمع )) و وجه اينكه دوزخيان در جواب فرشتگان گفتند: ((لو كنا نسمعاو نعقل ..))
- جواب به شبهه اى درباره معاد، با بيان علم فراگير و احاطه مطلق خداوند براعمال و احوال موجودات
- (رواياتى در ذيل جمله :((ليبلوكم ايكم احسن عملا)) و درذيل برخى ديگر از آيات گذشته )
نکات آیه
۱ - آسمان پرستاره، نزدیک ترین آسمان به زمین (و لقد زیّنّا السماء الدنیا بمصبیح) «دنیا» (افعل تفضیل) مؤنث «أدنى» است و از ریشه «دنوّ» (نزدیک بودن) مشتق شده است. بنابراین «السماء الدنیا»; یعنى آسمان نزدیک تر. گفتنى است مقصود از «مصابیح»، کواکب و ستارگان است که همچون چراغ هاى پرفروغ مى درخشند; چنان که در آیه ۶ سوره «صافات»، به صراحت آمده است: «إنّا زیّنّا السماء الدنیا بزینة الکواکب».
۲ - جلوه زیباى آسمان، نشان دیگرى از ربوبیت یگانه خداوند (تبرک الذى بیده الملک ... و لقد زیّنّا السماء الدنیا بمصبیح) برداشت یاد شده، از آن جا است که این آیه، در توضیح و تبیین آیات گذشته است. گفتنى است که در آن آیات درباره فرمان روایى و قدرت بى همتاى خداوند سخن به میان آمده است.
۳ - جهان آفرینش، داراى آسمان هاى متعدد (إنّا زیّنّا السماء الدنیا)
۴ - ستارگان، زینت بخش آسمان (إنّا زیّنّا السماء الدنیا بمصبیح)
۵ - انسان، موجودى زیباشناس و زیبایى خواه (إنّا زیّنّا السماء الدنیا بمصبیح) برداشت یاد شده، به خاطر این نکته است که آیه شریفه، درصدد بیان جلوه هاى فرمان روایى و قدرت بى همتاى خداوند در طبیعت است و اگر زیبایى آسمان پرستاره براى بشر محسوس و مطلوب نباشد، بیان این مطلب بیهوده خواهد بود.
۶ - زینت و زیبایى، امرى مطلوب و پسندیده در نگاه دین (إنّا زیّنّا السماء الدنیا بمصبیح)
۷ - از میان مجموعه آسمان ها، تنها نزدیک ترین آسمان ها به اهل زمین، مزیّن به ستارگان است. * (إنّا زیّنّا السماء الدنیا بمصبیح) «الدنیا»، صفت براى «السماء»است. این وصف مى تواند قید احترازى و گویاى این حقیقت باشد که نزدیک ترین آسمان - نه همه آسمان ها - به زیور ستارگان آراسته شده است.
۸ - ستارگان پرفروغ و زیبا، از نعمت هاى الهى براى بشر (إنّا زیّنّا السماء الدنیا بمصبیح)
۹ - ستارگان پرفروغ، مایه طرد شیطان ها و حفظ آسمان نزدیک از نفوذ آنها است. (و جعلنها رجومًا للشیطین)
۱۰ - تلاش شیاطین، براى نفوذ در آسمان جهت شنود اخبار آن (و جعلنها رجومًا للشیطین) از آیات مشابه (مانند آیات ۷ و ۸ سوره «صافات») استفاده مى شود که شیطان ها، به منظور استراق سمع و شنود اخبار آسمان، به آن جا نفوذ مى کنند; ولى هربار مورد هدف قرار مى گیرند و رانده مى شوند.
۱۱ - شیطان ها، ناتوان از شنود و دستیابى به اطلاعات و اخبار آسمان (و جعلنها رجومًا للشیطین)
۱۲ - شیطان، حقیقتى داراى مصادیق و افراد متعدد (للشیطین)
۱۳ - آتشِ فروزان، کیفر شیاطین در قیامت (و أعتدنا لهم عذاب السعیر)
۱۴ - شیطان ها، موجوداتى مختار و مکلف (للشیطین و أعتدنا لهم عذاب السعیر) مطلب یاد شده، با توجه به این نکته است که عذاب و کیفر شدن، دلیل مکلف بودن و تکلیف شدن نشانه آزاد و مختار بودن است; زیرا تکلیف اجبارى، نه کیفر دارد و نه ثواب.
۱۵ - «سعیر»، از نام هاى دوزخ (عذاب السعیر)
۱۶ - دوزخ، جایگاهى به غایت گرم و داراى آتشى به شدت برافروخته و شعلهور است. (عذاب السعیر) «سعیر»، به معناى گرم و نیز آتش افروخته و ملتهب است. دخول «ال» کمالیه بر «سعیر»، بیانگر گرماى بى اندازه دوزخ و التهاب و برافروختگى شدید آتش آن است.
موضوعات مرتبط
- آسمان: آسمان اول ۱; تعدد آسمان ها ۳; خبرهاى آسمان ۱۱; زیبایى آسمان۲; زینت آسمان ۴; زینت آسمان اول ۷
- انسان: زیباطلبى انسان ۵
- جهنم: آتش جهنم ۱۳; سعیر ۱۵; شدت گرماى جهنم ۱۶; شعله آتش جهنم ۱۶; صفات جهنم ۱۶; نامهاى جهنم ۱۵
- خدا: نشانه هاى ربوبیت خدا ۲; نعمتهاى خدا ۸
- زیبایى: ارزش زیبایى ۶
- ستارگان: زیبایى ستارگان ۸; نقش ستارگان ۴، ۷، ۹
- شیاطین: اختیار شیاطین ۱۴; استراق سمع شیاطین ۱۰، ۱۱; تکلیف شیاطین۱۴; تلاش شیاطین ۱۰، ۱۲; حقیقت شیطان ۱۲; عجز شیاطین ۱۱; عوامل طرد شیاطین ۹; کیفر اخروى شیاطین۱۳; موانع نفوذ شیاطین به آسمان ۹; نفوذ شیاطین به آسمان ۱۰
- نعمت: نعمت ستارگان ۸
