المؤمنون ٦٧
ترجمه
| المؤمنون ٦٦ | آیه ٦٧ | المؤمنون ٦٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مُسْتَکْبِرِینَ»: به خود بالندگان. متکبّران. «بِهِ»: ضمیر (ه) به نکوص، مصدر (تَنکِصُونَ) برمی‌گردد. برخی مرجع آن را قرآن که از آیات فراهم می‌آید، نزول آیات، پیغمبر، بیت‌الحرام دانسته‌اند. «مُسْتَکْبِرِینَ بِهِ»: به این اعراض افتخار می‌کردند. پیغمبر و قرآن و نزول آیات را متکبّرانه تکذیب می‌کردند. با توجّه بدین معنی، مستکبرین را به معنی مکذبین گرفته‌اند. از این که پرده‌داران کعبه و خادمان بیت‌الحرام بودند، به خود می‌بالیدند. در معنی اخیر، مرجع ضمیر به سبب شهرت قریشیان به نازش و افتخار به بیت‌الحرام حذف شده است. «سَامِراً»: گفتگوهای شبانه. قصّه‌گویان شب. واژه (سامِر) را مصدری همچون عاقبة و عافیة و قائم (نگا: تفسیر قاسمی)، یا اسمِ جمعی همچون جامِل و باقِر و حاجّ و حاضِر، به معنی شتران و گاوان و حاجیان و حاضران دانسته‌اند. «تَهْجُرُونَ»: هذیان و پریشان‌گوئی می‌کردند. بدگوئی و یاوه‌سرائی می‌نمودند. ترک می‌کردند. با توجّه به معنی اخیر (تَهْجُرُونَ) مفهوم چنین می‌گردد: آیات مرا ترک می‌کردند و از پذیرش سر باز می‌زدند. واژه‌های (مُسْتَکْبِرِینَ، سَامِر، تَهْجُرُونَ) حال می‌باشند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۵۵ - ۷۷، سوره مؤ منون
- تاءخير در عذاب كافران و بهره مند ساختن آنان به مال و فرزندان براى املاء و استدراج آنان است نه براى خيرخواهى .
- شرح صفات مؤ منين
- ((خيرات )) در جمله : ((اولئك يسارعون فى الخيرات ...))اعمال صالحه ناشى از اعتقاد حق است .
- بيان اينكه در دين خدا تكليف حرجى نه در اعتقاد و نه درعمل وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها)
- فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است .
- اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است .
- رد عذرهايى كه مشركين براى قبول رسالت پيامبر صلى اللّه عليه و آله آوردند.
- معنائى كه آيه (ولو اتبع الحق اهدائهم لفسدت السموات و الارض ) بيانگر آن است .
- وجه اينكه از قرآن كريم به ((ذكر)) تعبير شده است .
- اشاره به اينكه حق صراط مستقيم است و كافران گريزان از حق ، منحرف از صراط مستقيم هستند.
- بحث روايتى (رواياتى درباره مراد از ((قلوبهم وجلة )) و معناى استكانت و تضرع و...)
نکات آیه
۱ - کبرورزى در برابر آیات الهى و تکذیب آن، در پى دارنده عذاب اخروى (لاتجئروا الیوم ... قد کانت ءایتى ... تنکصون . مستکبرین به) آیه فوق، در ادامه آیه قبل، خطاب به رفاهمندان گرفتار عذاب و تعلیل براى ردّ فریاد خواهى آنان است. «استکبار» به معناى کبرورزیدن است و «به» متعلق به «مستکبرین» مى باشد. بنابراین «مستکبرین» متضمن معناى تکذیب است; یعنى، «مکذبین به استکباراً; در حالى که از سر کبرورزى آن را دروغ مى خواندید».
۲ - کبرورزى مرفهان کفرپیشه، در برابر آیات الهى (قرآن) و تکذیب آن، عامل محرومیت آنان از نصرت خداوند در قیامت (لاتجئروا الیوم ... قد کانت ءایتى تتلى علیکم ... تنکصون . مستکبرین به)
۳ - بدگویى و یاوه سرایى کافران مرفه، علیه قرآن و پیامبر(ص) در محفل هاى شبانه شان (سمرًا تهجرون) «سمر» (مصدر «سامر»); یعنى، گفت وگو و تشکیل محفل شبانه. «سامر» اسم جمع است مانند: «حاج»، «حاضر» و «حامل». «سامراً» حال دیگر براى ضمیر فاعل «تنکصون» است. «تهجرون» - به تقدیر تهجرون به - مشتق از «هُجر» (بدگویى) و یا «هَجر» (هزیان و یاوه گویى) است. جمله «تهجرون» (فعل و فاعل) در محل نصب و نعت براى «سامراً» مى باشد; یعنى، «در حالى که در محافل شبانه، درباره آن بدگویى مى کردید».
۴ - یاوه سرایى در شب نشین ها، خصلت رفاه زدگان کافر (سمرًا تهجرون)
۵ - ناسزا گویان به قرآن و پیامبر(ص) محروم از امدادهاى الهى در برابر عذاب قیامت (لاتجئروا الیوم ... سمرًا تهجرون)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: آثار تکذیب آیات خدا ۱، ۲; عوامل محرومیت مکذبان آیات خدا ۲
- استکبار: آثار استکبار ۱
- خدا: عوامل محرومیت از نصرت خدا ۲
- عذاب: موجبات عذاب اخروى ۱
- قرآن: دشنام دهندگان به قرآن ۳; عذاب اخروى دشنام دهندگان به قرآن ۵; محرومیت دشنام دهندگان به قرآن ۵
- محمد(ص): دشنام دهندگان به محمد(ص) ۳; عذاب اخروى دشنام دهندگان به محمد(ص) ۵; محرومیت دشنام دهندگان به محمد(ص) ۵
- مرفهان: آثار تکبر مرفهان کافر ۲; دشنامهاى مرفهان کافران صدراسلام ۳; شب نشینیهاى مرفهان صدراسلام ۳; شب نشینیهاى مرفهان کافر ۴; صفات مرفهان کافر ۴; عوامل محرومیت مرفهان کافر ۲
- نصرتهاى خدا: محرومان از نصرتهاى خدا ۵
