حروف مقطعه

حروف مقطعه، (حرف‌های گسسته از هم) حروفی هستند که در ابتدای برخی از سوره‌های قرآن آمده‌است. حروف مقطعه در ابتدای ۲۹ سوره از سوره‌های قرآن آمده و مجموعاً ۷۸ حرف است که با حذف مکررات، ۱۴ حرف می‌شود. حروف مقطعه همیشه جزء کلمات اسرارآمیز محسوب شده و دانشمندان اسلامی و مفسران، برای آن، نظرات گوناگونی داده‌اند. اما هیچکدام نتوانسته‌اند منظور خاص و اصل موضوع را بدانند و برای عموم بازگو کنند، به همین دلیل تا کنون هیچ کس از معنای واقعی این حروف آگاهی حتی جزئی ندارد و به طور کلی تفسیرها در این مورد تفسیر به رای می‌باشد که عاجز بودن درک مفسران از علم رمزگشایی این حروف را می‌رساند.

فهرست حروف

این ۲۹ حرف (که بدون تکرار ۱۴ تا می‌شود) به قرار زیر است:

ردیف	حروف مقطعه	سوره
۱	الم	البقرة، آل عمران، العنكبوت، الروم، لقمان، السجدة
۲	المص	سوره_الأعراف
۳	الر	يونس، هود، یوسف، ابراهیم، الحجر
۴	المر	الرعد
۵	کهیعص	مريم
۶	طه	طه
۷	طسم	الشعراء، القصص
۸	طس	النمل
۹	یس	يس
۱۰	ص	ص
۱۱	حم	غافر، فصلت، الزخرف، الدخان، الجاثية، الأحقاف
۱۲	حم عسق	الشورى
۱۳	ق	ق
۱۴	ن	القلم

و نیز با حذف حروف تکراری ۱۴ حرف باقی می‌ماند:

ا

ح

ر

س

ص

ط

ع

ق

ک

ل

م

ن

ه

ی

تبیین

تبیین این حروف از آغاز تاریخ تفسیر تاکنون همواره توجه مفسران و قرآن پژوهان را به خود معطوف داشته و نظرات مختلف معروف پیرامون حروف مقطعه از این قرار است:

• حروف مقطعه از نوع متشابهات قرآنی است که علم آن مخصوص به خداوند است
• حروف مقطعه از ناحیه خدا، سوگندهایی است مبنی بر این که این کتاب از سوی او است
• این حروف در واقع رمز و سری میان خدا و پیامبر اسلام است که تنها پیامبر و افراد پاک می‌توانند از آنها آگاهی یابند
• حروف مذکور، برای آگاه نمودن پیامبر از نزول وحی و تمایز آن از سخنان بشری نازل شده‌است
• با تدبر در سوره‌های دارای حروف مقطعه مشترک، روشن می‌شود که مضامین و سیاق آنها، با یکدیگر مشابه و متناسب است

گفتنی است تفاسیر دیگری نیز درباره «حروف مقطعه»، از جانب قرآن‌پژوهان ارائه گشته و روایات زیادی نیز در این‌باره نقل شده‌است. یک محقق مصری معتقد بود اگر حروف مقطعه در ابتدای هر سوره را به تفکیک بررسی کنیم، بیشترین حجم آن سوره متعلق به این حروف اند. به طور نمونه حروف الف و لام و میم که در ابتدای سوره بقره آمده است. با بررسی و شمارش تمام حروف این سوره این نتیجه حاصل می‌شود که حروف الف و لام و میم بیشتر از سایر حروف در سوره بقره بکار رفته است.اما در مورد اکثر سوره‌هایی که با دیگر حروف شروع می‌شوند این موضوع صدق نمی‌کند مانند سورهٔ (طه) و سوره‌هایی که با حروف مقطعه (طس) و (طسم) شروع شده است الف و لام و میم این سوره‌ها بیشتر از حروف ط و س می‌باشند پس موضوع به همین سادگی‌ها هم نیست.

دیدگاه‌ها

• سید محمد جواد غروی: در بیست و هفت سوره از بیست و نه سوره که با این حروف آغاز شده‌اند بعد از آن‌ها لفظ کتاب یا کلمه یی که دارای همین مفهوم باشد مثل ذکر یا قرآن یا کتابت آمده است که آوردن کلمه کتاب پس از حروف مقطعه بیان این حقیقت است که علی رغم ترکیب کتاب خدا از این حروف کسی نتوانسته و نخواهد توانست تا نهایت دنیا کلامی مثل آن بیاورد. تمام لغات جهان از ابتدا تا این عصر از همین حروف که به تنهایی اصواتی بیش نیستند پدید آمده است و وسیلة ایجاد ارتباط بین بشر و توسعه علوم ثمره ترکیب این حروف محدود می‌باشد و قرآن نیز از این قاعده مستثنی نیست و پس از ترکیب دارای معنی و اشکال مختلف می‌شود. پس مقصود از آوردن این حروف در ابتدای سوره ها بدین منظور بوده است که قرآن از همین حروف و کلماتی ترکیب شده که خود شما هم تلفظ می‌کنید ولی مانند این قرآن را نمی‌توانید بیاورید و به همین جهت بعد از آوردن حروف مقطعه نام و مفهوم کتاب را بیان می‌کند.

منابع

این صفحه از ویکیپدیای فارسی آورده شده است. ویکیپدیای فارسی