الأنعام ١٧
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ إِنْ يَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلاَ کَاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْکَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلَى کُلِ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ |
ترجمه
| الأنعام ١٦ | آیه ١٧ | الأنعام ١٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کَاشِفَ»: برطرف کننده. «وَ إِن یَمْسَسْکَ بِخَیْرٍ ...»: جواب (إِنْ) محذوف است. تقدیر چنین است: فَلا رَآدَّ لِفَضْلِهِ (نگا: یونس .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۱۲، سوره انعام
- اقامه برهان بر معاد با استناد به مالكيت مطلقه خداوندمتعال و رحمت او.
- توضيحى در مورد (( سميع )) و (( عليم )) بودن خداى سبحان .
- عواملپيدايش مرام بت پرستى .
- احتياج عليه بت پرستان با بهره جستن از منطق خودشان .
- معناى (( قاهر )) بودن خداى سبحان و فرق آن با قهر و غلبه موجودات بر يكديگر.
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «17»
و اگر خداوند (براى آزمايش و رشد، يا كيفر اعمال) تو را با (اسباب) زيان و آسيب درگير كند، جز خودش هيچ كس برطرف كننده آن نيست و اگر خيرى به تو برساند، پس او بر هر چيز تواناست.
پیام ها
1- سرچشمه‌ى همه‌ى امور يكى است، نه آنكه خيرات از منبعى و شرور از منبع ديگر سرچشمه گيرد. وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ ... وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ
2- بايد همه‌ى اميدها به خدا و همه‌ى خوف‌ها از او باشد. «فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ»
3- قوانين الهى استثنا بردار نيست، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نيز در مواجهه با حوادث تلخ و شيرين، بايد متوجّه خدا باشد. وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ ... وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ
تفسير نور(10جلدى)، ج2، ص: 426
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «17»
بعد از آن حق تعالى بيان عجز معبودان اهل شرك را از خير و شر، و كمال قدرت خود را فرمايد:
وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ: و اگر برساند خدا به تو بليتى و سختى مانند فقر و مرض و مكروه، يعنى چنين مقرر كند كه ضرر به تو رسد فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ:
پس نيست هيچ بازدارنده آن را مگر ذات ذو الجلال او، يعنى هيچكس قادر نباشد بر كشف و منع و دفع آن ضر مگر خداوند متعال كه قادر على الاطلاق است وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ: و اگر برساند به تو خيرى مثل ثروت و صحت، يعنى نوعى كند كه خيرى عايد تو شود فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ: پس او به همه چيز از خير و شر قادر است و احدى قدرت ندارد بر دفع آنچه اراده فرمايد بندگان خود را از محبوب و مكروه. ابن عباس نقل نموده «1» «كسرى» استرى به طريق هديه خدمت حضرت رسالت صلى اللّه عليه و آله فرستاد. روزى حضرت بر آن سوار و مرا رديف خود گردانيد. در اثناى راه به من نظر نمود و فرمود: يا غلام! گفتم:
لبّيك يا رسول اللّه. فرمود: احفظ اللّه يحفظك احفظ اللّه تجده امامك تعرف اللّه فى الرّخا يعرفك فى الشّدّة و اذا سئلت فاسئل اللّه و اذا استعنت فاستعن باللّه قد مضى العلم (القلم خ ل) بما هو كائن. حدود الهى را نگاهدار تا جزاى خود را نزد او يابى، و با خدا در زمان راحت آشنائى كن تا در سختى با تو آشنائى كند. و چون چيزى بخواهى از خدا طلب كن، و وقتى استعانت نمائى از او، طلب اعانت كن كه قلم جارى گشته به آنچه بودنى است اگر جمله خلايق جهد كنند كه چيزى به تو رسانند از خير و شر كه خدا براى تو محتوم نفرموده باشد نتوانند، و
«1» منهج ج 3 ص 355.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 237
اگر توانى به صبر و يقين كار كنى چنان كن، و الا صبر نما كه صبر بر آنچه كاره باشى خير بسيار است، و بدان نصرت با صبر است، و فرح با اندوه و سختى با آسانى و راحت با مشقت و فقر با غنا پس همه اينها نزد او سبحانه است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «17»
ترجمه
و اگر برساند تو را خدا ضررى پس نيست دفع كننده مر آنرا جز او و اگر برساند تو را خيرى پس او است بر هر چيزى توانا.
تفسير
كسيكه خداوند خواسته باشد باو ضرر جانى يا مالى يا اعتبارى برساند كسى نميتواند آن ضرر را از او دفع نمايد جز خداوند و كسيكه خداوند خواسته باشد باو نفع جانى يا مالى يا اعتبارى برساند بهر اندازه كه خواسته باشد قادر است و كسى نميتواند مانع از آن شود چون قدرتى فوق قدرت او نيست بلكه قدرتى غير از قدرت او وجود ندارد و هيچ ممكنى از تحت نفوذ قدرت و سلطنت و توانائى او خارج نيست.
جلد 2 صفحه 305
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ إِن يَمسَسك‌َ اللّه‌ُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاّ هُوَ وَ إِن يَمسَسك‌َ بِخَيرٍ فَهُوَ عَلي كُلِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ «17»
و اگر اصابه فرمايد خداوند تو را بضرري پس نيست كسي که بتواند برطرف كند او را مگر او و اگر اصابه نمايد تو را بخيري پس او بر هر چيزي توانا است وَ إِن يَمسَسك‌َ اللّه‌ُ بِضُرٍّ بعضي مفسرين نظر به اينكه مس‌ّ الصاق دو جسم است بيكديگر و اطلاق مس‌ّ بر خدا روا نيست گفتند مراد از مس‌ّ اصابه است لكن غافل از اينكه باء بضرّ باء تعديه است در واقع ضرّ مس ميكند غاية الامر باراده خداوند چنانچه مي‌گويي مسسته بيدي يعني دست او را مس‌ّ كرد باراده نفس اينجا هم ضرّ تو را مس كرد باراده خداوند و مراد از ضرّ هر مكروهيست مثل فقر و مرض و ضرر مالي، عرضي، بدني، روحي و غير اينها.
فَلا كاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ كسي را قدرت نيست که در مقابل اراده حق عرض اندام كند و بتواند كوچك‌ترين ضرري را دفع و برطرف سازد از نفس خود چه رسد از ديگري لا يملك لنفسه نفعا و لا ضرا و اينکه جمله اشاره ببتهاي مشركين است که مشركين توهّم ميكردند که آنها دفع بليات ميكنند.
وَ إِن يَمسَسك‌َ بِخَيرٍ اگر خيري تماس گرفت با تو باراده او است تمام خيرات دنيا و آخرت كسي قدرت ندارد كوچك‌ترين نفعي بخود برساند چه رسد بديگران فَهُوَ عَلي كُلِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ وَ إِن يُرِدك‌َ بِخَيرٍ فَلا رَادَّ لِفَضلِه‌ِ يونس
جلد 7 - صفحه 27
آيه 49 قُل إِنِّي لا أَملِك‌ُ لَكُم ضَرًّا وَ لا رَشَداً جن‌ّ آيه 20، و غير اينها از آيات و از اسامي مقدسه يا ضارّ يا نافع است.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- اگر خداوند آسیبى به پیامبر (ص) برساند، هیچ موجودى توان برطرف ساختن آن را ندارد. (و إن یمسسک اللّه بضر ... فهو على کل شىء قدیر)
۲- هیچ موجودى توان جلوگیرى از خیرى را که خداوند به پیامبر (ص) برساند، ندارد. (و إن یمسسک اللّه بخیر)
۳- هیچ موجودى توان دفع آسیب و یا خیرى را که از ناحیه خدا باشد، ندارد. (و إن یمسسک اللّه بضر فلا کاشف له إلا هو و إن یمسسک بخیر)
۴- خداوند، قادر بر رساندن هر گونه خیر و ضرر به آدمى (و إن یمسسک اللّه بضر ... و إن یمسسک بخیر فهو على کل شىء قدیر)
۵- تنها خداى قادر بر رساندن هر گونه ضرر و یا منفعت به آدمى، شایسته پرستش و ولایت مى باشد. (أغیر اللّه أتخذ ولیا ... و إن یمسسک اللّه بضر ... فهو على کل شىء قدیر)
۶- اقتدار بر رساندن هر گونه خیر و شر، از شؤون ولایت الهى است. (أغیر اللّه أتخذ ولیا ... و إن یمسسک اللّه بضر ... فهو على کل شىء قدیر)
۷- توجه به اقتدار بى مانع خداوند بر رساندن نفع و ضرر، زمینه ساز اعتقاد به توحید و پرهیز از شرک (و لا تکونن من المشرکین ... و إن یمسسک اللّه بضر ... فهو على کل شىء قدیر)
۸- تعدد منشأ براى خیر و شر، پندارى باطل و موهوم است. (و إن یمسسک اللّه بضر فلا کاشف له إلا هو و إن یمسسک بخیر فهو على کل شىء قدیر) بیان قدرت خداوند بر رساندن خیر و شر مى تواند تعریض به کسانى باشد که براى هر یک از خیر و شر، منشأى مستقل مى پندارند.
۹- توانایى بتها و معبودهاى خیالى در دفع شر و رساندن خیر، پندار نارواى مشرکان (و إن یمسسک اللّه بضر فلا کاشف له إلا هو و إن یمسسک بخیر فهو على کل شىء قدیر)
۱۰- خداوند، قادر مطلق و توانمند بر هر کار است. (فهو على کل شىء قدیر)
۱۱- هیچ مانعى در برابر جریان قدرت مطلقه الهى وجود ندارد. (و إن یمسسک اللّه بضر فلا کاشف له إلا هو ... فهو على کل شىء قدیر)
۱۲- براى رفع کاستیها و جلب خیر، تنها باید به خدا متکى و امیدوار بود. (و إن یمسسک اللّه بضر فلا کاشف له إلا هو و إن یمسسک بخیر فهو على کل شىء قدیر)
موضوعات مرتبط
- اتکا: ى به خدا ۱۲
- توحید: عبادى ۵ ; زمینه توحید ۷
- خدا: احسان خدا ۲، ۴، ۶، ۷ ; اختصاصات خدا ۵، ۱۲ ; اضرار خدا ۱، ۴، ۵، ۶، ۷ ; افعال خدا ۱۱ ; دفع احسان خدا ۳ ; شؤون ولایت خدا ۶ ; قدرت خدا ۱، ۲، ۳، ۶، ۷، ۱۰، ۱۱ ; ولایت خدا ۵
- خیر: منشأ خیر ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۸، ۱۲
- ذکر: آثار ذکر خدا ۷
- شرک: زمینه اجتناب از شرک ۷
- شرور: منشأ شرور ۶، ۸
- عقیده: باطل ۸، ۹
- محمّد (ص): احسان به محمّد (ص) ۲ ; اضرار به محمّد (ص) ۱
- مشرکان: عقیده مشرکان ۹ ; مشرکان و بتها ۹ ; مشرکان و معبودان باطل ۹
- معبود راستین: ویژگى معبود راستین ۵
- معبودان باطل: ضعف معبودان باطل ۹
منابع
