الأنعام ٣٤
ترجمه
| الأنعام ٣٣ | آیه ٣٤ | الأنعام ٣٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أُوذُوا»: اذیّت شده‌اند. «مبدّل»: تغییردهنده. دگرگون کننده. در اینجا مراد تغییر دهنده وعده پیروزی خدا به پیغمبران است (نگا: غافر / ). «کلماتِ»: سخنان. احکام و شرائع. سُنَن. «نَبَأ»: خبر. مراد قصص و سرگذشت است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۳۶ - ۳۳، سوره انعام
- معناى جمله : (( فانهم لا يكذبونك و لكن الظالمين باياتنا يجحدون )) .
- مراد از: (( كلمة الله )) ، (( قول الله )) و (( وعد الله )) در عرف قرآن مجيد.
- دعوت به حق و قبول آن بايد در مجراى اختيار جريان يابد گو اينكه خداوند بر هدايت اجبارى و اضطرارى مردم قادر است .
- چرا مشيت خداى تعالى بر هدايت همگانى انسانها با حفظ اختيار آنها، تعلق نگرفته است ؟
- توصيف مؤ منين به وصف حيات و شنوايى و توصيف مشركين و معرضين به وصف مردگى ،كرى و كورى .
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ «34»
و همانا پيش از تو نيز پيامبرانى تكذيب شدند، ليكن در برابر آنچه تكذيب شدند و آزار ديدند صبر كردند، تا يارى ما به آنان رسيد. (تو نيز چنين باش زيرا) براى كلمات (و سنّت‌هاى) خداوند، تغيير دهنده‌اى نيست. قطعاً از اخبار پيامبران براى تو آمده است (و با تاريخ آنان آشنا هستى).
نکته ها
«كلمات»، به معناى سنّت‌هاى الهى است: «وَ لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنا لِعِبادِنَا الْمُرْسَلِينَ إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنْصُورُونَ وَ إِنَّ جُنْدَنا لَهُمُ الْغالِبُونَ» «1»
تاريخ، سرچشمه ومنبعى پذيرفته شده براى شناخت حوادث است. از صبر انبياى پيشين و نابودى اقوامى چون قوم هود وصالح ولوط و ... كه تكذيب كردند، بايد عبرت گرفت، سنّت و برنامه الهى، فرستادن رسولان وآزادى مردم در انتخاب است. كافران را به كيفر مى‌رساند و رسولان را در راه دعوت، امداد مى‌كند.
در آيات متعدّدى خداوند يارى و پيروزى رهبران و مؤمنان صابر را بر خود لازم دانسته است از جمله:
- «كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِي» «2»
- «وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ» «3»
- «إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا» «4»
- «وَ لَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ» «5»
«1». صافّات، 171- 173.
«2». مجادله، 21.
«3». روم، 47.
«4». غافر، 51.
«5». حج، 40.
جلد 2 - صفحه 445
پیام ها
1- راه حقّ، هيچگاه هموار نبوده و تحققّ آرمان انبيا همراه با تحمّل مشكلات بوده است. «فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا»
2- يكى از بهترين اهرم‌هاى مقاومت در برابر شدايد، بيان امدادهاى الهى است.
فَصَبَرُوا ... حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا
3- رهبران، انتظار اطاعت همه را نداشته باشند. «كُذِّبُوا»
4- شرط اصلى پيروزى، صبر است. فَصَبَرُوا ... حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا (خداوند به صابران، نويد پيروزى مى‌دهد)
5- دشمنان از هيچ تلاشى عليه حق، كوتاهى نمى‌كنند، خواه تكذيب باشد و خواه آزار. «كُذِّبُوا، أُوذُوا»
6- صبر مستمر، زمينه‌ساز نزول نصرت و رحمت الهى است. فَصَبَرُوا ... حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا
7- حقّ، پيروز است. «أَتاهُمْ نَصْرُنا»
8- سنّت‌هاى الهى تغيير ناپذير است و خداوند خلف وعده نمى‌كند. «لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ»
9- هر كس بايد نمونه‌هاى مشابه خود را در تاريخ بشناسد. خداوند خطاب به پيامبر مى‌فرمايد: «وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ»
10- از زحمات و رنج‌هاى پيشينيان بايد ياد و قدردانى كرد. «وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ»
تفسير نور(10جلدى)، ج2، ص: 446
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ (34)
«1» مجمع البيان ج 2 ص 294.
«2» مجمع البيان ج 2 ص 294.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 257
بعد از آن در تسليه آن حضرت فرمايد:
وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ: و هر آينه بتحقيق تكذيب كردند پيغمبران پيش از تو را فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا وَ أُوذُوا: پس صبر نمودند انبيا بر آنچه تكذيب كردند و بر آنچه اذيت و آزار به ايشان رسانيدند حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا: تا وقتى كه آمد بديشان نصرت ما. اين اشاره است به وعده نصر، مر صابران را، يعنى تو نيز مانند انبياى سلف بر ايذاء قوم خود صبر كن تا به زمانى كه مقرر شده نزد ما كه تو را بر ايشان نصرت دهيم، چنانچه رسل سابقه را نصرت داديم بر امم مكذبه در زمان نصرت آنها وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ: و نيست تبدل و تغير دهنده مر وعده‌هاى الهى را كه آيات كريمه مخبر آنست، پس وعده نصرت اهل ايمان بر مشركان هر آينه واقع شدنى است و لا محاله محقق گردد و تخلف نيابد. وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ: و هر آينه بتحقيق آمد تو را خبر پيغمبران كه امم آنها چه آزارها بديشان رسانيدند و صبر نمودند تا بر آنها غالب شدند. پس تو نيز اقتدا نموده صبر كن و دل خوشدار تا كار تو چنانكه دلخواه تو باشد مقرّر، و تو را بر اعدا مظفر و منصور سازيم، و بر جميع كفار غالب گردانيم. در اسرائيليات- خداوند تعالى به عيسى عليه السّلام فرمايد: يا عيسى اذا اصبر عبدى فى جنبى كان ثواب عمله علىّ و كنت عنده حين يدعونى و كفى بي منتقما ممّن عصانى اين يهرب منّى الظّالمون. «1» اى عيسى، وقتى صبر كند بنده من، در جنب طاعت من مى‌باشد ثواب عمل او بر من. و باشد اجابت من نزد دعاى او هر گاه بخواند مرا.
و كافى است به من منتقم براى كسى كه عصيان و نافرمانى كند مرا، كجا فرار كنند از من ظالمين.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ (34)
ترجمه
و هر آينه بتحقيق تكذيب كرده شدند پيغمبرانى پيش از تو پس صبر نمودند بر آنچه تكذيب كرده شدند و اذيّت كرده شدند تا آمد ايشانرا يارى ما و نيست بدل كننده مر كلمات خدا را و هر آينه بتحقيق آمد تو را از خبر فرستاده شدگان.
تفسير
تسليت ديگرى است از خاطر مبارك پيغمبر اكرم بتذّكر احوال انبياء سلف و صدمات و آزارهائيكه از قوم خودشان ديدند و صبر نمودند با آنكه برتبه كمال آنحضرت نميرسيدند و بشارت است بفتح و غلبه بر كفار چنانچه براى آنها بود و مراد از عدم تبديل كلمات تاكيد عدم تخلف از مواعيد الهيّه است چنانچه فرموده لقد سبقت كلمتنا لعبادنا المرسلين انّهم لهم المنصورون و مراد از كلمه وعده است و بيان آن اخيرا احاله بقصص قرآنيّه
جلد 2 صفحه 315
شده است ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ لَقَد كُذِّبَت رُسُلٌ مِن قَبلِك‌َ فَصَبَرُوا عَلي ما كُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتّي أَتاهُم نَصرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللّه‌ِ وَ لَقَد جاءَكَ مِن نَبَإِ المُرسَلِين‌َ (34)
و هراينه بتحقيق تكذيب شدند رسولاني از قبل از شما پس صبر نمودند آن رسولان
جلد 7 - صفحه 54
بر آنچه که تكذيب شدند و اذيت ديدند تا زماني که نصرت ما شامل حال آنها شد و نيست تغيير و تبديلي از براي كلمات خداوند و هرآينه بتحقيق آمد تو را از خبر فرستادگان.
وَ لَقَد كُذِّبَت رُسُلٌ مِن قَبلِك‌َ اينکه وجه دوم است و شاهد بر دعوي ما است که اشاره شد که همين نحو که تو را تكذيب كردند انبياء قبل را هم تكذيب نمودند مثل نوح، هود، صالح، لوط، شعيب، موسي و غير آنها و همين نحو که آنها فَصَبَرُوا عَلي ما كُذِّبُوا تو هم بايد صبر كني وَ أُوذُوا همين نحو که آنها بر اذيتهاي قوم صبر نمودند تو هم بايد بر اذيت اينها صبر كني حَتّي أَتاهُم نَصرُنا تا زماني که نصرت ما شامل حال آنها شد تو را هم خواهيم نصرت نمائيم و چنانچه قوم آنها را که تكذيب مينمودند و اذيت ميكردند هلاك كرديم مكذبين و موذين تو را هم هلاك خواهيم كرد وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللّه‌ِ برنامه‌هاي الهي تغييرپذير نيست وعده‌هاي او تخلف پيدا نميكند البته نصرت ما شامل حال شما هم ميشود و شرّ آنها هم از سر شما رفع خواهد شد و آنها بعقوبت اعمال زشت خود از تكذيب و اذيتها که بر تو روا داشتند خواهند گرفتار شد هم در دنيا و هم در آخرت و قيامت.
صبر تلخ آمد و ليكن عاقبتبرگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- گروهى از پیامبران پیشین، همچون پیامبر اکرم (ص)، مورد تکذیب مخالفان خود بودند. (و لقد کذبت رسل من قبلک)
۲- تکذیب پیامبر اکرم (ص)، تکرار تاریخ مبارزه با انبیاى الهى است. (و لقد کذبت رسل من قبلک)
۳- پیامبران، آیات الهى هستند. (فإنهم لا یکذبکونک و لکن الظلمین بأیت اللّه یجحدون. و لقد کذبت رسل من قبلک)
۴- پیامبران گذشته در برابر تکذیب و آزارهاى مخالفان خویش پایدارى مى کردند. (فصبروا على ما کذبوا و أوذوا)
۵- ترغیب و دعوت پیامبر (ص) و مؤمنان از جانب خداوند به صبر و پایدارى در برابر مخالفان (و لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا ... حتى أتهم نصرنا)
۶- پیروزى، پایانى شیرین براى صبر انبیا در برابر تکذیب و آزار مخالفان بود. (فصبروا على ما کذبوا و أوذوا حتى أتهم نصرنا)
۷- نوید خداوند به یارى پیامبر اکرم(ص) در صورت پایدارى و مقاومت (و لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا ... حتى أتهم نصرنا)
۸- تاریخ پیامبران گذشته و بیان پایداریهاى آنان، درس آموز و سازنده است. (و لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا ... حتى أتهم نصرنا)
۹- تاریخ منبعى باارزش براى شناخت حوادث و عبرت گرفتن (و لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا ... حتى أتهم نصرنا)
۱۰- نوید الهى به نصرت مؤمنان در سایه صبر و مقاومت (و لقد کذبت ... فصبروا على ما کذبوا و أوذوا حتى أتهم نصرنا)
۱۱- نصرت خداوند و امدادهاى غیبى پشتوانه رسالت انبیاى الهى (و لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا ... حتى أتهم نصرنا)
۱۲- تحقق اهداف و رسالت انبیا و پیمودن راه حق، مستلزم تحمل مشکلات است. (قد نعلم إنه لیحزنک الذى یقولون ... لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا ... حتى أتهم نصرنا)
۱۳- هیچ تبدیل کننده اى براى کلمات و سنتهاى الهى وجود ندارد. (و لا مبدل لکلمت اللّه)
۱۴- وعده هاى خدا تخلف ناپذیر است. (و لقد کذبت ... حتّى أتهم نصرنا و لا مبدل لکلمت اللّه)
۱۵- حاکمیت کامل و بدون رقیب سنتهاى تغییرناپذیر الهى بر جریان تاریخ (و لقد کذبت رسل من قبلک ... حتى أتهم نصرنا و لا مبدل لکلمت اللّه) جمله «لا مبدل ... » بیان قاعده و قانونى کلى در نظام جهان است، ولى چون مورد آیه بحثهاى تاریخى و روند حوادث آن است، مصداق مورد نظر در آیه، این بخش از سنتهاست.
۱۶- پیروزى در سایه صبر و مقاومت، سنت تغییرناپذیر خداوند است. (فصبروا على ما کذبوا و أذوا حتى أتهم نصرنا و لا مبدل لکلمت اللّه)
۱۷- جبهه گیرى در برابر حق و مبارزه با رسالتهاى الهى محکوم به شکست است. (و لقد کذبت رسل من قبلک فصبروا ... حتى أتهم نصرنا و لا مبدل لکلمت اللّه)
۱۸- آیاتى از قرآن در تشریح و سرگذشت انبیاى پیشین و صبر و مقاومت و پیروزى آنها قبل از سوره انعام بر پیامبر خدا نازل شده است. (فصبروا على ما کذبوا ... و لقد جاءک من نبإى المرسلین)
۱۹- ذکر داستانهاى انبیاى پیشین در قرآن براى تسلى پیامبر (ص) و همچنین تأسى وى به آنان است. (و لقد کذبت ... و لقد جاءک من نبإى المرسلین)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا:۳
- امداد: بشارت به امداد ۷ ; نقش امداد غیبى ۱۱
- انبیا: اذیت به انبیا ۴، ۶ ; اطاعت از انبیا ۱۹ ; الگوگیرى از انبیا ۸ ; امداد به انبیا ۱۱ ; انبیا در تاریخ ۱ ; پشتوانه انبیا ۱۱ ; پیروزى انبیا ۱۸ ; تاریخ انبیا ۱۸، ۱۹ ; تکذیب انبیا ۱، ۴، ۶ ; زمینه تحقق اهداف انبیا ۱۲ ; صبر انبیا ۴، ۶، ۸، ۱۸ ; عوامل پیرزى انبیا ۶ ; مبارزه با انبیا ۲ ; مقامات انبیا ۳
- باطل: شکست باطل ۱۷
- پیروزى: زمینه پیروزى ۱۶
- تاریخ: تکرار تاریخ ۱، ۲ ; عبرت از تاریخ ۸، ۹ ; فواید تاریخ ۹ ; قانونمندى تاریخ ۱۵
- حق: شکست حق ستیزى ۱۷
- خدا: بشارت خدا ۷، ۱۰ ; تشویقهاى خدا ۵ ; حاکمیت سنتهاى خدا ۱۵ ; حتمیّت سنتهاى خدا ۱۳، ۱۵ ; حتمیّت وعده‌هاى خدا ۱۴ ; سنتهاى خدا ۱۶ ; نقش امدادهاى خدا ۱۱
- ذکر: فلسفه ذکر تاریخ ۱۹
- سختى: آثار تحمل سختى ۱۲
- شناخت: منابع شناخت ۹
- صبر: آثار صبر ۶، ۷، ۱۰، ۱۲، ۱۶ ; تشویق به صبر ۵
- عبرت: عوامل عبرت ۸، ۹
- قرآن: فلسفه قصه‌هاى قرآن ۱۹
- کلمات اللّه: تبدیل کلمات اللّه ۱۳
- مؤمنان: امداد به مؤمنان ۱۰ ; بشارت به مؤمنان ۱۰ ; تشویق مؤمنان ۵
- محمّد(ص): امداد به محمّد(ص) ۷ ; تشویق محمّد(ص) ۵ ; تکذیب محمّد(ص) ۱، ۲ ; دلدارى به محمّد(ص) ۱۹
