الفرقان ٢٢
ترجمه
| الفرقان ٢١ | آیه ٢٢ | الفرقان ٢٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَوْمَ»: در روزی. مراد روز فوت و مرگ هر کسی (نگا: نساء / ) یا روز قیامت است. «لا بُشْری»: بشارت و مژده‌ای نخواهد بود. بشارت مباد. «حِجْراً مَّحْجُوراً»: پناه و امان دهید. دست باز دارید و صدمه‌ای نرسانید که ممنوع و گناه است. (حِجْراً مَّحْجُوراً) اصطلاحی بوده است در میان عربها که وقتی به کسی برخورد می‌کردند که از او می‌ترسیدند، برای گرفتن امان آن را خطاب به طرف می‌گفتند. مخصوصاً در ماههای حرام و ایّام حجّ، اگر دشمنی به دشمنی برخورد می‌کرد و می‌ترسید صدمه‌ای بدو بزند این جمله را تکرار می‌کرد و در امان بود. (حِجْراً) مفعول به فعل مقدّری است و (مَحْجُوراً) صفت است و به عنوان تأکید معنی آمده است. در اصل چنین است: أَطْلُبُ مِنکَ حِجْراً، لا سَبیلَ إِلی رَفْعِهِ وَ دَفْعِهِ. کافران در قیامت خیال می‌کنند با گفتن (حِجْراً مَّحْجُوراً) می‌توانند خویشتن را از دست فرشتگان عذاب و از مجازات و عقاب خدا برهانند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ قَالُوا لَوْ لاَ أُنْزِلَ عَلَيْهِ... (۳) لَوْ مَا تَأْتِينَا بِالْمَلاَئِکَةِ... (۱) وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى... (۴) وَ لَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ... (۱) وَ لَوْ تَرَى إِذْ يَتَوَفَّى... (۲) إِنَ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا... (۳)
يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا... (۱) نَحْنُ أَوْلِيَاؤُکُمْ فِي... (۰) نُزُلاً مِنْ غَفُورٍ رَحِيمٍ (۰) هَلْ فِي ذٰلِکَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ (۱)
تفسیر
- آيات ۲۱ - ۳۱، سوره فرقان
- احتجاج ديگر كفار در رد رسالت رسول الله (صلى اللّه عليه و آله وسلم ): چرا ملائكه بر او نازل نشده ، پروردگارمان را نمى بينيم
- معناى جمله ((حجرات محجورا)) و مراد مشركين از بكار بردن آن در قيامت
- كفار ملائكه را مى بينند ولى به هنگام مرگ و در روزى كه بشارتى برايشان نيست و مىگويند ((حجرا محجورا))
- در آن روز به اعمال كافران مى پردازيم ... فجعلناه هباء منثورا
- معناى ((خير)) در آيه : ((اصحاب الجنة يومئذ خير مستقرا واحسن مقيلا))
- توضيح اين تعبير از وقوع قيامت كه فرمود: ((يوم تشقق السماء بالغمام ...))
- بيان جمله : ((الملك يومئذ الحق للرحمن )) و وجه اينكه فرمود: ((قيامت بر كفار روزىبس دشوار است ))
- آه و حسرت ظالم (منحرف از هدايت ) در روز قيامت : ((يا ليتنى اتخذت معالرسول سبيلا، يا ويلتى يا ليتنى لم اتخذ فلانا خليلا))
- گلايه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله ) در روز قيامت از عاصيان امت خود به خداوند
- رواياتى در باره حبط اعمال و در ذيل آيات گذشته مربوط به اهل جنت و نار)
نکات آیه
۱ - روزى که خواسته مشرکان مجرم و منکران معاد مبنى بر نزول فرشتگان بر ایشان، تحقق یابد، روزى تلخ و ناخوشایند براى آنان خواهد بود. (و قال الذین لایرجون لقاءنا لولا أُنزل علینا الملئکة ... یوم یرون الملئکة لابشرى یومئذ للمجرمین)
۲ - منکران معاد، هنگام مرگ ملائکه را مشاهده خواهند کرد. (قال الذین لایرجون لقاءنا ... یوم یرون الملئکة لابشرى یومئذ للمجرمین) مراد از «یوم» در آیه شریفه، هم مى تواند هنگام مرگ باشد و هم مى تواند روز قیامت. برداشت یاد شده مبتنى بر احتمال نخست است.
۳ - منکران معاد، در روز رستاخیز ملائکه را مشاهده خواهند کرد. (و قال الذین لایرجون لقاءنا ... یوم یرون الملئکة لابشرى یومئذ للمجرمین)
۴ - منکران معاد، مردمانى تبه کار و مجرم (الذین لایرجون لقاءنا ... یوم یرون الملئکة لابشرى یومئذ للمجرمین)
۵ - منکران معاد، با مشاهده ملائکه در قیامت، از آنان درخواست خواهند کرد که متعرض ایشان نشده و اقدامى علیه آنان انجام ندهند. (یوم یرون الملئکة لابشرى ... و یقولون حجرًا محجورًا) «حجراً محجوراً» سخنى است که عرب به هنگام روبه رو شدن با دشمن و یا هجوم بلا و حوادث هولناک مى گوید و مقصود اصلى در این کلام، امان خواستن و پناه بردن است.
۶ - وحشت مجرمان از ملائکه به هنگام رو در رویى با آنها، به هنگام مرگ و روز رستاخیز (یوم یرون الملئکة لابشرى یومئذ للمجرمین و یقولون حجرًا محجورًا)
۷ - ملائکه هنگام روبه رو شدن با منکران معاد در قیامت، به آنان خواهند گفت که شما از غفران الهى و بهشت محرومید. (یوم یرون الملئکة لابشرى یومئذ للمجرمین و یقولون حجرًا محجورًا) برداشت یاد شده مبتنى بر این است که فاعل «یقولون» ملائکه باشد و «حجراً محجوراً» نیز مقول قول ایشان باشد. گفتنى است که در این صورت، مقصود از این کلام، اعلام محرومیت و ممنوعیت منکران معاد از غفران الهى و بهشت است.
۸ - تهدید شدن منکران قیامت و جرم پیشگان، به عذاب قهر الهى در قیامت (الذین لایرجون لقاءنا ... لابشرى یومئذ للمجرمین و یقولون حجرًا محجورًا)
۹ - جرم پیشگى و تبه کارى، موجب محرومیت از غفران و رحمت الهى (لابشرى یومئذ للمجرمین و یقولون حجرًا محجورًا)
۱۰ - «عن أبى جعفر(ع) إذا أراد اللّه قبض روح الکافر، قال: یا ملک الموت انطلق أنت و أعوانک إلى عدوّى ... فاقبض روحه حتّى تکبه فى النار ... فإذا بلغت الحلقوم ضربت الملائکة وجهه و دبره ... و ذلک قوله «یوم یرون الملائکة لابشرى یومئذ للمجرمین و یقولون حجراً محجوراً»...; از امام باقر(ع) روایت شده است: زمانى که خداوند اراده قبض روح کافر را کند، به ملک الموت امر مى نماید که همراه یارانت به سوى دشمن من بروید... پس بگیر روحش را تا آنکه او را به روى در آتش افکنى ... آن هنگام که جان او به گلو مى رسد، ملائکه بر صورت و پشت او مى زنند ... و این سخن خداوند است: «یوم یرون الملائکة لابشرى یومئذ للمجرمین...». ۱- اختصاص منسوب به شیخ مفید، ص ۳۵۹; بحارالأنوار، ج ۸، ص ۳۱۷، ح ۹۹.
موضوعات مرتبط
- آمرزشهاى خدا: محرومان از آمرزشهاى خدا ۷
- امنیت: درخواست امنیت اخروى ۵
- بهشت: محرومان از بهشت ۷
- ترس: ترس از ملائکه ۶
- خدا: عوامل محرومیت از آمرزشهاى خدا ۹
- رحمت: عوامل محرومیت از رحمت ۹
- عذاب : تهدید به عذاب اخروى ۸
- قیامت: رؤیت ملائکه در قیامت ۳، ۵
- کافران: احتضار کافران ۱۰; کافران و رؤیت ملائکه ۱۰
- گناه: آثار گناه ۹
- گناهکاران: احتضار گناهکاران ۶; ترس اخروى گناهکاران ۶; ترس دنیوى گناهکاران ۶; تهدید گناهکاران ۸; گناهکاران در قیامت ۶
- مجرمان: عذاب اخروى مجرمان ۸
- مشرکان: سخت ترین روزگار مشرکان ۱; مشرکان و نزول ملائکه ۱
- معاد: احتضار مکذبان معاد ۲; تهدید مکذبان معاد ۸; خواسته هاى اخروى مکذبان معاد ۵ ; سخت ترین روزگار مکذبان معاد ۱; عذاب اخروى مکذبان معاد۸; گناهکارى مکذبان معاد ۴; محرومیت اخروى مکذبان معاد ۷; مکذبان معاددر قیامت ۳; مکذبان معاد و رویت ملائکه ۲،۵; مکذبان معاد و نزول ملائکه ۱
