الرحمن ٦٠
ترجمه
| الرحمن ٥٩ | آیه ٦٠ | الرحمن ٦١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«هَلْ جَزَآءُ ...»: استفهام انکاری است، و این آیه در حقیقت دلیلی برای آیات پیشین است که در آنها از نعمتهای ششگانه بهشتیان سخن رفته است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۳۱ - ۷۸، سوره الرحمن
- معناى جمله ((سنفرغ لكم ايها الثقلان )) و عدم منافات آن با ((لا يشغله شاءن عن شاءن))
- معناى اينكه خطاب به جن و انس فرمود نمى توانيد بگريزيد جز به سلطان
- آيه ((فيومئذ لا يسئل عن ذنبه انس و لا جان )) سرعت حساب را افاده مى كند و با آيه((وقفوهم انهم مسؤ ولون )) و امثال آن منافات ندارد
- مراد از مقام پروردگار در آيه : ((و لمن خاف مقام ربه جنتان ))
- اشاره به اقسام و مراحل خوف از مقام پروردگار و بيان اينكه مقصود از خائنان در آيه :((و لمن خاف ...)) مخلصين است
- اقوال مختلف درباره اينكه خائف از مقام رب دو بهشت دارد
- وصف آن دو بهشت
- وصف حوريان بهشتى
- مراد از ((و من دونهما جنتان ))
- همسران بهشتى (خيرات حسان ) و توصيف آنان
- ثنائى جميل بر خداوند كه اينهمه رحمت ارزانى داشتم
- بحث روايتى
- چند روايت در ذيل آيه ((و لمن مقام ريه جنتان ))
- رواياتى در ذيل آيه ((هل جزاء الاحسان الا الاحسان ))
- چند روايت درباره وجود دو قسم بهشت و درباره همسران بهشتى
نکات آیه
۱ - نعمت هاى شگرف بهشت، پاداش و احسان خداوند به اعمال نیک و شایسته خلق (کأنّهنّ الیاقوت ... هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) واژه «إحسان» در لغت عرب بر دو معنا اطلاق مى شود: الف) کار نیک، ب) نیکى به غیر. در آیه شریفه «احسان» اول به معناى اول و احسان دوم به معناى دوم به کار رفته است.
۲ - بى تفاوت بودن در برابر احسان دیگران، امرى نکوهیده در پیشگاه خداوند و عقل (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) پرسش در آیه شریفه در حقیقت به داورى کشاندن عقل است و نیز مهر تأییدى از جانب خداوند بر داورى هاى عقل سلیم مى باشد.
۳ - دستیابى به بهشت و نعمت هاى آن، منوط به عملکرد نیک خود انسان (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) از این که احسان، در مقابل احسان مطرح شده - به دلالت التزام - دانسته مى شود که آدمى، آن گاه به احسان و پاداش حق دست مى یابد که خود، اهل احسان و عملکرد نیک باشد.
۴ - خوف از مقام پروردگار و پرهیز از تکذیب و کفر، از نمودهاى بارز احسان و نیک کردارى (و لمن خاف مقام ربّه جنّتان ... هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) در آیات پیشین مسأله خوف از مقام پرودگار و پرهیز از تکذیب و کفر به عنوان محور برخوردارى از نعمت ها مطرح شده است. احسان اول در آیه شریفه مى تواند نظر به آن دو داشته باشد.
۵ - احسان خداوند، مقتضى احسان و نیک کردارى خلق است. (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که احسان نخست مربوط به خداوند باشد; یعنى، آیا در برابر احسان خداوند، جز احسان و نیکوکارى، شایسته است؟
۶ - لزوم پاداش دادن به احسان و نیکى دیگران، با احسان و نیکى به ایشان (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن)
روایات و احادیث
۷ - «على بن سالم، قال سمعت أباعبداللّه(ع) یقول: ...قول اللّه تعالى «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» جرت فى الکافر و المؤمن و البرّ و الفاجر و من صنع إلیه معروف فعلیه أن یکافىء به...;[۱] على بن سالم گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که مى فرمود: ...قول خداى تعالى «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» درباره کافر و مؤمن، نیکوکار و بدکار جارى است. هر کس براى او کار نیکى انجام شود، بر او [لازم] است با نیکى آن را جبران کند».
۸ - «عن على بن أبیطالب(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» فقال رسول اللّه(ص) هل جزاء من أنعمت علیه بالتوحید إلاّ الجنّة؟[۲] از امام على بن ابى طالب(ع) درباره سخن خداوند «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» روایت شده که رسول خدا(ص) فرمود: [خداوند مى فرماید] آیا پاداش کسى که به او نعمت توحید داده ام، غیر از بهشت است؟»
موضوعات مرتبط
- احسان: آثار احسان ۳; اهمیت پاداش احسان ۲; پاداش احسان ۱، ۶; زمینه احسان۵; عمومیت پاداش احسان ۷; نشانه هاى احسان ۴
- ایمان: پاداش ایمان به توحید ۸
- بهشت: زمینه بهشت ۱; زمینه نعمتهاى بهشت ۳; موجبات بهشت ۳، ۸
- ترس: ترس از خدا ۴
- خدا: آثار احسان خدا ۵; پاداشهاى خدا ۱; سرزنشهاى خدا ۲
- عقل: بینش عقل ۲
- عمل: عمل ناپسند ۲
- کفر: اجتناب از کفر ۴
- نعمت: زمینه نعمت ۱
