غافر ٦٤
ترجمه
| غافر ٦٣ | آیه ٦٤ | غافر ٦٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«قَرَاراً»: قرارگاه. محلّ زندگی. «بِنَآءً»: ساختمان برافراشته. خیمه و خرگاه. با توجّه به معنی اخیر، کرویّت فضا نیز در مدّ نظر است. «فَتَبَارَکَ اللهُ»: (نگا: اعراف / ، مؤمنون / ، فرقان / و و ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱ - خداوند، کره زمین را با ثبات و آرام قرار داد. (اللّه الذى جعل لکم الأرض قرارًا) «قرار» مى تواند مصدر «قَرَّ» (مرادف سَکَنَ و ثَبَتَ) باشد. در این صورت قرار، مقابل اضطراب و لرزیدن و از اوصاف زمین به شمار مى رود. هم چنین مى تواند به معناى مستقر و جایى باشد که در آن ثبات و آرامش است; یعنى، «جعلها مستقراً لکم». در این صورت مقصود آن است که زمین را به گونه اى قرار دادیم که جایى براى سکونت شما انسان ها باشد. برداشت یاد شده مبتنى بر معناى نخست است.
۲ - خداوند، زمین را به گونه اى آفریده که قابل سکونت و زندگى براى بشر باشد. (اللّه الذى جعل لکم الأرض قرارًا)
۳ - زمین، در آغاز پیدایشش قابل سکونت و زندگى انسان نبوده است. (اللّه الذى جعل لکم الأرض قرارًا) «جعل» در دو معنا استعمال شده است: خَلَقَ (آفرید) و صیََّرَ (تبدیل کرد و به گونه اى دیگر در آورد). برداشت یاد شده مبتنى بر معناى دوم است.
۴ - خداوند، آسمان را در جهت منافع انسان ها برافراشته ساخت. (اللّه الذى جعل لکم ... و السماء بناء) «بناء»، در لغت معنایى دارد که شامل: ساختمان، خیمه، چادر و مانند این ها مى شود: اطلاق «بناء» بر آسمان از باب تشبیه است; یعنى، «جعل لکم السماء کالبناء».
۵ - ثبات زمین و قابل سکونت بودن آن براى بشر و برافراشته ساختن آسمان، جلوه هایى از قدرت و ربوبیت بى همتاى خداوند (ذلکم اللّه ربّکم ... اللّه الذى جعل لکم الأرض قرارًا)
۶ - انسان، برخوردار از بهترین شکل و شمایل و اندامى موزون (و صوّرکم فأحسن صورکم)
۷ - انسان، داراى استعدادها و کمالات برین (و صوّرکم فأحسن صورکم) برداشت یاد شده بر این اساس مبتنى است که مقصود از صورت ، شامل صورت ظاهرى (شکل و شمایل) و باطنى (استعدادهاى زاینده صنایع و کمالات) باشد.
۸ - آفرینش انسان خوش اندام و سرشار از استعدادها و کمالات، جلوه اى از قدرت و ربوبیت بى همتاى خداوند. (و صوّرکم فأحسن صورکم)
۹ - خداوند، تمامى نیازهاى بشر را از نوع پاکیزه و دلپذیرش فراهم ساخته است. (و رزقکم من الطیّبت)
۱۰ - فراهم ساختن تمامى نیازهاى بشر از نوع پاکیزه و دلپذیر آن - پس از آفرینش او - جلوه اى از قدرت و ربوبیت بى همتاى خداوند (فأحسن صورکم و رزقکم من الطیّبت)
۱۱ - خداوند، حقیقتى متمایز، شناخته شده و بى مانند در صفات و افعال (ذلکم اللّه ربّکم) «ذلکم» براى اشاره به شىء حاضر است که در این آیه، اسم جلاله (اللّه) مى باشد. آمدن آن به جاى ضمیر «هو» مى تواند حاکى از این حقیقت باشد که خداوند، حقیقتى معلوم و روشن است که اگر افعال و صفات او بازگو شود، چنان شناخته شده و از دیگر حقایق ممتاز مى گردد که گویا حقیقتى قابل مشاهده و حاضر مى باشد.
۱۲ - خداوند، پروردگار انسان ها است. (ذلکم اللّه ربّکم)
۱۳ - آفرینش زمین، آسمان، انسان و روزى هاى او، از اوصاف معبود و ربّ حقیقى (اللّه الذى جعل لکم الأرض ... و صوّرکم فأحسن صورکم و رزقکم من الطیّبت ذلکم اللّه ربّکم)
۱۴ - خداوند، منشأ خیرات و برکات براى جهانیان (فتبارک اللّه ربّ العلمین) «تبارُک» (مصدر «تبارَک») چنانچه از برکت گرفته شده باشد، به معناى افاضه برکت ها و خیرها و اگر از بَرَکَ (لَزَمَ و ثَبَتَ) گرفته شده باشد، به معناى جاودانگى و همیشگى خواهد بود (برگرفته از لسان العرب).
۱۵ - افاضه خیرها و برکت ها بر جهانیان، برخاسته از ربوبیت خداوند است. (فتبارک اللّه ربّ العلمین)
۱۶ - خداوند، ذاتى پاینده و حقیقتى جاودانه (فتبارک اللّه ربّ العلمین)
۱۷ - خداوند، مالک همه عالم هاى هستى است. (ربّ العلمین) عالم (مفرد «عالَمین») است و به مجموعه و دسته اى از موجودات گفته مى شود. بنابراین «العالمین»; یعنى، همه موجودات به لحاظ مجموعه ها و دسته ها. گفتنى است به مالک هر چیزى، «ربّ» گفته مى شود.
۱۸ - تمامى موجودات جهان هستى، تحت ربوبیت خداوند هستند. (اللّه ربّ العلمین)
۱۹ - جهان آفرینش، متشکل از عالم هاى متعدد (ربّ العلمین) برداشت یاد شده، با توجه به جمع بودن کلمه «العالمین» استفاده شده است.
۲۰ - جهان هستى، به سوى کمال در حرکت است. (ربّ العلمین) «ربّ» به معناى تربیت کردن است و تربیت ایجاد حالتى در شىء پس از حالت قبل است تا آن گاه که به حد تمام و کمال برسد (مفردات راغب). این معنا حکایت از حرکت تکاملى دارد. گفتنى است که کلمه «ربّ» مشترک لفظى میان وصف و مصدر مى باشد و در آیه مورد بحث معناى وصفى دارد.
۲۱ - تمجید و تحسین خداوند از خویش به خاطر آفریدن آسمان، زمین و انسان (اللّه الذى جعل لکم الأرض ... و صوّرکم ... فتبارک اللّه ربّ العلمین) جمله «فتبارک اللّه ربّ العالمین» داراى آهنگ تمجید و تحسین است.
موضوعات مرتبط
- آسمان: اهمیت خلقت آسمان ۲۱; خلقت آسمان ۵، ۱۳; فلسفه خلقت آسمان ۴
- آفرینش: تعدد عوالم آفرینش ۱۹; تکامل آفرینش ۲۰; مالک عوالم آفرینش ۱۷
- انسان: استعداد انسان ها ۷; اهمیت خلقت انسان ۲۱; بهترین خلقت انسان ۶; تأمین نیاز انسان ۹، ۱۰; تناسب اندام انسان ۶، ۸; خلقت انسان ۸، ۱۳; روزى انسان ۱۳; روزى طیب انسان ها ۱۰; زیبایى انسان ۶، ۸; کمال انسان ۷; مربى انسان ۱۲; منافع انسان ۴; ویژگیهاى انسان ۷; ویژگیهاى خلقت انسان ۶
- برکت: منشأ برکت ۱۴، ۱۵
- توحید: توحید ذاتى ۱۱; توحید ربوبى ۱۸; دلایل توحید افعالى ۵، ۸، ۱۰; دلایل توحید ربوبى ۵، ۸، ۱۰
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱۱، ۱۶، ۱۸
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۵; جاودانگى خدا ۱۶; خالقیت خدا ۱، ۲، ۴; ربوبیت خدا ۱۲; مالکیت خدا ۱۷; مدح خدا ۲۱; مدحهاى خدا ۲۱; نشانه هاى قدرت خدا ۵، ۸، ۱۰; نقش خدا ۱۴
- خیر: منشأ خیر ۱۴، ۱۵
- روزى: روزى طیب ۹
- زمین: آغاز خلقت زمین ۳; اهمیت خلقت زمین ۲۱; تاریخ زمین ۳; ثبات زمین ۱، ۵; خلقت زمین ۱۳; زندگى در زمین ۲، ۳، ۵; ویژگیهاى خلقت زمین ۱، ۲
- معبودراستین: خالقیت معبودراستین ۱۳; رازقیت معبودراستین ۱۳; نشانه هاى معبودراستین ۱۳
- موجودات: مربى موجودات ۱۸
