القصص ٧٤
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ يَوْمَ يُنَادِيهِمْ فَيَقُولُ أَيْنَ شُرَکَائِيَ الَّذِينَ کُنْتُمْ تَزْعُمُونَ |
ترجمه
| القصص ٧٣ | آیه ٧٤ | القصص ٧٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
تفسیر
- آيات ۵۷ - ۷۵، سوره قصص
- غرض كلى آيات : بيان بهانه ديگرى از مشركين بر عدم ايمانشان به قرآن
- پاسخ به اين عذر و بهانه مشركين كه اگر ايمان بياوريم از سرزمينمان رانده مىشويم
- جواب ديگرى به آن بهانه : تنعم و بهره مندى مادى درحال كفر و بى ايمانى ، در معرض هلاكت و فنا است
- ترجيح پيروى هدى بر ترك آن با مقايسه حال پيروان هدايت باحال پيروان هوى
- سخن پيشوايان شرك در روز قيامت كه در مقام بيزارى جستن از پيروان خود (مشركين )
- معناى و مراد از جمله ((اءغوينا هم كما غوينا))
- معناى اينكه كورى به اخبار نسبت داده شده ((فعميت عليهم الانباء)) نه به خود مشركين
- پاسخ ديگر به عذر و بهانه مشركين
- بيان اينكه خداوند داراى اختيار تكوينى (يخلق ما يشاء) و تشريعى (ويختار) است
- معناى مختار بودن انسان و بيان اينكه او در برابر اراده تكوينى و تشريعى خدا اختيارىندارد
- مقصود از اينكه فرمود: ((ما كان لهم الخيرة ))
- سه وجه براى اينكه فقط خدا مستحق پرستش است : ((له الحمد فى الاولى و الاخرة و لهالحكم و اليه ترجعون ))
- اثبات توحيد ربوبى خداى تعالى با بيان عجز آلهه مشركين از آوردن نور يا يا آوردنشب
- در قيامت كه روز كشف حقائق است بطلان پندار مشركان آشكار مى گردد (فعلمواان الحق لله...)
- بحث روايتى (چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ يَوْمَ يُنادِيهِمْ فَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ «74»
و (باز به خاطر آوريد) روزى را كه (خداوند) آنها را ندا مى‌دهد، پس مى‌گويد: كجايند آن (همتايان و) شريكانى كه براى من مى‌پنداشتيد؟!
جلد 7 - صفحه 90
نکته ها
اين آيه، شبيه آيه‌ى 62 همين سوره است كه قبلًا گذشت.
پیام ها
1- صحنه‌ى حضور مشركان در قيامت، صحنه‌اى قابل يادآورى است. وَ يَوْمَ يُنادِيهِمْ ...
2- آنان كه براى خداوند، شريكى قائلند، خود را براى پاسخگويى آماده نمايند.
«أَيْنَ شُرَكائِيَ» (انسان مسئول انديشه و گرايش خود است)
3- قيامت، روز ظهور پوچى معبودان و درماندگى مشركان است. «أَيْنَ شُرَكائِيَ»
4- تمام معبودان در بى‌اثرى و همه مشركان در بى‌جوابى يكسانند. «أَيْنَ شُرَكائِيَ»
5- قاضى دادگاه قيامت، ذات مقدّس خداوند است. «أَيْنَ شُرَكائِيَ»
6- براى غير خداوند، در قيامت، هيچ قدرتى نيست. «أَيْنَ شُرَكائِيَ»
7- خداوند شريك ندارد، آنچه را شريك او مى‌شمرند، پندار و توهّمى بيش نيست. «كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ يَوْمَ يُنادِيهِمْ فَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ (74)
وَ يَوْمَ يُنادِيهِمْ: و ياد كن روزى را كه ندا فرمايد خدا مر بت‌پرستان را، فَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكائِيَ: پس گويد به ايشان از روى سرزنش كجا هستند شريكان من، الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ: آنانكه بوديد كه گمان مى‌برديد كه شريكان منند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ جَعَلَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ اللَّيْلَ سَرْمَداً إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ مَنْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُمْ بِضِياءٍ أَ فَلا تَسْمَعُونَ (71) قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ جَعَلَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ النَّهارَ سَرْمَداً إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ مَنْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُمْ بِلَيْلٍ تَسْكُنُونَ فِيهِ أَ فَلا تُبْصِرُونَ (72) وَ مِنْ رَحْمَتِهِ جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (73) وَ يَوْمَ يُنادِيهِمْ فَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ (74) وَ نَزَعْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً فَقُلْنا هاتُوا بُرْهانَكُمْ فَعَلِمُوا أَنَّ الْحَقَّ لِلَّهِ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ (75)
ترجمه
بگو خبر دهيد كه اگر قرار دهد خدا بر شما شب را پاينده تا روز
جلد 4 صفحه 204
قيامت كيست خدائى جز خداوند كه بياورد براى شما روشنائى آيا پس نمى‌شنويد
بگو خبر دهيد كه اگر قرار دهد خدا بر شما روز را پاينده تا روز قيامت كيست خدائى جز خدا كه بياورد براى شما شبى كه آرام گيريد در آن آيا پس نمى‌بينيد
و از رحمت خود قرار داد براى شما شب و روز را تا بياراميد در آن و تا طلب كنيد از فضلش و باشد كه شما شكر كنيد
و روز كه ندا كند آنها را پس گويد كجايند شريكان من كه بوديد گمان ميبرديد
و بيرون آوريم از هر جماعتى گواهى را پس گوئيم بياوريد دليلتان را پس دانند كه حق مر خدا را است و ضايع گردد از آنها آنچه بودند كه نسبت بدروغ ميدادند.
تفسير
خداوند متعال در تعقيب آيات سابقه كه دلالت بر انحصار اراده و اختيار و حكم بخداوند قادر مختار دارد فرموده بگو اى پيغمبر باين مشركين كه بگوئيد بدانم اگر خداوند شب را بر شما ممتدّ نمايد تا روز قيامت آيا غير از خدا كيست كه بتواند براى اداره معاش شما ايجاد نور و روشنائى نمايد و آنها چون ميدانند غير از خدا كسى قدرت بر اين امر ندارد اقرار خواهند نمود و حجّت بر آنها تمام خواهد شد و بعدا بگو پس چرا گوش شنوا نداريد و دست از پرستش بتها بر نميداريد و نيز بآنها بگو كه بگوئيد بدانم اگر خدا روز را بر شما ممتدّ نمايد كيست كه بتواند شب را براى استراحت شما ايجاد كند تا بگويند غير از خدا كسى نميتواند و مأخوذ با قرارشان شوند و بعد بگو چرا پس بصيرت بخداى خود پيدا نميكنيد و براى او شريك قرار ميدهيد و بنظر حقير چون راه بصيرت و بينائى توجه و شنوائى است افلا تسمعون بر افلا تبصرون مقدّم شده و بعضى وجه آنرا مناسبت شنوائى با شب و بينائى با روز دانسته‌اند و فايده نور و روشنائى را هم چون روشن و آشكار بود ذكر نفرموده است و اين از رحمت و مهربانى و بنده نوازى خدا است كه شب را براى آسايش و روز را براى اداره معاش و اكتساب بندگان قرار داده تا باميد خدا كسب كنند و بر نعم الهى شكرگزار باشند و غير او را پرستش و ستايش ننمايند و ياد كن اى پيغمبر براى آنها روزى را كه خداوند بطور ملامت و سرزنش خطاب نمايد و بآنها بفرمايد كجايند آنهائيكه شما شركاء من مى‌پنداشتيد و بيرون آورد از هر فرقه و جماعتى پيشوا و مقتداى
جلد 4 صفحه 205
آنها را براى گواهى دادن بر عقائد و اعمالشان از قبيل انبياء و اولياء و علماء عدول و بآنها بفرمايد اگر دليلى بر حق بودن عقائد و اعمالتان داريد اقامه نمائيد و آنها نتوانند دليلى بياورند كه مصحّح عقائد و اعمالشان باشد و بدانند كه حق با خدا و اولياء او بوده كه تكليف آنها را در دنيا بيان فرموده‌اند و آنها پيروى ننمودند و بهواى نفس خودشان عمل كردند و آنچه را دست آويز خود قرار داده بودند از دست آنها برود و معبودها و دروغهاشان نيست و نابود گردد و حيران و سرگردان بمانند مانند كسيكه همه چيز خود را گم كرده باشد و چاره‌اى نداشته باشد و در وجه تكرار مفاد آيه ما قبل آخر گفته‌اند قبلا براى اظهار بطلان عقايد آنها بوده و اخيرا براى اثبات دليل نداشتن آنها بر ادّعاشان در حضور گواهان و ظاهرا براى تأكيد و مبالغه در نكوهش و ملامت بر شرك كه اعظم معاصى است ميباشد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ يَوم‌َ يُنادِيهِم فَيَقُولُ أَين‌َ شُرَكائِيَ الَّذِينَ كُنتُم تَزعُمُون‌َ (74)
عين اينکه آيه در چند آيه قبل آيه 62 ترجمه و شرح شده احتياج بتكرار ندارد فقط بيان وجه تكرار آيه را اشاره كنيم.
ممكن است اينکه ندا در دو موقع باشد يكي در صحراي محشر که ميگفتند هؤُلاءِ شُفَعاؤُنا عِندَ اللّه‌ِ (يونس آيه 18) بآنها گفته شود که بگرديد شفعاء خود را پيدا كنيد که در مواقف قيامت شما را نجات دهند که در خبر داريم
ان للقيمة خمسين موقفا کل موقف مقام الف سنة ثم تلا قوله تعالي: فِي يَوم‌ٍ كان‌َ مِقدارُه‌ُ خَمسِين‌َ أَلف‌َ سَنَةٍ
(معارج آيه 4) و ديگر پس از ورود در عذاب جهنم و آتش که كاهي از مالك تقاضاي مرگ ميكنند وَ نادَوا يا مالِك‌ُ لِيَقض‌ِ عَلَينا رَبُّك‌َ قال‌َ إِنَّكُم ماكِثُون‌َ (زخرف آيه 77) گاهي از خزنه جهنم تقاضاي تخفيف و لو يك روز ميكنند‌عليه‌‌به وَ قال‌َ الَّذِينَ فِي النّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّم‌َ ادعُوا رَبَّكُم يُخَفِّف عَنّا يَوماً مِن‌َ العَذاب‌ِ (مؤمن آيه 49) گاهي از خدا طلب خروج بدنيا ميكنند وَ هُم يَصطَرِخُون‌َ فِيها رَبَّنا أَخرِجنا نَعمَل صالِحاً (فاطر آيه 37) رَبَّنا أَخرِجنا مِنها فَإِن عُدنا فَإِنّا ظالِمُون‌َ (مؤمنون آيه 107) پس خطاب برسد:
وَ يَوم‌َ يُنادِيهِم فَيَقُولُ أَين‌َ شُرَكائِيَ الَّذِينَ كُنتُم تَزعُمُون‌َ بيايند شما را نجات دهند و ممكن است جهات ديگري داشته باشد و اللّه هو العالم.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 74)- بار دیگر پس از ذکر گوشه‌ای از دلائل توحید و ابطال شرک به سراغ همان سؤالی می‌رود که در آیات گذشته نیز مطرح شده بود.
می‌فرماید: «روزی را (به خاطر بیاورید) که خداوند آنها را ندا می‌دهد و می‌گوید کجایند شریکانی که برای من می‌پنداشتید»؟! (وَ یَوْمَ یُنادِیهِمْ فَیَقُولُ أَیْنَ شُرَکائِیَ الَّذِینَ کُنْتُمْ تَزْعُمُونَ).
نکات آیه
۱ - صحنه روبه رو شدن اهل شرک با مؤاخذه خداوند در روز رستاخیز، صحنه اى شایان توجه و یادآورى (و یوم ینادیهم فیقول أین شرکاءى) «یوم» در «یوم ینادیهم» مفعول براى فعل محذوف «اذکر» است; یعنى، «اذکر یوم ینادیهم...».
۲ - حقارت مشرکان و محروم بودن آنان از افتخار قرب به خدا در قیامت (و یوم ینادیهم) برداشت یاد شده با توجه به تعبیر «ینادى» به دست مى آید; زیرا «ندا» در جایى است که شخص را از دور بخوانند. بنابراین انتخاب این تعبیر به جاى تعبیر «یدعوا»، مى تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.
۳ - سخن گفتن خداوند با مردم در روز رستاخیز (و یوم ینادیهم فیقول) ضمیرهاى فاعل در «ینادى» و «یقول» به خداوند بازمى گردد. مراد از «یوم» نیز روز قیامت است.
۴ - پرسش تحقیرآمیز خداوند در قیامت از مشرکان درباره معبودهایشان (و یوم ینادیهم فیقول أین شرکاءى) استفهام در «أین شرکائى» براى تهکّم و استهزا است.
۵ - شرک، اندیشه اى مبتنى بر حدس و گمان است; نه بر پایه دلیل و برهان. (أین شرکاءى الذین کنتم تزعمون) «زعم» (مصدر «تزعمون») به سخنى گفته مى شود که گوینده درباره درستى آن تردید داشته باشد.
۶ - انسان، مسؤول اندیشه ها و گرایش هاى خویش و مورد بازخواست از سوى خداوند در قیامت (و یوم ینادیهم فیقول أین شرکاءى الذین کنتم تزعمون)
۷ - شرک پیشگان، معتقد به وجود شریکان متعدد براى خداوند (و یوم ینادیهم فیقول أین شرکاءى الذین کنتم تزعمون)
موضوعات مرتبط
- خدا: پرسشهاى خدا ۴; تکلم خدا در قیامت ۳; خدا و شریک ۷; محرومان از قرب خدا ۲
- ذکر: ذکر مؤاخذه مشرکان ۱
- شرک: بى منطقى شرک ۵
- مشرکان: پرسش از مشرکان ۴; تحقیر اخروى مشرکان ۲، ۴; عقیده مشرکان ۷; محرومیت اخروى مشرکان ۲; مشرکان در قیامت ۱
- معبودان باطل: پرسش درباره معبودان باطل ۴
منابع
