ابراهيم ١٨
ترجمه
| ابراهيم ١٧ | آیه ١٨ | ابراهيم ١٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَثَلُ»: صفت. حال و وضع. «رَمَادٍ»: خاکستر. «عَاصِفٍ»: طوفانی. «ذلِکَ»: این کار و کوشش همراه با کفر و زندقه. این سرانجام بد و تباه. «الضَّلالُ»: گمراهی. سرگشتگی.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ قَالَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا لَوْ... (۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ... (۶) مَثَلُ مَا يُنْفِقُونَ فِي هٰذِهِ... (۲) وَ قَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ... (۱) وَ قَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ... (۲)
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۶،سوره ابراهيم
- نقل و برسى اقوالمفسرين درباره جمله ((و اذتاذن ))
- معناى اين كلام موسى (ع ) كه فرمود: اگر سما و تمامىاهل زمين كافر شويد خدا غنى و حميد است
- حكايت تكذيب انبياء توسط اقوام پيشين
- اقوال مفسرين در معناى آيه ((الم ياءتكم نبؤ الذين ...))
- اقوال گوناگون مفسرين در معناى آيه ((فردوا ايديهم فى افواههم ))
- معناى ((فطر)) و ((فاطر)) و اثبات توحيد ربوبى خداوند در اين آيه
- توضيح برهانى كه توحيد الوهيت و ربوبيت خدا را اثبات مى كند
- توضيح برهانى كه از جمله : ((يدعوكم ليغفرلكم ...)) براى اثبات نبوت عامهاستفاده مى شود
- معناى ((من )) در جمله : ((ليغفر لكم من ذنوبكم )) و وجوهى كه درباره آن گفته شدهاست
- گفتار زمخشرى درباره تبعيض در جمله ((من ذنوبكم ))
- توضيحى درباره معجزه در بيان جمله : ((فاءتوا بسلطان مبين ))
- پاسخ انبياء به ايراد كفار
- معناى جمله : ((و ما لنا ان لا نتوكل على الله ... و على الله فليتوكل المتوكلون )) در گفتگوى انبياء (ع ) با مكذبان
- توضيح معناى ((عود)) در تهديد كفاره خطاب به پيامبران (ع ) و مؤ منان : ((اولتعودنفى ملتنا))
- پاسخ خداوند در مقابل تهديد كافران مكذب : ((لنهلكن الظالمين و لنسكننكم الارض ...))
- (روايتى درباره شكر نعمت و چند روايت ديگر درذيل آيات گذشته )
- رواياتى درباره معناى ((صديد))
نکات آیه
۱- عمل نیک کافرانِ به ربوبیت خداوند، چونان خاکسترى است در معرض تندباد در روز طوفانى (مثل الذین کفروا بربّهم أعملهم کرماد اشتدّت به الریح فى یوم عاصف) مراد از «أعمالهم» مى تواند اعمال خیر و صالحى باشد که کافران انجام مى دهند. چه اینکه روشن است عمل زشت و گناه هیچ کس، کافر و مسلمان، ثمرى ندارد تا اینکه حبط گردد و یا به خاکسترِ در معرض باد تشبیه شود.
۲- عمل نیک کافران ارزشى ندارد و حبط مى شود. (مثل الذین کفروا بربّهم أعملهم کرماد اشتدّت به الریح فى یوم عاصف)
۳- عقیده به ربوبیت خداوند داراى جایگاهى ویژه در میان اعتقادات دینى (مثل الذین کفروا بربّهم) ذکر ربوبیت خدا از میان سایر متعلقات ایمان، دلالت بر اهمیت آن مى کند.
۴- استفاده از تشبیه به محسوس براى عینى و قابل فهم کردن تعالیم از روشهاى تعلیمى قرآن کریم (مثل الذین کفروا بربّهم أعملهم کرماد اشتدّت به الریح فى یوم عاصف)
۵- همه انسانها، حتى کفار، تحت ربوبیت خداوندند. (مثل الذین کفروا بربّهم أعملهم کرماد اشتدّت به الریح)
۶- ناسپاسى به پرورش دهنده خویش، ناشایست و ناپسند است. * (الذین کفروا بربّهم أعملهم کرماد اشتدّت به الریح) اضافه «رب» به ضمیر «هم»، که مرجع آن «الذین کفروا» است، احتمالاً اشاره به این دارد که آنان به پروردگار خود کافر شدند و از این رو اعمالشان حبط شد. چنین اضافه اى مى تواند مشعر به نکته یاد شده باشد.
۷- عقیده انسان داراى نقشى تعیین کننده در قبول و ردّ اعمال وى در پیشگاه خداوند (الذین کفروا بربّهم أعملهم کرماد اشتدّت به الریح فى یوم عاصف)
۸- کافران، در آخرت قادر به بهره بردارى از اعمال نیک خویش نخواهند بود و از آن محروم خواهند شد. (أعملهم کرماد اشتدّت به الریح فى یوم عاصف لایقدرون ممّا کسبوا على شىء)
۹- انسان داراى نقشى تعیین کننده در سعادت و شقاوت خویش (لایقدرون ممّا کسبوا على شىء) اینکه در آیه آمده است: کافران توان به دست آوردن چیزى از دستاوردهاى خود را ندارند، حاکى است که دستاورد انسان در سرنوشت وى نقش دارد و مراد از «على شىء»، به قرینه اینکه بحث از حبط عمل کافران است، مى تواند سعادت باشد.
۱۰- همراهى ایمان و عمل صالح، تضمین کننده سعادت اخروى انسان است. (الذین کفروا بربّهم أعملهم ... لایقدرون ممّا کسبوا على شىء) خداوند در این آیه کفر را، که عقیده فاسدى است، موجب حبط عمل صالح دانسته و نتیجه اش شقاوت آلود بودن آخرت آدمى است. از این جا به دست مى آید که عقیده درست، به اضافه عمل صالح، سعادت اخروى را تضمین مى کند.
۱۱- کفر به ربوبیت خداوند، گمراهى است و از صراط مستقیم فاصله بسیارى دارد. (الذین کفروا بربّهم ... ذلک هو الضلل البعید)
۱۲- گمراهى داراى مراتب است. (الضلل البعید)
روایات و احادیث
۱۳- «عن محمدبن مسلم قال: سمعت أباجعفر(ع) یقول:... ان ائمة الجور و أتباعهم لمعزولون عن دین الله قد ضلّوا و اضلّوا، فأعمالهم التى یعملونها «کرماد اشتدّت به الریح فى یوم عاصف ...»;[۱] محمدبن مسلم گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود: پیشوایان ستمگر و پیروان آنان، از دین خدا جدا شده اند. همانا گمراه گشته و گمراه کننده اند. پس اعمالى را که انجام مى دهند [همان گونه است که خداوند فرموده:] کرماد اشتدّت به الریح فى یوم عاصف...».
موضوعات مرتبط
- آخرت: انتفاع از عمل در آخرت ۸
- انسان: عقیده انسان ۳; مربى انسان ها ۵; نقش انسان ۹
- ایمان: ایمان و عمل صالح ۱۰
- تشبیهات قرآن: تشبیه به خاکستر در طوفان ۱; تشبیه عمل صالح کافران ۱; تشبیه معقول به محسوس ۴
- توحید: توحید ربوبى ۵
- خدا: ربوبیت خدا ۵
- سعادت: عوامل سعادت ۹; عوامل سعادت اخروى ۱۰
- شقاوت: عوامل شقاوت ۹
- صراط مستقیم: دورى از صراط مستقیم ۱۱ صفات صفات ناپسند ۶
- ظالمان: حبط عمل پیروان ظالمان ۱۳; حبط عمل ظالمان ۱۳
- عقیده: اهمیت عقیده به ربوبیت خدا ۳; نقش عقیده ۷
- عمل: عوامل قبول عمل ۷
- قرآن: روش تعالیم قرآن ۴; مثالهاى قرآن ۱
- کافران: بی ارزشى عمل صالح کافران ۱، ۲; حبط عمل کافران ۲، ۸; محرومیت اخروى کافران ۸
- کفر: کفر به ربوبیت خدا ۱۱
- کفران: ناپسندى کفران ۶
- گمراهى: مراتب گمراهى ۱۲; موارد گمراهى ۱۱
- مربى: کفران نسبت به مربى ۶
منابع
- ↑ کافى، ج ۱، ص ۳۷۵، ح ۲; نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۳۳- ، ح ۴۴.
