الإسراء ١٢

از الکتاب
نسخهٔ تاریخ ‏۲۳ مرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۳:۰۴ توسط 127.0.0.1 (بحث) (QRobot edit)


ترجمه

ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را بطور مشخّص و آشکار، بیان کردیم.


الإسراء ١١ آیه ١٢ الإسراء ١٣
سوره : سوره الإسراء
نزول : ٨ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢٩
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«آیَتَیْنِ»: دو نشانِ وجود خدا. دو دلیلِ قدرت و عظمت الله. «فَمَحَوْنآ آیَةَ الَّیْلِ»: مراد از محو شب، تاریک گرداندن و در دل ظلمت نهان ساختن است. یعنی آفریدن شب بدین وضع و شیوه است. مثلاً اگر گفته شود: (بَیَّضَ اللهُ الْمَآءَ، وَ سَوَّدَ الْفَحْمَ): خداوند آب را سفید و زغال را سیاه کرده است، مراد این است که آن دو را بر این خلقت سرشته و با چنین ویژگیهائی آنها را آفریده است. «مُبْصِرَةً»: تابان. روشن (نگا: نمل / ). «فَضْلاً»: نعمت. رزق و روزی. «عَدَدَ السِّنِینَ وَ الْحِسابَ»: (نگا: یونس / . «وَ کُلَّ شَیْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِیلاً»: ما همه‌چیز را در قرآن بیان و روشن کرده‌ایم (نگا: نحل / ). ما هر چیزی را برای هدف و کاری، معیّن و مشخّص کرده‌ایم. واژه (کلّ) منصوب به اشتغال است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

تفسیر


نکات آیه

۱- خداوند، شب و روز را دو نشانه از نشانه ها و آیات خویش قرار داده است. (و جعلنا الّیل و النهار ءایتین)

۲- از میان رفتن تاریکى شب با آمدن روشنایى روز، نشانه اى از تدبیر خداوند است. (فمحونا ءایة الّیل و جعلنا ءایة النهار مبصرة)

۳- محو شدن نور ماه در شب و روشنگرى خورشید، دو نشانه از نشانه هاى خداست. (فمحونا ءایة الّیل و جعلنا ءایة النهار مبصرة) این برداشت بنابراین است که منظور از «آیة اللیل» ماه و «آیة النهار» خورشید باشد.

۴- مظاهر هستى، تحت تدبیر خداوند و نشانه وجود اوست. (و جعلنا الّیل و النهار ءایتین فمحونا ءایة الّیل و جعلنا ءایة النهار مبصرة)

۵- انسان، در پرتو روشنى روز - در پى تاریکى شب - از روزى و فضل خداوند بهره مند مى شود. (فمحونا ءایة الّیل و جعلنا ءایة النهار مبصرة لتبتغوا فضلاً من ربّکم)

۶- روزیها، منافع و ذخایر الهى براى انسان، جلوه ربوبیت خداوند براى اوست. (لتبتغوا فضلاً من ربّکم)

۷- روزیها، منافع و ذخایر الهى، فضل خداوند و براى بهرهورى انسان است. (لتبتغوا فضلاً من ربّکم)

۸- انسان تنها در پرتو حرکت و تلاش مى تواند به روزیهاى خدادادى و نیازهاى خویش دست یابد. (لتبتغوا فضلاً من ربّکم) «إبتغاء» (از باب افتعال) به معناى تلاش و کوشش بسیار براى دستیازى به خواسته هاست (مفردات راغب).

۹- از فواید گردش شب و روز، محاسبه زمان و سال شمارى و آشنایى انسان با تاریخ است. (جعلنا ءایة النهار ... لتعلموا عدد السنین و الحساب)

۱۰- شناخت زمان و تنظیم آن، براى زندگى انسان امرى با اهمیت و حیاتى است. (لتعلموا عدد السنین و الحساب)

۱۱- تبیین همه نیازهاى انسان در سعادت و کمال خویش، در قلمرو تعالیم دین و آموزه هاى وحى است. (إن هذا القرءان یهدى ... و کلّ شىء فصّلنه تفصیلاً) نوع مفسّران برآنند که چون قرآن، کتاب هدایت و در جهت تأمین سعادت و کمال آدمى است، بنابراین مقصود از «و کلّ شىء» همه امور مرتبط با سعادت و کمال و هدایت است، نه تمامى حقایق و پدیده هاى عالم.

۱۲- قرآن، دربردارنده همه بیانهاى هدایتى مورد نیاز انسان در فصلها و بخشهاى متعدد (إن هذا القرءان یهدى ... و کلّ شىء فصّلنه تفصیلاً) برداشت فوق مبتنى بر این است که «فصّلناه» به معناى لغوى خود (جدا کردن) استعمال شده باشد.

۱۳- کمترین درهم ریختگى و نابسامانى، در نظام هستى و آفرینش وجود ندارد. (و کلّ شىء فصّلنه تفصیلاً) برداشت فوق مبتنى بر این است که مراد از «کلّ شىء» همه هستى باشد و در این صورت «فصّلناه» از ماده «فصل» و به معناى جداسازى چیزى از چیز دیگر است (مفردات راغب). بنابراین معناى آیه چنین مى شود: ما هر چیزى را در جایگاه خویش به گونه اى قرار دادیم که با دیگرى مخلوط نشود و اصطکاکى پیدا نکند و هر پدیده اى در این عالم داراى نظم بوده و به سامان است.

۱۴- تذکر به اهمیت و نقش گردش شب و روز در حیات انسان، نمودى از بیان تفصیلى آیات توسط خداوند (و جعلنا الّیل و النهار ءایتین ... و کلّ شىء فصّلنه تفصیلاً) یکى از مصادیق «کلّ شىء...» به قرینه جمله «و جعلنا اللیل و النهار آیتین» مى تواند گردش شب و روز باشد.

روایات و احادیث

۱۵- «یزیدبن سلام ... سأل رسول الله(ص) فقال له: ... فما بال الشمس و القمر لایستویان فى الضوء و النور، قال: ... أمر الله تعالى جبرئیل: أن یمحو ضوء القمر فمحاه ... و ذلک قول الله عزّوجلّ: «و جعلنا اللیل و النهار آیتین فمحونا آیة اللیل و جعلنا آیة النهار مبصرة...»... ;[۱] یزیدبن سلام از رسول خدا(ص) سؤال کرد، پس به حضرت گفت:... چگونه است که خورشید و ماه در نور و روشنایى با هم مساوى نیستند؟ حضرت جواب فرمود:... خداوند تعالى به جبرئیل فرمان داد تا نور ماه را محو کند، پس او نور ماه را محو کرد ... و آن همان سخن خدا است که فرمود: «و جعلنا اللیل و النهار آیتین فمحونا آیة اللیل و جعلنا آیة النهار مبصرة...»...».

موضوعات مرتبط

  • آفرینش: تدبیر آفرینش ۴; قانونمندى آفرینش ۱۳; نظم آفرینش ۱۳; ویژگیهاى نظام آفرینش ۱۳
  • آیات خدا: آیات آفاقى ۱، ۳، ۴، ۱۵; تبیین آیات خدا ۱۴
  • انسان: تبیین نیازهاى انسان ۱۱; تفضل به انسان ۷; عوامل مؤثر در تأمین نیازهاى انسان ۸; منافع انسان ۶; منشأ تبیین نیازهاى انسان ۱۲
  • تاریخ: ابزار شناخت تاریخ ۹
  • خدا: استفاده از روزیهاى خدا ۵; تدبیر خدا ۴; دلایل خدا شناسى ۴; روزیهاى خدا ۶، ۷، ۸; زمینه فضل خدا ۵; فضل خدا ۷; نشانه هاى تدبیر خدا ۲; نشانه هاى ربوبیت خدا ۶; نعمتهاى خدا ۶
  • خورشید: روشنایى خورشید از آیات خدا ۳
  • دین: دین و عینیّت ۱۱; نقش دین ۱۱
  • روز: آثار روشنایى روز ۲; اهمیت حرکت روز ۱۴; روز از آیات خدا ۱; روشنایى روز ۱۵; فواید روشنایى روز ۵; فواید حرکت روز ۹; نقش حرکت روز ۱۴
  • روزى: عوامل مؤثر در روزى ۸
  • زمان: اهمیت زمان ۱۰
  • سال شمارى: ابزار سال شمارى ۹
  • سعادت: عوامل سعادت ۱۱
  • شب: اهمیت حرکت شب ۱۴; تاریکى شب ۵، ۱۵; زوال تاریکى شب ۲; شب از آیات خدا ۱; فواید حرکت شب ۹; نقش حرکت شب ۱۴
  • عمل: آثار عمل ۸
  • قرآن: تعالیم قرآن ۱۲; ویژگیهاى قرآن ۱۲; هدایتگرى قرآن ۱۲
  • ماه: نور ماه از آیات خدا ۳
  • وحى: نقش وحى ۱۱
  • وقت شناسى: اهمیت وقت شناسى ۱۰

منابع

  1. علل الشرایع، ص ۴۷۰، ح ۳۳، ب ۲۲۲; نورالثقلین، ج ۳، ص ۱۴۳، ح ۱۰۰.