الفرقان ٦٢

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ هُوَ الَّذِي‌ جَعَلَ‌ اللَّيْلَ‌ وَ النَّهَارَ خِلْفَةً لِمَنْ‌ أَرَادَ أَنْ‌ يَذَّکَّرَ أَوْ أَرَادَ شُکُوراً

ترجمه

و او همان کسی است که شب و روز را جانشین یکدیگر قرار داد برای کسی که بخواهد متذکّر شود یا شکرگزاری کند (و آنچه را در روز کوتاهی کرده در شب انجام دهد و به عکس).

ترتیل:
ترجمه:
الفرقان ٦١ آیه ٦٢ الفرقان ٦٣
سوره : سوره الفرقان
نزول : ٦ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٥
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«خِلْفَةً»: چیزی که به دنبال چیز دیگری می‌آید. «أَرَادَ أَن یَذَّکَّرَ»: بخواهد به یاد خدا باشد. بخواهد به حکمت خدا و قدرت مطلقه او از روی مشاهده نظام بدیع خورشید و ماه و ابراج آسمانی و ستارگان کیهانی پی ببرد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

تفسیر


نکات آیه

۱ - خداوند، شب و روز را جانشین و از پى یکدیگر قرار داد. (و هو الذى جعل الّیل و النهار خلفة) «خلفة» در لغت، قرار گرفتن و جایگزینى دو چیز به جاى یکدیگر است (مفردات راغب).

۲ - آفرینش شب و روز و پدید آمدن روشنایى و تاریکى، بر اثر جانشین شدن آن دو به جاى یکدیگر، تنها به قدرت خدا است. (و هو الذى جعل الّیل و النهار خلفة) برداشت یاد شده با توجه به دو نکته است: ۱- معرفه بودن مبتدا و خبر (هو الذى جعل) بیانگر قصر مى باشد. ۲- آیه شریفه در مقام بیان قدرت خدا است.

۳ - آفرینش شب و روز و پدید آمدن روشنایى و تاریکى بر اثر جانشین شدن آن دو به جاى یکدیگر، از نشانه هاى قدرت خدا است. (و هو الذى جعل الّیل و النهار خلفة)

۴ - تفکر در آفرینش شب و روز و جانشین شدن آن دو به جاى یکدیگر، آموزنده درس خداشناسى (و هو الذى جعل الّیل و النهار خلفة لمن أراد أن یذّکّر) «تذکر»( مصدر «یذّکّر») از نظر لغت به معناى یادآوردن چیزى است که فراموش شده است (لسان العرب); ولى این واژه در آیه شریفه - به گفته بیشتر مفسران - به معناى تفکر و تأمل براى درس آموختن و نتیجه گرفتن از آفرینش شب و روز است.

۵ - درس آموز بودن آفرینش شب و روز و نظم حاکم بر آن، به تصمیم و اراده انسان براى درس آموختن بستگى دارد. (و هو الذى جعل الّیل و النهار خلفة لمن أراد أن یذّکّر) آمدن فعل «أراد» در جمله «لمن أراد أن یذّکّر» - که در این جمله به منزله قید است - مى رساند که اراده و تصمیم انسان نقش اساسى در درس آموزى و عبرت گیرى او دارد.

۶ - آفرینش شب و روز و پدید آمدن روشنایى و تاریکى براى انسان، سپاس برانگیز است. (و هو الذى جعل الّیل ... لمن أراد أن یذّکّر أو أراد شکورًا) «شکور» مصدر و مرادف واژه «شکر» است.

۷ - آفرینش شب و روز، تنها براى انسان هاى برخوردار از روح سپاس گزارى، سپاس برانگیز است. (و هو الذى جعل الّیل ... لمن أراد أن یذّکّر أو أراد شکورًا)

۸ - شب و روز و پدید آمدن روشنایى و تاریکى، از نعمت هاى الهى و شایسته سپاس و تشکر (و هو الذى جعل الّیل ... لمن أراد أن یذّکّر أو أراد شکورًا) یادآورى سپاس گزارى انسان پس از بیان آفرینش شب و روز براى آدمى، گویاى برداشت فوق است.

۹ - انسان، داراى اراده و موجودى آزاد و مختار (لمن أراد أن یذّکّر أو أراد شکورًا)

۱۰ - «عن عنبسة العابد، قال: سألت أباعبداللّه(ع): عن قول اللّه عزّوجلّ: «و هو الذى جعل اللیل و النهار خلفة لمن أراد أن یذّکّر أو أراد شکوراً» قال: قضاء صلاة اللیل بالنهار و قضاء صلاة النهار باللیل; عنبسة العابد گفت : از امام صادق(ع) در باره سخن خدا - عزّو جلّ- :«و هو الذ جعل اللل ...» پرسدم ; اشان فرمودند :[مراد ] قضاى نمازهاى شب در روز و قضاى نمازهاى روز در شب است». توضیح: با توجه به روایت قبل از حدیث یاد شده، در کتاب تهذیب و روایت صفحه ۱۱۶ از تفسیر قمى به نظر مى رسد، قضاى نماز نافله مقصود است. ۱- تهذیب، ج ۲، ص۲۷۵، ح ۱۳۰; بحارالأنوار، ج ۸۵، ص ۲۹۳.

موضوعات مرتبط

  • آیات خدا: آیات آفاقى ۴
  • اراده: آثار اراده ۵
  • انسان: اختیار انسان ۹; اراده انسان ۹; ویژگیهاى انسان ۹
  • تاریکى: منشأ تاریکى ۲، ۳، ۶، ۸
  • تعقل: تعقل در خلقت شب ۴; تعقل در خلقت روز ۴
  • توحید: توحید افعالى ۲
  • خدا: اختصاصات خدا ۲; افعال خدا ۱; خالقیت خدا ۲; دلایل خدا شناسى ۴; قدرت خدا ۲ ; نشانه هاى قدرت خدا ۳; نعمتهاى خدا ۸
  • روشنایى : منشأ روشنایى ۲، ۳، ۶، ۸
  • شاکران: شکرگزارى شاکران ۷
  • روز: آثار جایگزینى روز ۲، ۳; آثار خلقت روز ۶; تتابع روز ۱۰; جایگزینى روز ۴; خلقت روز ۲، ۳، ۷; عبرت از خلقت روز ۵; منشأ جایگزینى روز ۱
  • شب: آثار جایگزینى شب ۲، ۳; آثار خلقت شب ۶; تتابع شب ۱۰; جایگزینى شب ۴; خلقت شب ۲، ۳، ۷; عبرت از خلقت شب ۵; منشأ جایگزینى شب ۱
  • شکر: اهمیت شکر نعمت ۸; زمینه شکر ۷; عوامل شکر ۶
  • نعمت: نعمت شب ۸; نعمت روز ۸
  • نماز: قضاى نماز نافله ۱۰

منابع