هود ١٠٤
ترجمه
| هود ١٠٣ | آیه ١٠٤ | هود ١٠٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَجَلٍ»: مدّت. سر رسید زمانی. «مَعْدُودٍ»: کم. اندک. «أَجَلٍ مَّعْدُودٍ»: انتهاء مدّت قلیل، که عمر دنیا است (نگا: شوری / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ يَوْمَ الْفَصْلِ کَانَ... (۰)
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَ اللَّهَ... (۱) قُلْ لَکُمْ مِيعَادُ يَوْمٍ لاَ... (۱) وَ کَذٰلِکَ أَوْحَيْنَا إِلَيْکَ... (۰) قُلِ اللَّهُ يُحْيِيکُمْ ثُمَ... (۰) لَمَجْمُوعُونَ إِلَى مِيقَاتِ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۰۸ - ۱۰۰، سوره هود
- دو احتمال در معناى : ((ابناء القرى ))
- مراد از اينكه آلهه مشركين جز بر هلاكت و تباهى خوانندگان خويش نيفزودند
- اشاره به وجود ارتباط بين اعمال سابق ولا حق انسان ، و نيز ارتباط آن بااعمال ديگران
- عالم برزخ منزلگاه موقتى است و جنبه تمهيدى براى روز قيامت و بهشت و دوزخ جاودانه دارد
- چند وجه در معناى : ((يوم ياءت ...)) در آيه شريفه
- در روز قيامت حقايق براى همگان واضح شده ، توهم استقلال اسباب و وسائط زائل مى گردد
- معناى جمله : ((يوم ياءت لاتكلم نفس الّا باذنه )) و معناى تكلم در قيامت
- بيان اينكه دروغ گفتن مشركين در روز قيامت از باب ظهور ملكات است
- وجه جمع بين آياتى كه تكلم در روز قيامت را اثبات مى كنند با آياتى كه آن را نفى و انكار مى كنند
- گفتار ديگر مفسرين در معناى آيه (لاتكلم نفس الا باذنه )
- علاوه بر اينكه خداى تعالى مى فرمايد: ((هذا يوم لا ينطقون و لا يوذن لهم فيعتذرون)) و معلوم است كه
- وجهى كه ديگران درباره جمع بين اين دو دسته از آيات
- معناى جمله : ((فمنهم شقىّ و سعيد)) و اشاره به معناى تقسيم انسانها به سعادتمند وشقاوتمند
- نقد و رد سخن فخررازى كه گفته است سعادت و شقاوت آدمى به حكم خدا و لازم لاينكفاوست
- بيان اينكه قضاء و قدر الهى و علم او به اعمال انسان منافاتى با اختيارى بودناعمال انسان ندارد
- معناى (زفيز) و (شهيق ) و بيان حالاهل جهنم
- معناى ((خلود)) و مشتقات آن
- دو اشكال در ارتباط با آيه : ((خالدين فيها مادامت السموات و الارض )) و جواب آنها
- سخن زمخشرى در تفسير كشاف در اشاره به اين وجه
- دفعاشكال قاضى بيضاوى بر آيه شريفه
- وجوه ديگرى كه درباره تحديد خلود در آيه شريفه ذكر شده است
- معناى استثناء: ((الّا ماشاء ربّك )) در دو آيه مربوط به بهشتيان و دوزخيان
- وجوه مختلف ديگر درباره مراد از استثناء فوق الذكر
- اشاره به نكته لطيفى كه از آيه : ((و اما الذين سعدوا...)) استفاده مى شود.
- وجه جمع بين جمله : ((الّا ماشاء ربّك )) و ((عطاء غير مجذوذ)) در آيه شريفه
- بحث روايتى
- بررسى نسبت سعادت و شقاوت انسان با قضا و قدر الهى با توجه به روايات وارده
- عالم هستى داراى دو وجه است : وجه ضرورت و تقدير و وجه امكان و اختيار
- معناى فرمايش پيامبر (ص ): ((كل ميسر لما خلق له ))
- رواياتى در ذيل آيات شريفه مربوط به خلود در جنت و نار و استثناء: ((الّا ماشاء ربّك))
- بهشت اولياء خدا با بهشت ديگران تفاوت دارد (و من دونهما جنّتان )
- رد سخن سيوطى در مورد منسوخ شدن دو آيه : ((فاما الّذين شقوا... ))
نکات آیه
۱- خداوند براى برپایى قیامت ، زمان مشخصى را تعیین کرده است. (و ما نؤخّره إلاّ لأجل معدود)
۲- برپایى قیامت از زمان تعیین شده آن ، به تأخیر نخواهد افتاد. (و ما نؤخّره إلاّ لأجل معدود) در برداشت فوق ، حرف «لام» در «لأجل» به معناى «إلى» گرفته شده است.
۳- براى تأخیر قیامت ، دلیل و علتى جز انتظار فرارسیدن زمان مخصوص آن وجود ندارد. (و ما نؤخّره إلاّ لأجل معدود) برداشت فوق ، بر این مبناست که لام در «لأجل» براى تعلیل باشد.
۴- زمان برپایى قیامت براى انسانها مجهول است و همچنان مجهول خواهد ماند. (و ما نؤخّره إلاّ لأجل معدود)
۵- تا برپایى قیامت ، تنها زمانى اندک باقى مانده است. (و ما نؤخّره إلاّ لأجل معدود) کلمه «معدود» (شمارش دار) به اندک بودن تعداد اشاره دارد.
موضوعات مرتبط
- قیامت: تأخیر قیامت ۲، ۳; تعیین وقت قیامت ۱; جهل به وقت قیامت ۴; حتمیت قیامت ۲; نزدیکى قیامت ۵; وقت قیامت ۵،۳،۱
