الحجرات ١١

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ يَسْخَرْ قَوْمٌ‌ مِنْ‌ قَوْمٍ‌ عَسَى‌ أَنْ‌ يَکُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ‌ وَ لاَ نِسَاءٌ مِنْ‌ نِسَاءٍ عَسَى‌ أَنْ‌ يَکُنَ‌ خَيْراً مِنْهُنَ‌ وَ لاَ تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ‌ وَ لاَ تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ‌ بِئْسَ‌ الاِسْمُ‌ الْفُسُوقُ‌ بَعْدَ الْإِيمَانِ‌ وَ مَنْ‌ لَمْ‌ يَتُبْ‌ فَأُولٰئِکَ‌ هُمُ‌ الظَّالِمُونَ‌

ترجمه

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند؛ و نه زنانی زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند؛ و یکدیگر را مورد طعن و عیبجویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند!

|اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! نبايد قومى قوم ديگر را استهزا كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و نه زنانى زنان [ديگر] را، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و عيب يكديگر را به رخ نكشيد و همديگر را به لقب‌هاى زشت مخوانيد كه بدنامى است نام كفر و فسوق پس ا

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و نبايد زنانى زنان [ديگر] را [ريشخند كنند ]، شايد آنها از اينها بهتر باشند، و از يكديگر عيب مگيريد، و به همديگر لقبهاى زشت مدهيد؛ چه ناپسنديده است نام زشت پس از ايمان. و هر كه توبه نكرد آنان خود ستمكارند.

ای اهل ایمان، مؤمنان هرگز نباید قومی قوم دیگر را مسخره و استهزا کنند، شاید آن قوم که مسخره می‌کنند از خود آنان بهتر باشند. و نیز بین زنان با ایمان قومی دیگری را سخریّه نکنند که بسا آن قوم از خود آن زنان بهتر باشند، و هرگز عیبجویی (از همدینان) خود مکنید و به نام و لقب‌های زشت یکدیگر را مخوانید که پس از ایمان به خدا نام فسق (بر مؤمن نهادن) بسیار زشت است و هر که توبه نکند چنین کسان بسیار ظالم و ستمکارند.

ای اهل ایمان! نباید گروهی گروه دیگر را مسخره کنند، شاید مسخره شده ها از مسخره کنندگان بهتر باشند، ونباید زنانی زنان دیگر را [مسخره کنند] شاید مسخره شده ها از مسخره کنندگان بهتر باشند، و از یکدیگر عیب جویی نکنید و با لقب های زشت و ناپسند یکدیگر را صدا نزنید؛ بد نشانه و علامتی است اینکه انسانی را پس از ایمان آوردنش به لقب زشت علامت گذاری کنند. و کسانی که [از این امور ناهنجار و زشت] توبه نکنند، خود ستمکارند.

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، مباد كه گروهى از مردان گروه ديگر را مسخره كند، شايد آن مسخره‌شدگان بهتر از آنها باشند. و مباد كه گروهى از زنان گروه ديگر را مسخره كند، شايد آن مسخره‌شدگان بهتر از آنها باشند. و از هم عيبجويى مكنيد و يكديگر را به القاب زشت مخوانيد. بد است عنوان فسق پس از ايمان‌آوردن. و كسانى كه توبه نمى‌كنند خود ستمكارانند.

ای مؤمنان نباید که قومی، قوم دیگر را به ریشخند بگیرد، چه بسا اینان از آنان بهتر باشند، و نیز نباید زنانی زنان دیگر را [ریشخند کنند] چه بسا اینان از آنان بهتر باشند، و در میان خویش عیب‌جویی مکنید، و یکدیگر را به لقبهای بد مخوانید پس از ایمان، پرداختن به فسق، بد رسمی است، و هر کس [از این کار] بازنگردد، اینانند که ستمگرانند

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، گروهى [از مردان‌] گروه ديگر را مسخره نكنند، شايد آنان- كه مسخره شده‌اند- از اينان- كه مسخره كرده‌اند- بهتر باشند و نه زنانى زنان ديگر را، شايد آنان از اينان بهتر باشند. و از خودتان- از يكديگر- عيبجويى مكنيد و يكديگر را به لقبها [ى بد و ناخوش‌] مخوانيد. بد نامى است نام‌كردن [مردم‌] به بدكردارى پس از ايمان آوردن [آنها]. و هر كه توبه نكرد پس اينانند ستمكاران.

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگری را استهزاء کنند، شاید آنان بهتر از اینان باشند، و نباید زنانی زنان دیگری را استهزاء کنند، زیرا چه‌بسا آنان از اینان خوبتر باشند، و همدیگر را طعنه نزنید و مورد عیبجوئی قرار ندهید، و یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند مخوانید و منامید. (برای مسلمان) چه بد است، بعد از ایمان آوردن، سخنان ناگوار و گناه‌آلود (دالّ بر تمسخر، و طعنه زدن و عیبجوئی کردن، و به القاب بد خواندن) گفتن و بر زبان راندن! کسانی که (از چنین اعمالی و اقوالی) دست برندارند و توبه نکنند، ایشان ستمگرند (و با سخنان نیشدار، و با خرده‌گیریها، و ملقّب گرداندن مردم به القاب زشت و توهین‌آمیز، به دیگران ظلم می‌کنند).

هان ای کسانی که ایمان آوردید! نباید گروهی (از مردان) گروه دیگر را مسخره کنند؛ شاید آنها از این‌ها بهتر باشند. و نه زنانی، زنانی (دیگر) را (مسخره کنند) شاید آنان از اینان بهتر باشند. و از خودهاتان عیب‌جویی مکنید و به همدیگر لقب‌های زشت ندهید؛ چه ناپسندیده است نام زشت پس از ایمان. پس هر کس توبه نکند آنان خودشان ستمکارانند.

ای آنان که ایمان آوردید مسخره نکنند گروهی از گروهی شاید باشند بهتر از ایشان و نه زنانی از زنانی شاید باشند بهتر از ایشان و نکوهش نکنید خویشتن را و سرزنش نکنید همدیگر را به لقبها بد نامی است سرکشی پس از ایمان و آنکه توبه نکرد پس آنانند ستمگران‌

الحجرات ١٠	آیه ١١	الحجرات ١٢
سوره : سوره الحجرات نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لا یَسْخَرْ»: مسخره نکند. مورد استهزاء قرار ندهد. «لا تَلْمِزُوا»: طعنه نزنید. عیبجوئی نکنید (نگا: توبه / و ). «لا تَنَابَزُوا»: ملقب به القاب قبیح و ناپسند مکنید. ذکر (القاب) بعد از چنین فعلی، برای تأکید است؛ همان گونه که واژه (جَناحَیْهِ) در (انعام / ) چنین است. «الاِسْمُ»: نام. یاد کردن (نگا: قاسمی). صفت (نگا: المصحف المیسر). «الْفُسُوقُ»: (نگا: بقره / و حجرات / . «بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الإِیمَانِ»: چه بد است کسی را فاسق یا کافر نامید و او مؤمن باشد. برای مسلمانان چه بد است، بعد از ایمان آوردن، از یکدیگر به بدی یاد کنند، و بجای ذکر خیر، ذکر شر کنند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۵) هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ‌ (۰) (۱)

تفسیر

• آيات ۱۱ - ۱۸ سوره حجرات
• نهى از مسخره كردن يكديگر و عيبجويى و بد زبانى كردن
• معناى جمله : ((بئس الاسم الفسوق ))
• مقصود از ((اجتناب از ظن )) و مفاد قيد ((كثيرا)) در آيه : ((يا ايها الذين امنوا اجتنبواكثيرا من الظن ...))
• نهى از تجسس عيوب ديگران و از غيبت كردن و بيان مفسده غيبت و تجسس (و لا تجسسوا و لايغتب بعضكم بعضا...)
• غيبت عامل مؤ ثر در سقوط منزلت و هويت اجتماعى انسان
• مثالى گويا براى روشن شدن زشتى حقيقت چيست
• توبه عامل آمرزش گناهان ياد شده و بلكه مطلق گناهان است
• معانى مختلفى كه براى ((شعوب )) و ((قبائل )) گفته شده است
• توضيح اينكه تقوا تنها كرامت و امتياز حقيقى است (ان اكرمكم عند الله اتقيكم )
• تقوى يك مزيت واقعى و حقيقت است نه آن مزايائى كه انسانها براى خود مايه كرامت وشرف قرار داده اند
• معناى اينكه فرمود: به اعراب بگو ايمان نياورده ايد بلكه بگوييد اسلام آورده ايم
• مؤ منان واقعى اين چنين هستند
• ايمان ثابت و مستقر و جهاد با مال و جان از صفات مؤ منان واقعى است
• رواياتى در مورد نهى از مسخره كردن يكديگر، بد زبانى و تنابز به القاب ، غيبت وسوء ظن ، در ذيل آيات مربوطه گذشته
• دو روايت در شاءن نزول آيه ((اءيحب اءحدكم اءنياءكل ...))
• كلام معصومين عليه السلام در حسن ظن به برادر مسلمان وحمل كار او بر صحت
• چند روايت دال بر اينكه غيبت از زنا شديدتر است
• رواياتى درباره اينكه تنها ملاك فضيلت تقوا است
• رواياتى در خصوص فرق بين اسلام و ايمان

• آيه ۱۱-۱۲
• آيه و ترجمه
• شاءن نزول:
• نكته ها:
• ۱ - امنيت كامل و همه جانبه اجتماعى
• ۲ - تجسس نكنيد!
• ۳ - غيبت از بزرگترين گناهان است
• ۴ - مفهوم غيبت
• ۵ - علاج غيبت و توبه آن
• ۶ - موارد استثناء

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - نهى الهى، از اقدام اهل ایمان به استهزا و تمسخر یکدیگر (یأیّها الذین ءامنوا لایسخر قوم من قوم)

۲ - شأن مؤمنان، به دور از تمسخر و استهزاى یکدیگر (یأیّها الذین ءامنوا لایسخر قوم من قوم) وصف ایمان در «یا أیّها الذین آمنوا» مى رساند که ایمان با استهزاگرى سازگار نیست.

۳ - صلح و صفاى اجتماعى، در گرو پرهیز اعضاى جامعه از استهزا، عیب جویى و نسبت دادن عناوین زشت به یکدیگر (إنّما المؤمنون إخوة فأصلحوا بین أخویکم ... لایسخر قوم من قوم ... و لا تلمزوا أنفسکم و لا تنابزوا بالألقب )

۴ - وسیله تمسخر قرار دادن مشخصات جسمى و اخلاقى هر قوم، کارى نکوهیده و مورد نهى الهى است. * (لایسخر قوم من قوم) احتمال مى رود واژه «قوماً»، اشاره به عیب جویى هاى گروهى باشد که معمولاً طایفه اى براى طایفه دیگر، شهرى براى شهر دیگر و نژادى براى نژاد دیگر معمول مى دارند.

۵ - توجه به ارزش هاى نهفته در وجود مؤمنان، مانع حقیر شمردن و استهزاى آنان (لایسخر قوم من قوم عسى أن یکونوا خیرًا منهم)

۶ - خود برتر بینى و غرور، ریشه استهزاگرى نسبت به دیگران (عسى أن یکونوا خیرًا منهم) خداوند براى باز داشتن مؤمنان از تمسخر یکدیگر، آنان را به این حقیقت توجه داده است که در مورد هر مؤمن، این احتمال را بدهند که او داراى ارزش هایى برتر از ایشان است. از این نکته استفاده مى شود که ریشه تمسخر، نادیده گرفتن ارزش دیگران و خودبرتربینى است.

۷ - ارزش ها و ضوابط اخلاقى، عام و فراگیر نسبت به زنان و مردان (لایسخر قوم من قوم ... و لا نساء من نساء) واژه «قوم»، نزد برخى اهل لغت تنها شامل مردان است و برخى دیگر آن را شامل مرد و زن مى دانند. در دیدگاه دوم، مجزّا آمدن «و لا نساء»، در واقع تأکیدى است بر این که زنان نیز چون مردان، در ارزش ها و تکالیف اخلاقى سهیم اند.

۸ - زنان بیش از مردان، در معرض ابتلا به خودبینى و استهزاى دیگران * (و لا نساء من نساء) برداشت بالا بدان احتمال است که مجزا آمدن «و لا نساء...» در قبال «قوم من قوم»، از باب ذکر خاص بعد از عام باشد.

۹ - زنان، همچون مردان، داراى نقش در سلامت معنوى یا بیمارى اخلاقى جامعه (و لا نساء من نساء) از ارتباط این آیه با آیه قبل، استفاده مى شود که براى حفظ برادرى اجتماعى و حاکمیت رحمت بر کل جامعه، زنان و مردان سهمى همسان دارند. پس همچنان که مردان باید از استهزا بپرهیزند، زنان نیز مکلف اند.

۱۰ - ممنوعیت طعنه زدن به دیگران و عیب جویى از ایشان (و لا تلمزوا أنفسکم) «لمز» (مصدر «تلمزوا») به معناى عیب جویى کردن است.

۱۱ - مؤمنان، همچون اعضاى یک پیکر، برخوردار از روحى یگانه (نفسى واحد) (و لا تلمزوا أنفسکم) در آیه به جاى آن که گفته شود: «لاتلمزوا المؤمنین»، آمده است: «لاتلمزوا أنفسکم». از این تفاوت تعبیر معلوم مى شود که مؤمنان «نفس» یکدیگر شمرده مى شوند.

۱۲ - لطمه زدن به شخصیت دیگر مؤمنان، در حقیقت لطمه زدن به خویشتن است. (و لا تلمزوا أنفسکم) با توجه به این که در آیه قبل، خداوند همه مؤمنان را برادر یکدیگر و عضو یک خانواده معرفى کرده است; دراین آیه از یک سو به مؤمنان تذکر داده است که براى دیگرمؤمنان عیب نجویید و از سوى دیگر به آنان یادآور شده که در نظام واحد این خانواده، عیب گرفتن براى دیگرى، در حقیقت معیوب ساختن خویشتن است.

۱۳ - عیب جویى انسان از دیگران زمینه قرار گرفتن وى در معرض عیب جویى متقابل آنان* (و لا تلمزوا أنفسکم) چون عیب جویى از دیگران، باعث انگیزش آنان به اقدام متقابل مى شود; پس در حقیقت عیب جویى از دیگران، عیب جویى از خود است.

۱۴ - عیب جویى از غیر مؤمنان، فاقد حرمت* (یأیّها الذین ءامنوا ... و لا تلمزوا أنفسکم) تعبیر «أنفسکم»، ممکن است بیانگر این معنا باشد که مؤمنان نباید نسبت به خود مؤمنان، عیب جویى کنند; اما در مورد دیگران نهى متوجه آنان نیست.

۱۵ - لزوم پرهیز اهل ایمان، از بر چسب زدن و نسبت دادن القاب زشت به یکدیگر (و لا تنابزوا بالألقب) «تنابز»، در لغت به معناى لقب دادن به یکدیگر است و معمولاً در مورد القاب زشت به کار مى رود.

۱۶ - صلح، برادرى و صفاى اجتماعى، در گرو پرهیز اعضاى جامعه از استهزاگرى، عیب جویى و نسبت دادن عناوین زشت به یکدیگر (إنّما المؤمنون إخوة فأصلحوا بین أخویکم ... لایسخر قوم من قوم ... و لا تلمزوا أنفسکم و لا تنابزوا بالألقب )

۱۷ - نسبت دادن القاب زشت به مؤمنان، موجب فسق است. (بئس الاسم الفسوق بعد الإیمن) برداشت بالا بنا براین نکته است که تعبیر «بئس الاسم» نظر به شخصى داشته باشد که دیگران را با القاب زشت یاد مى کند; یعنى، این خصلت (تنابز به القاب)، سبب مى شود که انسان بد نام گردد و با نام «فاسق» از او یاد شود.

۱۸ - نسبت دادن اهل ایمان به فسق و نهادن القاب فاسقانه بر ایشان، عملى زشت و ناروا (و لا تنابزوا بالألقب بئس الاسم الفسوق بعد الإیمن) برداشت یاد شده بنابراین نکته است که «بئس الإسم ...» در مقام بیان مراد از «الألقاب» باشد; یعنى، القاب زشت عبارت است از نسبت دادن عناوین فاسقانه به کسانى که مؤمن اند.

۱۹ - قدم نهادن فرد به وادى ایمان، مایه برخوردارى او از حرمتى ویژه در نزد خداوند (بئس الاسم الفسوق بعد الإیمن) از این که خداوند از استهزا، طعن و بدگویى نسبت به مؤمنان به طور مجزا و مؤکد نهى کرده و آن را گناه و ظلم شمرده است; مقام و حرمت مؤمن نزد خداوند استفاده مى شود به خصوص واژه «بعد الإیمان» مى رساند که حضور در جرگه مؤمنان، فرد را در جایگاه محترمى قرار مى دهد.

۲۰ - استهزا، طعن و نسبت دادن القاب زشت به مؤمنان، گناه و نیازمند توبه است. (لایسخر قوم ... و لا تلمزوا ... و لا تنابزوا ... و من لم یتب ) بنابراین که «و من لم یتب» نظر داشته باشد به تمام محتواى آیه و نه صرف کسانى که لقب بد بر مؤمنان مى نهند، برداشت بالا استفاده مى شود.

۲۱ - توبه نکردن از استهزا، طعن و نسبت دادن القاب زشت به مؤمنان، باعث ورود حتمى فرد در زمره ظالمان (لایسخر قوم من قوم ... و من لم یتب فأولئک هم الظلمون)

۲۲ - لزوم پرهیز مؤمنان، از هر حرکت منفى و برهم زننده اخوت اجتماعى (إنّما المؤمنون إخوة ... لایسخر قوم من قوم ...و لاتلمزوا أنفسکم و لاتنابزوا) با الغاى خصوصیت از موارد سه گانه یاد شده در آیه، برداشت بالا استفاده مى شود.

۲۳ - هر حرکت منفى و تهدیدکننده اخوت اجتماعى مؤمنان، ظلم و ستم کارى است.* (إنّما المؤمنون إخوة ... و من لم یتب فأولئک هم الظلمون) برداشت یاد شده، بدان احتمال است که اطلاق گناه و ظلم بر استهزا و...، نه صرفاً به لحاظ احترام فردى مؤمن نباشد; بلکه به لحاظ خدشه دار شدن اخوت ایمانى جامعه نیز باشد.

موضوعات مرتبط

• احکام :۱۴
• اختلاف: اهمیت اجتناب از اختلاف ۲۲; ظلم اختلاف ۲۳
• استهزا: آثار اجتناب از استهزا ۳، ۱۶; توبه از استهزا ۲۱; سرزنش استهزا ۴; منشأ استهزا ۶; نهى از استهزا ۱، ۴
• ایمان: آثار ایمان ۱۹
• تکبر: آثار تکبر ۶
• توبه: آثار اجتناب از توبه ۲۱
• جامعه: عوامل مؤثر در سلامت جامعه ۹
• خدا: نواهى خدا ۱، ۴
• خود: تحقیر خود ۱۲
• ذکر: آثار ذکر فضایل مؤمنان ۵
• زن: تساوى زن و مرد ۷; زمینه استهزاگرى زن ۸; زمینه تکبر زن ۸; فضایل زن ۷; نقش اجتماعى زن ۹
• صلح: زمینه صلح ۳، ۱۶
• ظالمان :۲۱
• عمل: عمل ناپسند ۱۸
• عیبجویى: آثار اجتناب از عیبجویى ۳، ۱۶; آثار عیبجویى ۱۳; زمینه عیبجویى ۱۳; سرزنش عیبجویى ۴; ممنوعیت عیبجویى ۱۰; نهى از عیبجویى ۴
• فاسقان: جواز عیبجویى از فاسقان ۱۴
• فسق: عوامل فسق ۱۷
• لعن: ممنوعیت لعن ۱۰
• مؤمنان: آثار تحقیر مؤمنان ۱۲; اتحاد مؤمنان ۱۱; احترام مؤمنان ۱۹; تکلیف مؤمنان ۱، ۱۵، ۲۲; تنزیه مؤمنان ۲; توبه از استهزاى مؤمنان ۲۰; فضایل مؤمنان ۱۱; گناه استهزاى مؤمنان ۲۰; موانع استهزاى مؤمنان ۵; موانع تحقیر مؤمنان ۵; مؤمنان و استهزا ۲
• منابزه: آثار اجتناب از منابزه ۳، ۱۶; آثار منابزه ۱۷; اهمیت اجتناب از منابزه ۱۵; توبه از منابزه ۲۰، ۲۱; سرزنش منابزه ۱۸; گناه منابزه ۲۰