النور ١٦

وَ لَوْ لاَ إِذْ سَمِعْتُمُوهُ‌ قُلْتُمْ‌ مَا يَکُونُ‌ لَنَا أَنْ‌ نَتَکَلَّمَ‌ بِهٰذَا سُبْحَانَکَ‌ هٰذَا بُهْتَانٌ‌ عَظِيمٌ‌

ترجمه

چرا هنگامی که آن را شنیدید نگفتید: «ما حق نداریم که به این سخن تکلّم کنیم؛ خداوندا منزّهی تو، این بهتان بزرگی است»؟!

|و [گر نه‌] چرا وقتى آن را شنيديد نگفتيد: ما را نشايد كه در اين باره سخن گوييم، [خداوندا] منزهى تو، اين تهمتى بزرگ است

و [گر نه‌] چرا وقتى آن را شنيديد نگفتيد: «براى ما سزاوار نيست كه در اين [موضوع‌] سخن گوييم. [خداوندا،] تو منزهى، اين بهتانى بزرگ است.»

چرا به محض شنیدن این سخن نگفتید که هرگز ما را تکلم به این روا نیست، پاک خدایا، این بهتانی بزرگ است؟

و چرا وقتی که آن را شنیدید نگفتید: ما را نسزد [و هیچ جایز نیست] که به این تهمت بزرگ زبان بگشاییم، شگفتا! این بهتانی بزرگ است.

چرا آنگاه كه اين سخن شنيديد نگفتيد: ما را نشايد كه آن را بازگوييم، پروردگارا تو منزهى، اين تهمتى بزرگ است؟

و چرا چون شنیدیدش نگفتید که ما را نرسد که در این باره سخن گوییم، پاکا که تویی، این بهتانی بزرگ است‌

و چرا هنگامى كه آن را شنيديد نگفتيد: ما را نرسد كه در اين باره سخن گوييم- پاكى تو [اى خدا]- اين [تهمت‌]، دروغى است بزرگ؟

چرا نمی‌بایستی وقتی که آن را می‌شنیدید، می‌گفتید: ما را نسزد که زبان بدین تهمت بگشائیم، سبحان‌الله! این بهتان بزرگی است!

و چرا وقتی آن را شنیدید نگفتید: «برای ما سزاوار نیست که در این (بهتان) سخن گوییم. خدایا تو منزّهی. این بهتانی بزرگ است.»

و چرا هنگامی که شنیدیدش نگفتید نرسد ما را که سخن رانیم بدین منزهی تو خدایا این است تهمتی بزرگ‌

النور ١٥	آیه ١٦	النور ١٧
سوره : سوره النور نزول : ٥ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَا یَکُونُ لَنَا»: ما را نسزد. شایسته ما نیست. سخنی است گنده‌تر از دهان ما. «سُبْحَانَکَ»: سخنی است بس غریب و نامعقول! عربها وقتی که چیزی را ببینند یا بشنوند و از آن تعجّب کنند، جملاتی همچون: سُبْحَانَ‌اللهِ. لآ إِلهَ إِلاّ اللهُ. بر زبان می‌رانند. «بُهْتانٌ»: باطل و دروغی که شنونده را مبهوت و مدهوش کند (نگا: نساء / و .

تفسیر

• آيات ۱۱ - ۲۶، سوره نور
• بيان آيات مربوط به داستان افك
• شناخته و رسوا شدن عناصر فاسد، براى مجتمع صالح و اسلامى خير است (لا تحسبو هشرّا لكم ...)
• توبيخ كسانى كه وقتى اتهام دروغ (افك ) را شنيدند آن را رد و تكذيب نكردند و بدون تحقيق و علم آن را شايع ساختند.
• اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هيچ يك از شما هرگز پاك و تزكيه نمى شد
• كسانى كه زنان مؤ منه محصنه را متهم به زنا مى كنند در دنيا و آخرت لعنت شده و عذابى عظيم دارند.
• معناى اينكه در آخرت مى دانند كه خدا حق مبين است
• روايتى مفصل از ((الدر المنثور)) درباره نزول آيات مربوط افك درباره عائشه
• موارد اشكال در اين روايت و روايات ديگرى كه از طرق عامه در اين باره نازل شده است .
• رواياتى از طرق شيعه كه بنابر آنها داستان افك درباه ماريه قبطيه ، و تهمت زننده عائشه بوده .
• اشكالاتى كه بر اين روايت نيز وارد است
• روايات ديگرى در ذيل آيات مربوط به افك ، قذف و آيه : ((الزانى لا يتكح ...))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، مسلمانان را به خاطر تأثیرپذیرى در برابر شایعه «افک» و عدم موضع گیرى مناسب در برابر آن، نکوهش کرد. (و لولا إذ سمعتموه قلتم ... سبحنک هذا بهتن عظیم)

۲ - مسلمانان، موظف بودند با توطئه «افک» به عنوان بهتانى بزرگ علیه پیامبر(ص) و حریم آن حضرت، مقابله کنند. (و لولا إذ سمعتموه قلتم ... سبحنک هذا بهتن عظیم)

۳ - ماجراى «افک»، بهتان بزرگى علیه «حریم» پیامبر(ص) بود. (هذا بهتن عظیم)

۴ - مسلمانان، موظف اند در برابر شایعه ها و تهمت هاى بى اساس علیه پیامبر(ص) و حریم آن حضرت، واکنشى صریح و منفى نشان دهند و به مقابله جدى با آنها برخیزند. (و لولا إذ سمعتموه قلتم ... هذا بهتن عظیم)

۵ - بازگو کردن تهمت هاى بى دلیل و نقل آن براى دیگران، اکیداً ممنوع است. (و لولا إذ سمعتموه قلتم ما یکون لنا أن نتکلم بهذا)

۶ - خداوند، از هر عیب و نقصى منزه است. (سبحنک)

۷ - آغاز به تنزیه خداوند، به هنگام پاک دانستن دامن متهمى از آلودگى، از آداب قرآنى است. (و لولا إذ سمعتموه قلتم ... سبحنک)

۸ - مسلمانان، موظف اند در برابر شایعه ها و تهمت هاى بى دلیل جنسى علیه دیگر مسلمانان، اظهار شگفتى کرده و آنها را بهتانى بزرگ بشمارند. (و لولا إذ سمعتموه قلتم ... سبحنک هذا بهتن عظیم) جمله «سبحانک» و یا «سبحان اللّه» در دو مورد به کار مى رود: ۱- آن گاه که سخن شگفت آورى شنیده شود. ۲- آن گاه که سخنى بسیار زشت و ناروا شنیده شود و شنونده بخواهد از آن اظهار تنفر و انزجار کند و واکنشى منفى از خود نشان دهد. برداشت یاد شده براساس کاربرد اول است.

۹ - اظهار تنفر و نشان دادن واکنش منفى، وظیفه مسلمانان در برابر شایعه ها و تهمت هاى بى دلیل جنسى علیه دیگر مسلمانان (و لولا إذ سمعتموه قلتم ما یکون لنا أن نتکلّم بهذا سبحنک هذا بهتن عظیم)

موضوعات مرتبط

• احکام ۵:
• اسماء و صفات : صفات جلال ۶
• تسبیح: تسبح خدا ۶
• تهمت: احکام تهمت ۵; ممنوعیت نقل تهمت ۵
• خدا: تنزیه خدا۶، ۷; سرزنشهاى خدا ۱
• شایعه: اظهار تعجب از شایعه ۸; مبارزه با شایعه ۹
• قصه افک ۳: آثار قصه افک ۱; موضعگیرى علیه قصه افک ۲
• متهم: آداب تنزیه متهم ۷
• محمد(ص): اهمیت دفاع از محمد(ص) ۲، ۴; تهمت به محمد(ص) ۳، ۴; مبارزه با دشمنان محمد(ص) ۲، ۴; موضعگیرى علیه دشمنان محمد(ص) ۴
• مسلمانان: آسیب پذیرى مسلمانان صدراسلام ۱; اعلان تبرى از تهمت به مسلمانان ۹; بى تفاوتى مسلمانان صدراسلام ۱; سرزنش مسلمانان صدراسلام ۱; مسؤولیت مسلمانان ۴، ۸، ۹; مسؤولیت مسلمانان صدراسلام ۲; موضعگیرى علیه تهمت به مسلمانان ۹