الحج ٢٨
ترجمه
| الحج ٢٧ | آیه ٢٨ | الحج ٢٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَنَافِعَ»: مراد سود مادی همچون تجارت و بازرگانی، و سود معنوی همچون عبادت و عفو و مغفرت است. «أَیَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ»: چند روز معیّن و مشخّص. مراد روز عید و دو روز یا سه روز بعد از آن است. برخی هم روز عرفه و روز عید و یک روز بعد از آن و بعضی هم ده روز ذی‌الحجّه دانسته‌اند. «بَهِیمَةِ الأَنْعَامِ»: چهارپایان اهلی (نگا: مائده / . «فَکُلُوا مِنْهَا وَ ...»: معنی مستفاد از این بخش آیه، این است که گوشت قربانی باید به مصرفهای لازم برسد. دیگر گوشتهای قربانی در سرزمین مِنی بر روی زمین انداخته نشود تا گندیده و یا در زیر خاکها مدفون گردد. بلکه اگر نیازمندانی در آنجا و در آن زمان پیدا نشوند، باید گوشتها - در صورت امکان - هرگونه که شده است به مناطق دیگری حمل و به مصرف برسد. «الْبَآئِسَ»: سخت نیازمند. مستمند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
لَيْسَ عَلَيْکُمْ جُنَاحٌ أَنْ... (۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ... (۰) وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُمْ مِنْ... (۴) وَ لَيَالٍ عَشْرٍ (۰) وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُمْ مِنْ... (۴)
ثَمَانِيَةَ أَزْوَاجٍ مِنَ الضَّأْنِ... (۲) فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلاَةُ... (۱) وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِينَ... (۰) وَ الْفَجْرِ (۰)
تفسیر
- آيات ۲۵ - ۳۷ سوره حج
- برابرى همه مؤ منين در عبادت در مسجدالحرام و تهديد كساين كه در راه خدا و مسجدالحرام را مى بندند
- معبد شدن كعبه براى مردم
- مقصود از دستور الهى به ابراهيم (عليه السلام ): ((وطهر بيتى للطائفين ...((
- دستور الهى به ابراهيم (ع ) در ميان مردم حج را اعلام كن تا بسويت بيايند!
- توضيحى در مورد منافع دنيوى و اخروى حج
- توضيح مفردات و جملات آيات مربوط به مناسك حج
- تحريك و تشويق مردم به تعظيم حرمات خدا
- اشاره به اينكه ((تقوى (( امرى معنوى و قلبى است و قائم به اعمال خارجى نيست
- حكمت قربانى كردن براى خدا (... و لكن يناله التقوى منكم )
- بحث روايتى
- رواياتى درباره منافع مترتب بر حج (لشهيدوا منافع لهم )
- رواياتى ديگر در ذيل آيات راجع به مناسك حج و وجه تسميه خانه كعبه به : ((بيتالعتيق ((
نکات آیه
۱ - حج، سرشار از سود، منفعت، خیر و برکت براى مردم (و أذّن فى الناس بالحجّ... لیشهدوا منفع لهم) «منافع» جمع «منفعة» است. منفعت; یعنى، سود، خیر و برکت. به کارگیرى «منافع» به صورت جمع، بیانگر فراوانى برکت هاى حج است و آمدن آن به صورت نکره، حاکى از عظمت و بزرگى هر یک از این برکت ها مى باشد.
۲ - دستیابى به برکت هاى حج، در گرو حضور در مراسم و انجام مناسک آن است. (و أذّن فى الناس بالحجّ... لیشهدوا منفع لهم) «شهادة» (مصدر «یشهدون») به معناى حاضر شدن است. بنابراین «لیشهدوا منافع لهم» به این معنا است که: حج براى همه مردم سرشار از خیر و برکت است و هر کس بخواهد به آن دست یابد و از آن بهره مند شود، باید رنج سفر را تحمل کند و در مراسم آن حاضر شود و مناسک آن را به جا آورد.
۳ - توجه به ابعاد دنیوى، اخروى، معنوى و مادى انسان در شریعت الهى (و أذّن فى الناس بالحجّ ... لیشهدوا منفع لهم) از این که «منافع» مقید به دنیوى یا اخروى و مادى یا معنوى نشده است، مى توان گفت که: مقصود از آن اعم از خیرات دنیوى و اخروى و مادى و معنوى است.
۴ - وقوف در عرفات و مشعر، نخستین تکلیف حاجیان در مراسم حج (پس از احرام) (لیشهدوا منفع لهم) جمله «و یذکروا اسم اللّه...» مربوط به مراسم قربانى است و آیه بعدى، در رابطه با مسأله حلق، تقصیر و طواف مى باشد. پس با در نظر گرفتن این مطلب که مراسم حج - پس از پوشیدن احرام - به ترتیب عبارت است از: وقوف در عرفات و مشعر، قربانى کردن حلق و تقصیر و طواف، باید گفت که حج در شریعت حضرت ابراهیم(ع)، با مراسم قربانى شروع و با طواف ختم مى شد و وقوفین جزو مراسم نبود و یا این که جمله «لیشهدوا منافع لهم» علاوه بر این که بیانگر فلسفه تشریع حج است، ناظر به مسأله حضور در عرفات و مشعر نیز مى باشد. برداشت فوق، بر پایه احتمال دوم استوار است.
۵ - عرفات و مشعر، کانون خیر و برکت فراوان براى حج گزاران (لیشهدوا منفع لهم) برداشت فوق، بر این اساس است که «لیشهدوا» مربوط به حضور در عرفات و مشعر باشد.
۶ - قربانى کردن پس از حضور در عرفات و مشعر، از مناسک واجب حج (و یذکروا اسم اللّه ... على ما رزقهم من بهیمة الأنعم)
۷ - لزوم ذکر نام خدا، به هنگام ذبح و نحر قربانى (و یذکروا اسم اللّه ... على ما رزقهم من بهیمة الأنعم)
۸ - آموزش کیفیت ذبح کردن (بردن نام خدا به هنگام سربریدن یا نحر کردن حیوان) به مردم، یکى از فلسفه هاى حج (لیشهدوا منفع لهم و یذکروا اسم اللّه فى أیّام معلومت) «یذکروا» عطف بر «یشهدوا» است و با توجه به این که لام «لیشهدوا» براى تعلیل است و بیانگر فلسفه تشریع حج مى باشد، عطف «یذکروا» بر «یشهدوا» بیان یکى دیگر از حکمت هاى تشریع حج خواهد بود.
۹ - انجام تکلیف قربانى، موقوف به زمانى خاص و معین (دهم تا سیزدهم ذى حجه) (و یذکروا اسم اللّه فى أیّام معلومت على ما رزقهم من بهیمة الأنعم) براساس روایاتى که از اهل بیت(ع) وارد شده است، مراد از «أیام معلومات»، ایام تشریق (دهم تاسیزدهم) ذى حجه است.
۱۰ - جواز ذکر هر یک از اسماى خداوند (اللّه، رحمان و...) به هنگام ذبح یا نحر قربانى (و یذکروا اسم اللّه) اضافه «اسم» به «اللّه» مى تواند اضافه بیانیه باشد. در این صورت «اسم اللّه»;یعنى، اسمى که عبارت است از «اللّه». هم چنین مى تواند اضافه لامیه باشد. در این صورت «اسم اللّه»; یعنى، هر اسمى که براى خدا است. بر پایه احتمال اول، بردن نامى غیر از لفظ «اللّه» به هنگام ذبح قربانى، جایز نیست; به خلاف احتمال دوم. برداشت یاد شده، بر پایه احتمال دوم است.
۱۱ - جواز تأخیر انداختن قربانى، از روز دهم به هر یک از روزهاى یازدهم، دوازدهم و سیزدهم ذى حجه (و یذکروا اسم اللّه فى أیّام معلومت ... من بهیمة الأنعم)
۱۲ - جواز قربانى کردن به هر یک از شتر، گاو و گوسفند در مراسم حج (على ما رزقهم من بهیمة الأنعم) «أنعام» (جمع «نعم») در اصل به معناى شتران است. لکن گاهى به مجموع شتر، گاو و گوسفند نیز گفته مى شود. به اعتقاد همه مفسران مراد از «أنعام» در این جا معناى دوم (مجموع شتر، گاو و گوسفند) مى باشد. گفتنى است که «بهیمة» به معناى چهارپا و اضافه آن به انعام اضافه بیانیه است; یعنى، چهارپایى که عبارت است از شتر، گاو و گوسفند.
۱۳ - شتر، گاو و گوسفند، روزى انسان ها و عطاى خداوند به آنان (على ما رزقهم من بهیمة الأنعم)
۱۴ - حرمت استفاده از گوشت قربانى، پندار باطل عرب هاى جاهلى (فکلوا منها) تجویز استفاده از گوشت قربانى، ناظر به پندار باطل عرب هاى جاهلى است که استفاده از آن را حرام مى دانستند.
۱۵ - شتر، گاو و گوسفند، چهارپایانى حلال گوشت (على ما رزقهم من بهیمة الأنعم فکلوا منها)
۱۶ - جواز استفاده حج گزاران از گوشت قربانى (فکلوا منها)
۱۷ - لزوم اطعام مستمندان تنگدست از گوشت قربانى در حج (و أطعموا البائس الفقیر)
۱۸ - استفاده از تمام گوشت قربانى، جایز نیست. (فکلوا منها و أطعموا البائس الفقیر) «من» در «منها» تبعیضیه است. بنابراین «کلوا منها»; یعنى، «بخورید بخشى از آن را[نه همه آن را]».
۱۹ - یارى مردمان و دستگیرى از تنگدستان و نیازمندان، از حکمت هاى تشریع حج و از آموزه هاى آن (و أطعموا البائس الفقیر)
روایات و احادیث
۲۰ - «عن الربیع بن خُثیم قال: شهدت أباعبداللّه(ع)... قال: إنّى سمعت اللّه عزّوجلّ یقول: «لیشهدوا منافع لهم» فقلت منافع الدنیا أو منافع الآخرة فقال: الکلّ; ربیع بن خُثیم مى گوید: امام صادق(ع) را دیدم که فرمود: شنیدم که خداى عزّوجلّ مى فرماید: «لیشهدوا منافع لهم» پس به امام(ع) عرض کردم: منظور از منافع، منافع دنیایى است یا اخروى؟ فرمود: تمام منافع».[۱]
۲۱ - «و روى عن الصادق(ع) أنّ الذکر فى قوله: «و یذکروا اسم اللّه» هو التکبیر عقیب خمس عشرة صلاة أوّلها ظهر العید; از امام صادق(ع) روایت شده است که مراد از ذکر در سخن خداوند «و یذکروا اسم اللّه»، تکبیرهایى است که در تعقیب پانزده نماز - که اول آنها ظهر عید است - گفته مى شود».[۲]
۲۲ - «عن أبى عبد اللّه(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ: «و یذکروا اسم اللّه فى أیّام معلومات» قال: هى أیّام التشریق; از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند عزّوجلّ «و یذکروا اسم اللّه فى أیّام معلومات» روایت شده است که فرمود: مراد ایام تشریق است».[۳]
۲۳ - «عن صفوان بن یحیى الأرزق قال: قلت لأبى إبراهیم(ع): الرجل یعطى الاضحیة من یسلخها بجلدها قال: لابأس به، إنّما قال اللّه عزّوجلّ «فکلوا منها و أطعموا» و الجلد لایؤکل و لایطعم; صفوان بن یحیى مى گوید: به امام کاظم(ع) گفتم: شخص، قربانى را مى دهد به کسى که آن را سلاّخى کند، در مقابل پوست آن - که پوست را مزد خود بردارد - [حکمش چیست؟] فرمود: مانعى ندارد; زیرا خداى عزّوجلّ فرموده است: «فکلوا منها و أطعموا» و پوست نه خورده مى شود و نه (به وسیله آن) اطعام مى شود».[۴]
موضوعات مرتبط
احکام ۴، ۶، ۷، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸ جاهلیت رسوم جاهلیت ۱۴ چهارپایان حلیت گوشت چهارپایان ۱۵ حاجیان استفاده حاجیان از قربانى حج ۱۶ حج آثار حج ۲; احکام حج ۴، ۶، ۹، ۱۶، ۱۷; استفاده از گوشت قربانى حج ۱۸; اطعام فقرا از قربانى حج ۱۷; برکات حج ۱; پوست قربانى حج ۲۳; تأخیر قربانى حج ۱۱; تعالیم حج ۱۹; تکبیر در حج ۲۱; خیریت حج ۱; ذبح گاو در حج ۱۲; ذبح گوسفند در حج ۱۲; زمینه برکات حج ۲; فلسفه حج ۸، ۱۹; قربانى حج ۶، ۱۲; گوشت قربانى حج ۱۶، ۱۷; مناسک حج ۴، ۶، ۹، ۱۱، ۱۲; منافع اخروى حج ۲۰; منافع حج ۱; منافع دنیوى حج ۲۰; نحر شتر در حج ۱۲; واجبات حج ۶; وقت قربانى حج ۹
- حلالها: ۱۵ خدا روزیهاى خدا ۱۳; عطایاى خدا ۱۳ خوردنیها احکام خوردنیها ۱۵; خوردنیهاى حلال ۱۵ دین ابعاد اخروى دین ۳; ابعاد مادى دین ۳; ابعاد معنوى دین ۳; دین و عینیت ۳ ذبح احکام ذبح ۷، ۱۰; بسمله در ذبح ۷، ۸، ۱۰; تعلیم ذبح ۸ ذکر ذکر خدا در ایام تشریق ۲۲; ذکر خدا در حج ۲۱ شتر حلیت گوشت شتر ۱۵ عرفات برکات عرفات ۵; خیریت عرفات ۵; وقوف در عرفات ۴ فقرا اهمیت تأمین فقرا ۱۹ قربانى تحریم گوشت قربانى در جاهلیت ۱۴ گاو حلیت گوشت گاو ۱۵ گوسفند حلیت گوشت گوسفند ۱۵ مسجدالحرام برکات مسجدالحرام ۵; خیریت مسجدالحرام ۵ مشرکان بینش مشرکان جاهلیت ۱۴ مشعرالحرام وقوف در مشعرالحرام ۴ نعمت نعمت شتر ۱۳; نعمت گاو ۱۳; نعمت گوسفند ۱۳
منابع
[[رده:وقوف در عرفات فقرا اهمیت تأمین فقرا قربانى تحریم گوشت قربانى در جاهلیت گاو حلیت گوشت گاو گوسفند حلیت گوشت گوسفند مسجدالحرام برکات مسجدالحرام]]
