ابراهيم ٢٧
ترجمه
| ابراهيم ٢٦ | آیه ٢٧ | ابراهيم ٢٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یُثَبِّتُ»: ثابت قدم می‌دارد. جاوید و ماندگار می‌دارد. «بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ»: به سبب سخن راست و ایمان تزلزل‌ناپذیر. بر سخن درست که کلمه توحید است. با توجّه به نکته اخیر، معنی آیه چنین می‌شود: خداوند مؤمنان را در دنیا و آخرت (که گور نخستین منزل آن است) بر کلمه توحید ثابت نگاه می‌دارد، و ... یعنی در پرتو حفاظت و مراقبت خدا، مؤمنان در دنیا در برابر تهدیدات کافران و وسوسه‌های شیطان، تسلیم نمی‌شوند و بر دین و ایمان ماندگار می‌مانند، و در گور که بخشی از جهان دیگر است در پاسخ به فرشتگان خدا در نمی‌مانند و کلمه توحید را بر زبان می‌رانند، و در رستاخیز به هنگام رویارویی با خدا سرگردان و پریشان نمی‌گردند. «الظَّالِمِینَ»: کافران.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ... (۱) الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ... (۱)
إِنَ اللَّهَ لاَ يَسْتَحْيِي أَنْ... (۵) وَ هُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ وَ... (۰) وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى... (۶) وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى... (۳) إِنَ الَّذِينَ کَذَّبُوا بِآيَاتِنَا... (۰) فَأَمَّا إِنْ کَانَ مِنَ... (۰) فَرَوْحٌ وَ رَيْحَانٌ وَ جَنَّةُ... (۰) يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلاَئِکَةَ لاَ... (۱) فَرَوْحٌ وَ رَيْحَانٌ وَ جَنَّةُ... (۰) حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِکِينَ... (۰) فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ... (۰) تَعْرُجُ الْمَلاَئِکَةُ وَ الرُّوحُ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۹ - ۳۴،سوره ابراهيم
- اشاره به معناى ((حق )) و بيان اينكه مراد از حق بودند خلقت آسمانها و زمين هدفداربودن عالم هستى است
- بيان جمله : ((ان يشايدهبكم و ياءت بخلق جديد)) و پاسخ به يك سؤال در اين مورد
- معناى جمله : ((و برزوا الله جميعا))
- بيان بگو مگوى كفار در روز قيامت
- سخن شيطان با پيروان خود در قيامت
- معناى اينكه در قيامت شيطان به اتباع خود مى گويد: ((خدا به شما وعده حق داد و من بهشما وعده دادم ولى وفا نكردم ))
- بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند
- رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه
- بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان خود، در روز قيامت
- انسان مختار است و خود مسؤ ول نيك و بد اعمال خويش است
- وجوهى كه در مورد تركيب و معناى آيه : ((الم تر كيف ضرب الله مثلا كلمة طيبة ...))گفته شده است
- موارد اختلاف مفسرين در بيان معنى و مفاد مفردات آيه فوق الذكر
- بيان مراد از ((كلمه طيبه )) اى كه به شجره طيبه تشبيه شده است
- مقصود از كلمه خبيثه كه به شجره خبيثه تشبيح شده شرك به خدا است
- آغاز و ادامه هدايت مؤ منين از ناحيه خداوند است (يثبت الله الذين آمنوابالقول الثابت ))
- چند معناى ديگر كه براى آيه : ((يثبت الله الذين آمنوا...)) ذكر كرده اند
- حكايت حال سردمداران و بزرگان ضلالت و ظلم كه كفران نعمت كرده مردم خود را هلاكتكشاندند
- انگيزه اصلى مشركين در شرك ورزيدن به عمد و اختيار
- وجه جمع بين دو آيه اى كه يكى وجود دوستى در قيامت اثبات و ديگرى نفى مى كند
- استدلال بر اختصاص ربوبيت براى خدا به اختصاص تدبير عام موجودات به او
- معناى ((سخر لكم الفلك )) و سخر لكم الانهار))
- معناى سؤ ال و توضيح مراد از جمله : اتيكم منكل ما سالتموه : خداوند از تمام آنچه از او خواستيد به شما داد))
- توضيحى درباره اينكه نعمت هاى الهى قابل شمارش نيست (و ان تعدوا نعمة الله لاتحصوها)
- روايتى درباره مراد از كلمه طيبه و كلمه خبيثه در آيه((مثل كلمة طيبة كشجرة طيبة ...))
- نقل ورد سخن ((آلوسى )) كه در روايتى بنابر آن مراد از شجره خبيثه بنى اميه اندمناقشه كرده
- چند روايت در مورد سؤ ال قبر و تطبيق آيه : (( يثبت الله الذين آمنوا...)) بر آن
- چند روايت در تطبيق آيه : (( الذين بدلوا نعمة الله كفرا...)) بر بنى اميه و بنى مغيره
- روايتى در اين باره كه اظهار عجز از شكر نعمتهاى الهى شكر است
نکات آیه
۱- خداوند، مؤمنان را با سخنى استوار و برهانى تردیدناپذیر، ثابت قدم و مطمئن مى سازد. (یثبّت الله الذین ءامنوا بالقول الثابت فى الحیوة الدنیا و فى الأخرة) برداشت فوق مبتنى بر این است که «باء» در «بالقول» متعلق به «یثبّت» و براى سببیت باشد.
۲- ایمان، عامل آرامش و استوارى روح و ثبات قدمى انسان در زندگى و موجب رفع هرگونه تزلزل، اضطراب و نگرانى است. (الذین ءامنوا بالقول الثابت فى الحیوة الدنیا و فى الأخرة)
۳- خداوند، کسانى را که به سخنان استوار و جاودانه (قرآن) ایمان آورند، در دنیا و آخرت ثابت قدم و خلل ناپذیر مى کند. (یثبّت الله الذین ءامنوا بالقول الثابت فى الحیوة الدنیا و فى الأخرة) برداشت فوق بر این اساس است که «باء» در «بالقول» متعلق به «آمنوا» باشد; یعنى، کسانى که به سخنان استوار، که به قرینه آیه قبل مى تواند همان «کلمه طیبه» باشد، ایمان آورند از ناحیه خداوند مورد تأیید هستند.
۴- استوار ماندن بر ایمان و ثمربخشى دنیوى و اخروى آن، در گرو تأیید و عنایت خاص خداوند است. (یثبّت الله الذین ءامنوا بالقول الثابت فى الحیوة الدنیا و فى الأخرة)
۵- ایمان و عقیده مؤمنان برپایه سخن پایدار و اصول خلل ناپذیر و جاودانه استوار است. (یثبّت الله الذین ءامنوا بالقول الثابت فى الحیوة الدنیا و فى الأخرة) برداشت فوق مبتنى بر این است که «باء» در «بالقول» متعلق به «آمنوا» باشد.
۶- مؤمنان بدون عنایت خداوند در معرض لغزشند. (یثبّت الله الذین ءامنوا بالقول الثابت فى الحیوة الدنیا و فى الأخرة) از اینکه خداوند فرمود: مؤمنان را با سخن استوار ثابت قدم مى داریم و تثبیت را به خود نسبت داده است، استفاده مى شود که مؤمنان نیازمند به تثبیت هستند و بى عنایت خداوند در معرض لغزش و تزلزل خواهند بود.
۷- خداوند، ستمگران را به گمراهى مى کشاند. (و یضلّ الله الظلمین)
۸- افزایش گمراهى، کیفر و پیامد ستم پیشگى است. (و یضلّ الله الظلمین)
۹- کفر، ظلم است و کافران، ظالمند. (یثبّت الله الذین ءامنوا ... و یضلّ الله الظلمین) از مقابله «الظالمین» با «الذین آمنوا» استفاده مى شود که ظالمان همان کافران هستند.
۱۰- ستم پیشگان، بى بهره از ثبات آرامش و فاقد اصول ثابت و سخن استوار در زندگى دنیا و آخرتند. (یثبّت الله الذین ءامنوا بالقول الثابت فى الحیوة الدنیا و فى الأخرة و یضلّ الله الظلمین) از مقایسه صدر و ذیل آیه و مقابله ظالمان با مؤمنان مطلب فوق استفاده مى شود.
۱۱- تحقق و انجام شدن مشیت خداوند حتمى است. (و یفعل الله ما یشاء)
۱۲- مشیت خداوند از فعلش تفکیک ناپذیر است. (یفعل الله ما یشاء)
۱۳- توانایى مطلق خداوند بر همه چیز و انجام هر کارى (یفعل الله ما یشاء)
۱۴- ثابت قدم کردن مؤمنان و افزایش گمراهى ستم پیشگان از سوى خداوند، بسته به مشیت اوست. (یثبّت الله الذین ءامنوا ... و یفعل الله ما یشاء)
روایات و احادیث
۱۵- «قال الصادق(ع): ان الشیطان لیأتى الرجل من أولیائنا عند موته عن یمینه و عن شماله لیضلّه عمّا هو علیه فیأبى الله عزّوجلّ له ذلک و ذلک قول الله تعالى: «یثبّت الله الذین آمنوا بالقول الثابت فى الحیاة الدنیا و فى الأخرة»;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: همانا شیطان براى گمراه کردن دوستان ما به هنگام مرگشان، از چپ و راست به آنان نزدیک مى شود. پس خداوند - عزّوجلّ - از گمراهى او مانع مى شود و این همان سخن خداوند است که مى فرماید: «یثبّت الله الذین آمنوا بالقول الثابت ...».
۱۶- «قال أمیرالمؤمنین(ع) صلوات الله علیه: إن ابن آدم ... فإذا أدخل قبره أتاه ملکا القبر ... فیقولان: من ربک و ما دینک و من نبیک؟ فیقول: الله ربّى و دینى الإسلام و نبیى محمد(ص) فیقولان له: ثبّتک الله فیما تحبّ و ترضى و هو قول الله عزّوجلّ: «یثبّت الله الذین آمنوا بالقول الثابت فى الحیاة الدنیا و فى الأخرة»...;[۲] از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است که فرمود: همانا آدمى زاده را ... آن گاه که وارد قبرش مى کنند، دو فرشته نزدش مى آیند ... و مى گویند: پروردگارت کیست؟ و دینت چیست؟ و پیامبرت کیست؟ پس پاسخ مى گوید: «خداوند» پروردگارم و «اسلام» دین من و پیامبرم حضرت محمد(ص) است. پس به او مى گویند: خداوند تو را در آنچه دوست مى دارى و به آن راضى هستى ثابت قدم و استوار کرده است و این همان سخن خداوند است که مى فرماید: «یثبّت الله الذین آمنوا بالقول الثابت ...»...».
۱۷- «عن أبى عبدالله(ع) قال: إن المؤمن إذا أُخرج من بیته شیّعته الملائکة إلى قبره ... و إن کان کافراً خرجت الملائکة تشیّعه إلى قبره تلعنونه ... ثمّ یدخل علیه ملکا القبر ... فیقولان له: من ربّک؟ فیتلجلج و یقول: قد سمعت الناس یقولون فیقولان له: لادریت و یقولان له: ما دینک؟ فیتلجلج فیقولان له: لادریت و یقولان له: من نبّیک؟ فیقول: قد سمعت الناس یقولون فیقولان له لادریت و یسأل عن إمام زمانه ... و هو قول الله عزّوجلّ: «... و یضلّ الله الظالمین و یفعل الله ما یشاء»;[۳] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: آن گاه که [جنازه] مؤمن را از منزلش بیرون مى برند، ملائکه او را تا قبرش تشییع مى کنند ... و اگر کافر باشد فرشتگان او را تا قبرش تشییع و لعنت مى کنند ... سپس دو فرشته قبر، بر او وارد مى شوند ... پس به او مى گویند: پروردگارت کیست؟ پس او [در پاسخ] مردد مى شود و مى گوید: شنیده ام مردم [این گونه] مى گویند. پس به او مى گویند: [آیا] ندانستى؟ به او مى گویند دینت چیست؟ باز مردد مى شود و آنان به او مى گویند: [آیا] ندانستى؟ پس به او مى گویند: پیامبر تو کیست؟ پس پاسخ مى دهد: شنیده ام که [این گونه] مردم مى گویند. پس به او مى گویند [آیا ]ندانستى؟ و از او درباره امام زمانش سؤال مى کنند: ... و این سخن خداوند - عزّوجلّ - است: ... یضلّ الله الظالمین و یفعل الله ما یشاء».
۱۸- «عن أبى عبدالله جعفربن محمد(ع) قال: ... ان الله تبارک و تعالى یضلّ الظالمین یوم القیامة عن دار کرامته ... کما قال عزّوحلّ: «و یضلّ الله الظالمین و یفعل الله ما یشاء»...;[۴] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: همانا خداوند - تبارک و تعالى - ستمگران را در روز قیامت از سراى کرامت خویش گمراه مى کند ... چنان چه مى فرماید: «یضلّ الله الظالمین...» ...».
موضوعات مرتبط
- آرامش: عوامل آرامش ۲
- اضطراب: موجبات رفع اضطراب ۲
- ایمان: آثار ایمان ۲; ثبات قدم در ایمان ۴; شرایط تأثیر ایمان ۴
- ثابت قدمان ۳:
- ثبات قدم: عوامل ثبات قدم ۲
- خدا: آثار کلام خدا ۱; آثار لطف خدا ۶; اضلال خدا ۷، ۱۴، ۱۸; افعال خدا ۱، ۳، ۱۲; اهمیت لطف خدا ۴; حتمیت مشیت خدا ۱۱; مراد از اضلال خدا ۱۷; مراد از مشیت خدا ۱۷; مشیت خدا ۱۲; نقش مشیت خدا ۱۴; وسعت قدرت خدا ۱۳; هدایتهاى خدا ۱۵
- شیطان: روش اضلال شیطان ۱۵
- ظالمان ۹: اضطراب ظالمان ۹ ۱۰; تزلزل ظالمان ۹ ۱۰; زندگى اخروى ظالمان ۹ ۱۰; زندگى دنیوى ظالمان ۹ ۱۰; ظالمان ۹ در قیامت ۱۸; گمراهى اخروى ظالمان ۹ ۱۸; گمراهى ظالمان ۹ ۷; محرومیت ظالمان ۹ ۱۰; منشأ گمراهى ظالمان ۹ ۱۴
- ظلم: آثار ظلم ۸; کیفر ظلم ۸; موارد ظلم ۹
- قرآن: ثبات قدم مؤمنان به قرآن ۳
- کافران: ظلم کافران ۹; کافران هنگام مرگ ۱۷
- کفر: ظلم کفر ۹
- گمراهى: عوامل ازدیاد گمراهى ۸
- لعن: مشمولان لعن ۱۷
- مؤمنان: ثبات قدم مؤمنان ۵، ۱۵، ۱۶; عوامل ثبات قدم مؤمنان ۱; فضایل مؤمنان ۱۷; منشأ ثبات قدم مؤمنان ۱۴; مؤمنان و لغزش ۶; مؤمنان هنگام مرگ ۱۷; ویژگیهاى ایمان مؤمنان ۵; ویژگیهاى عقیده مؤمنان ۵
- ملائکه: پرسش ملائکه قبر ۱۶، ۱۷
- نگرانى: موجبات رفع نگرانى ۲
