ابراهيم ٢٥
ترجمه
| ابراهيم ٢٤ | آیه ٢٥ | ابراهيم ٢٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أُکُلَ»: میوه. ثمر. «کُلَّ حِینٍ»: در هر زمان. هر چند در کره زمین درختانی وجود دارد که در تمام مدّت سال میوه از شاخه‌های آنها قطع نمی‌شود و با وجود داشتن میوه‌های قبلی، به بار می‌نشینند و گل می‌دهند، ولی تشبیهات زیادی در زبانهای مختلف داریم که اصلاً وجود خارجی ندارند. از جمله می‌گوئیم: قرآن همچون آفتابی است که غروب ندارد. هجران من همچون شبی است که پایان ندارد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۹ - ۳۴،سوره ابراهيم
- اشاره به معناى ((حق )) و بيان اينكه مراد از حق بودند خلقت آسمانها و زمين هدفداربودن عالم هستى است
- بيان جمله : ((ان يشايدهبكم و ياءت بخلق جديد)) و پاسخ به يك سؤال در اين مورد
- معناى جمله : ((و برزوا الله جميعا))
- بيان بگو مگوى كفار در روز قيامت
- سخن شيطان با پيروان خود در قيامت
- معناى اينكه در قيامت شيطان به اتباع خود مى گويد: ((خدا به شما وعده حق داد و من بهشما وعده دادم ولى وفا نكردم ))
- بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند
- رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه
- بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان خود، در روز قيامت
- انسان مختار است و خود مسؤ ول نيك و بد اعمال خويش است
- وجوهى كه در مورد تركيب و معناى آيه : ((الم تر كيف ضرب الله مثلا كلمة طيبة ...))گفته شده است
- موارد اختلاف مفسرين در بيان معنى و مفاد مفردات آيه فوق الذكر
- بيان مراد از ((كلمه طيبه )) اى كه به شجره طيبه تشبيه شده است
- مقصود از كلمه خبيثه كه به شجره خبيثه تشبيح شده شرك به خدا است
- آغاز و ادامه هدايت مؤ منين از ناحيه خداوند است (يثبت الله الذين آمنوابالقول الثابت ))
- چند معناى ديگر كه براى آيه : ((يثبت الله الذين آمنوا...)) ذكر كرده اند
- حكايت حال سردمداران و بزرگان ضلالت و ظلم كه كفران نعمت كرده مردم خود را هلاكتكشاندند
- انگيزه اصلى مشركين در شرك ورزيدن به عمد و اختيار
- وجه جمع بين دو آيه اى كه يكى وجود دوستى در قيامت اثبات و ديگرى نفى مى كند
- استدلال بر اختصاص ربوبيت براى خدا به اختصاص تدبير عام موجودات به او
- معناى ((سخر لكم الفلك )) و سخر لكم الانهار))
- معناى سؤ ال و توضيح مراد از جمله : اتيكم منكل ما سالتموه : خداوند از تمام آنچه از او خواستيد به شما داد))
- توضيحى درباره اينكه نعمت هاى الهى قابل شمارش نيست (و ان تعدوا نعمة الله لاتحصوها)
- روايتى درباره مراد از كلمه طيبه و كلمه خبيثه در آيه((مثل كلمة طيبة كشجرة طيبة ...))
- نقل ورد سخن ((آلوسى )) كه در روايتى بنابر آن مراد از شجره خبيثه بنى اميه اندمناقشه كرده
- چند روايت در مورد سؤ ال قبر و تطبيق آيه : (( يثبت الله الذين آمنوا...)) بر آن
- چند روايت در تطبيق آيه : (( الذين بدلوا نعمة الله كفرا...)) بر بنى اميه و بنى مغيره
- روايتى در اين باره كه اظهار عجز از شكر نعمتهاى الهى شكر است
نکات آیه
۱- کلمه طیبه، چنان درخت پاکى است که ریشه ثابت و شاخه برافراشته داشته و در وقت ثمردهى، بى کم و کاست ثمر بدهد. (مثلاً کلمة طیّبة کشجرة طیّبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء . تؤتى أکلها کلّ حین) احتمال دارد که «تؤتى أکلها کلّ حین » ادامه مشبه به باشد و مراد از آن به تناسب موضوع، آن زمانى است که درخت در آن هنگام به بار مى نشیند و ثمر مى دهد.
۲- اعتقادات حق با اذن پروردگار، داراى ثمردهى مداوم بوده و محدود به زمانى نیست. (مثلاً کلمة طیّبة ... تؤتى أکلها کلّ حین بإذن ربّها) احتمال دارد که «تؤتى أکلها کلّ حین» ادامه مشبه باشد که به تناسب موضوع همواره ثمر مى دهد و منوط به زمان خاصى نیست.
۳- اعتقادات حق، داراى ثمرهاى فراوان بوده و همه آنها مفید است. (مثلاً کلمة طیّبة ... تؤتى أکلها کلّ حین) آوردن جمع مضاف «أکل» (خوردنیها)، که مفید عموم است، براى توصیف مشبه (کلمة طیبة)، به جاى «فواکه» و «ثمرات»، مى تواند مشعر به نکته یاد شده باشد.
۴- ثمربخشى اعتقادات حق برخاسته از ربوبیت خداوند است. (تؤتى أکلها کلّ حین بإذن ربّها)
۵- عمل عوامل طبیعى در گرو اذن و فرمان خداوند است. (تؤتى أکلها کلّ حین بإذن ربّها) برداشت فوق مبتنى بر این احتمال است که «تؤتى أکلها کلّ حین» ادامه مشبه به باشد.
۶- همه مثالهایى که خداوند براى مردم به کار مى برد، جهت تنبه و تذکر به آنان است. (و یضرب الله الأمثال للناس لعلّهم یتذکّرون)
۷- به کارگیرى مَثَل، از روشهاى هدایتى - تبلیغى قرآن کریم (و یضرب الله الأمثال للناس لعلّهم یتذکّرون)
۸- تنبه یافتن همه مردم داراى اهمیتى ویژه در تعالیم دینى (یضرب الله الأمثال للناس لعلّهم یتذکّرون) کلمه «الناس» اسم جنس و دال بر همه انسانهاست.
۹- هدایت پذیرى تنها در گرو ابزار هدایت نیست; بلکه خود انسانها در آن نقش اساسى دارند. (یضرب الله الأمثال للناس لعلّهم یتذکّرون) بى شک از هدفهاى ذکر مَثَل، هدایت انسانها و پند دادن به آنان است; اما ذکر «لعلّ» براى آن، که به معناى ترجى و طمع در انجام کار است، مى تواند مشعر به نکته یاد شده باشد.
روایات و احادیث
۱۰- «محمد بن یزید قال: سألت أباعبدالله(ع) عن قول الله:...«تؤتى أکلها کلّ حین بإذن ربّها»؟ قال: یعنى ما یخرج إلى الناس من علم الإمام فى کلّ حین یسأل عنه;[۱] محمد بن یزید گوید: از امام صادق(ع) درباره سخن خدا... «تؤتى أکلها کلّ حین بإذن ربّها» سؤال کردم آن حضرت فرمود: یعنى، آن مقدار از علم امام(ع) که براى مردم در هر زمان - که از ائمه سؤال گردد - بیان مى شود».
۱۱- «إن علیّاً صلوات علیه قال: ... و الحین ستة أشهر، لأن الله عزّوجلّ یقول: «تؤتى أکلها کلّ حین بإذن ربّها»;[۲] امام على(ع) فرمود: مراد از «حین» شش ماه است; زیرا خداوند - عزّوجلّ - مى فرماید: «تؤتى أکلها کلّ حین بإذن ربّها».
موضوعات مرتبط
- ائمه(ع): پرسش از ائمه(ع) ۱۰; علم ائمه(ع) ۱۰
- انسان: هدایت انسان ها ۹
- تذکر: ابزار تذکر ۶
- حین: مراد از حین ۱۱
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۴; اهمیت اذن خدا ۲، ۵; اهمیت اوامر خدا ۵
- دین: اهمیت دین ۸
- شجره طیبه: ثمردهى شجره طیبه ۱; مدت ثمردهى شجره طیبه ۱۱
- عقیده: فواید عقیده حق ۲، ۳; منشأ فواید عقیده حق ۴
- عوامل طبیعى: عمل عوامل طبیعى ۵
- قرآن: روش هدایتى قرآن ۷; فواید مثالهاى قرآن ۶; مثالهاى قرآن ۱، ۷; هدایتگرى قرآن ۷
- مثالهاى قرآن: تمثیل به شجره طیبه ۱; مثل کلمه طیبه ۱
- مردم: اهمیت تنبه مردم ۸
- هدایت: روش هدایت ۷; شرایط هدایت ۹; عوامل هدایت ۹
