التوبة ١٨
ترجمه
التوبة ١٧ | آیه ١٨ | التوبة ١٩ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«عَسَی»: امید است. برخی واژههای (عَسی) را در قرآن به معنی واجب و لازم است میدانند. امّا در اینجا معنی امید و رجا مناسبتر مینماید. چرا که مسلمان نباید به اعمال صالحه مغرور گردد، و بلکه باید همیشه در میان خوف و رجا بسر برد.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ... (۳) وَ مَا لَهُمْ أَلاَّ يُعَذِّبَهُمُ... (۲)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ... (۴) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ... (۲)
تفسیر
- آيات ۲۴ - ۱۷، سوره توبه
- معناى عمارت مساجد الله در: (( ما كان للمشركين ان يعمروا مساجد الله ))
- هيچ عمل لغو و بى فايده اى در دين تشريع نشده و جواز هر عملى منوط به اينست كه خداوند به فاعلش حق داده باشد
- وجه تغيير از عبادت به (( خشية )) و اشاره به وجود ملازمه بين عبادت و ترس
- مراد از (( سقاية الحاج ))
- وزن و ارزش عمل به زنده بودن و تواءم بودن عمل ايمان است
- مقصود از (( اعظم درجة عند الله )) اينست كه آنهايى كه فقط سقايت و عمارت كرده اند ئرمقابل مؤ منين مهاجر و مجاهد هيچ درجه و فضيلتى ندارند
- سبب نهى از دوستى پدران و برادران كافر، مداخله آنان در امور مؤ منين و تحريك ايشان به وسيله آنان مى باشد
- مراد از جمله : (( فتربصوا حتى ياءتى الله بامره ))
- چند روايت در مورد اينكه آيه شريفه : (( اجعلتم سقاية الحاج ... )) درباره اميرالمؤ منين (ع) نازل شده است
- سخن صاجب المنار در مورد روايات مربوط به شاءن نزول آيه شريفه و نقد و رد آن و اشاره به كيفيت استناد به رواياتى كه راجع به قرآنكريم است و متعرض حكم شرعى نمى باشد
- رواياتى ديگر در مورد شاءن نزول آيه شريفه : (( اجعلتم سقاية الحاج ... ))
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( لاتتخذوا آبائكم و اخوانكم اولياء ان استحبواالكفر... ))
نکات آیه
۱ - تعمیر و رسیدگى به امور مساجد، تنها در صلاحیت مؤمنان راستین است. (إنما یعمر مسجد اللّه من ءامن باللّه و الیوم الأخر ... و لم یخش إلا اللّه)
۲ - مؤمنان صالح، وظیفه دار بر عهده گرفتن امور مساجد (إنما یعمر مسجد اللّه من ءامن باللّه ... و لم یخش إلا اللّه)
۳ - اظهار خضوع و فروتنى در پیشگاه خدا، فلسفه و حکمت ساختن مساجد (إنما یعمر مسجد اللّه) نامگذارى اماکن عبادت به «مساجد» بیانگر برداشت فوق است.
۴ - مساجد، مکانهاى مقدس و متعلق به خدا و ملک اوست. (مسجد اللّه) اضافه «مساجد» به «اللّه» اضافه تشریفیّه و بیانگر قداست مساجد است.
۵ - کافران، مشرکان و مسلمانان بى مبالات و ناپایبند به نماز و زکات، فاقد صلاحیت تعمیر و رسیدگى به امور مساجدند. (إنما یعمر مسجد اللّه من ءامن باللّه و الیوم الأخر و أقام الصلوة و ءاتى الزکوة)
۶ - ایمان (اعتقاد به خدا و روز بازپسین) و عمل (اقامه نماز و پرداخت زکات) دو رکن اساسى و جدایى ناپذیر دین الهى (إنما یعمر مسجد اللّه من ءامن باللّه و الیوم الأخر و أقام الصلوة و ءاتى الزکوة)
۷ - اقامه نماز و پرداخت زکات از مهمترین تکالیف شریعت الهى (و أقام الصلوة و ءاتى الزکوة) از اینکه خداوند، پس از ذکر شرط ایمان، تنها نماز و زکات را از میان دیگر تکالیف شریعت بیان کرده است، برداشت فوق به دست مى آید.
۸ - اقامه نماز، پرداخت زکات و بیم داشتن از خدا و نهراسیدن از غیر او، نشانه هاى ایمان راستین (من ءامن باللّه و الیوم الأخر و أقام الصلوة و ءاتى الزکوة و لم یخش إلا اللّه)
۹ - ایمان به خدا و روز رستاخیز، اقامه نماز و پرداخت زکات و نترسیدن از غیر خدا، زمینه ساز ره یابى به صراط مستقیم و قرار گرفتن در زمره ره یافتگان (من ءامن باللّه و الیوم الأخر ... فعسى أولئک أن یکونوا من المهتدین)
۱۰ - مؤمنان راستین با وجود برخوردارى از ایمان و اعمال شایسته، تنها باید امیدوار به هدایت و ره یافتگى خویش باشند نه مطمئن و مغرور به آن. (من ءامن باللّه ... فعسى أولئک أن یکونوا من المهتدین)
روایات و احادیث
۱۱ - از ابوسعید خدرى روایت شده که رسول خدا (ص) فرمود: «إذا رأیتم الرجل یعتاد المسجد فاشهدوا له بالایمان قال اللّه: إنما یعمر مسجد اللّه من ءامن باللّه و الیوم الأخر;[۱] هرگاه مردى را دیدید که به مسجد عادت دارد، به ایمان او شهادت بدهید; زیرا خداوند فرمود: همانا مساجد خدا را کسانى آباد مى کنند که ایمان به خدا و روز واپسین دارند».
موضوعات مرتبط
- اماکن مقدس: ۴
- امیدوارى: اهمیّت امیدوارى به هدایت ۱۰
- ایمان: آثار ایمان به خدا ۹; آثار ایمان به قیامت ۹; اهمیّت ایمان به آخرت ۶; اهمیّت ایمان به خدا ۶; نشانه هاى ایمان ۸
- ترس: اهمیّت ترس از خدا ۸; ترس از غیر خدا ۸، ۹
- خدا: مالکیت خدا ۴
- خضوع: اهمیّت خضوع ۳
- دین: ارکان دین ۶
- زکات: آثار زکات ۹; اهمیّت زکات ۶، ۷، ۸; بى لیاقتى تارکان زکات ۵
- عُجب: اجتناب از عُجب ۱۰
- کافران: بى لیاقتى کافران ۵
- مؤمنان: فضایل مؤمنان ۱، ۱۱; مسؤولیت مؤمنان ۱۰; مسؤولیت مؤمنان صالح ۲
- مسجد: آبادانى مسجد ۱۱; اهمیّت تعمیر مسجد ۵; اهمیّت تولیت مسجد ۵; تعمیر مسجد ۱; تولیت مسجد ۱، ۲; فلسفه بناى مسجد ۳; قداست مسجد ۴; مالک مسجد ۴
- مشرکان: بى لیاقتى مشرکان ۵
- مهتدین: ۹
- نماز: آثار برپایى نماز ۹; اهمیّت برپایى نماز ۶، ۷، ۸; بى لیاقتى تارکان نماز ۵
- هدایت: عوامل هدایت ۹
منابع
- ↑ الدر المنثور، ج ۴، ص ۱۴۰.