الأعراف ١٤٢
ترجمه
| الأعراف ١٤١ | آیه ١٤٢ | الأعراف ١٤٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«وَاعَدْنَا»: وعده گذاشتیم. وعده دادیم. «تَمَّ»: تمام شد. تکمیل گردید. «مِیقَاتُ»: مدّت تعیین شده. وقت معیّن. «أَرْبَعِینَ»: حال واژه (مَعْدُوداً) محذوف، ظرف، و مفعول‌به ذکر کرده‌اند، و برخی (تَمَّ) را به معنی (صَارَ) و (أَرْبَعینَ) را خبر آن دانسته‌اند. «أُخْلُفْنِی»: جانشین من باش.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ... (۳) أَلاَّ تَتَّبِعَنِ أَ فَعَصَيْتَ... (۱)
يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ قَدْ... (۱) وَ أَتِمُّوا الْحَجَ وَ الْعُمْرَةَ... (۳) حُرِّمَتْ عَلَيْکُمُ الْمَيْتَةُ وَ... (۲) لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَ... (۰) وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ (۰)
تفسیر
- آيات ۱۳۸ - ۱۵۴، سوره اعراف
- اشاره به اينكه بنى اسرائيل مردمى مادى و حس گرا و تحت تاءثير مرام بت پرستىقبطيان بوده اند.
- برهانى كوتاه و لطيف در بيان مصنوع نبودن خداى تعالى
- مواعده خداوند با موسى (ع )
- معناى رؤ يت در كلام موسى (ع ): رب ارنى انظر اليك
- مراد از رؤ يت در درخواست موسى (ع ): (( ربّ ارنى انظر اليك (( و در آيات مشابه ديگر،علم ضرورى است
- حقيقت علم ضرورى كه از آن به رؤ يت تعبير مى شود
- تعبير از اينگونه معلومات به رؤ يت تعبيرى است شايع ؛ در مواردى كه تعبير (( رؤ يتخدا(( آمده است خصوصياتى ذكر شده كه مراد از رؤ يت را مى رساند.
- حاصل سخن در مراد از رؤ يت در كلام خدا
- علم ضرورى مخصوص به خداى تعالى ، حقيقتى است كه قرآن پرده از آن برداشته است .
- نفى رؤ يت خدا (( لن ترانى (( مربوط به دنيا است و معناى نفى رؤ يت نفى طاقت وقدرت بر آن است .
- مراد از تكلم خدا با موسى (ع ) و چگونگى آن
- تورات نسبت به معارف و شرايعى كه مورد نياز بشر است كتاب كاملى نيست
- مقصود از جمله : (( ساءريكم دارالفاسقين (( در آيه شريفه و وجوهى كه در معناى آنگفته شده است
- وجه تقييد تكبر و امثال آن به (( بغير الحق ((
- حبط عمل و بى اجر بودن آن ، خود يك نحو كيفر است
- اشاره به ماجراى گوساله پرستيدن بنى اسرائيل
- معناى جمله : (( و لمّا سقط فى ايديهم ...(( در آيه شريفه
- معناى جمله : (( اعجلتم امر ربّكم ((
- رفتار تند موسى (ع ) با هارون (ع ) بعد از بازگشتن به سوى بنىاسرائيل و مواجه شدن با گوساله پرستى
- رفتار حضرت موسى (ع ) با برادرش هارون منافاتى با عصمت آن حصرت ندارد!
- وجوهى كه مفسرين براى اين عمل حضرت موسى (ع ) بيان كرده اند.
- چرا با اين كه موسى (ع ) قبل از بازگشت از ميقات از گوساله پرستى بنىاسرائيل خبر داشته غضبناك نشد؟
- رواياتى در ذيل (اجعل لنا الها كما لهم آلهة )
- روايتى پيرامون نحوه سخن خداوند با موسى عليه السلام
- دو روايت در مورد تقاضاى موسى (ع ) رؤ يت خداوند را
- گفتگوها و مشاجرات علماء و اهل بحث اشاعره و معتزله درباره درخواست رؤ يت توسط موسى
- بيان ضعف روايتى كه مى گويد موسى (ع ) از زبان قومش تقاضاى رؤ يت كرد
- تجلى خدا تعالى فى حد نفسه امر ممكنى است ولى كسى و چيزى تابتحمل آن را ندارد
- دو نكته ديگر كه از روايت استفاده مى شود.
- رواياتى ديگر در مورد تقاضاى رؤ يت ، تجلى براى جبلّ، صعقه موسى ، دكّجبل و...
- يكى از (كروبين ) وسطه تجلى خدا شده است
- رواياتى درباره الواح تورات و گوساله پرستى بنىاسرائيل
- بحث روايتى (پاره اى از روايات از ائمه عليهم السلام در معناى رؤ يت قلب )
- اصطلاح (( ظلّ(( و (( ظلال (( در لسان اهل بيت عليهم السلام
- همانطور كه مقصود از رؤ يت ، ديدن به چشم نيست ، مقصود ايمان قلبى از راهاستدلال هم نيست
- چند روايت درباره حجاب بين خدا و خلق
- روايتى از امام صادق (ع ) درباره معرفت به خدا
- انحصار معرفت به خدا در فكر واستدلال ، خودجهل به خدا و شرك خفى به او است
- در علم به هر چيزى نخست علم به آفريدگار آنحاصل مى شود و محال است كه خداى تعالى شناخته نشود
- توضيح فقرات ديگرى از روايت كه معرفت با واسطه به خدا را شرك دانسته است
نکات آیه
۱- خداوند، موسى(ع) را پس از عبور بنى اسرائیل از دریا، براى عبادت و مناجاتى خاص فراخواند. (و وعدنا موسى ثلثین لیلة) به کارگیرى کلمه «لیلة» (شب)، با وجود اینکه معمولاً در بیان شبانه روز و مانند آن از کلمه «یوم» استفاده مى شود، اشاره به این دارد که مواعده خدا با موسى براى عبادت بوده است. و چون موسى در میان قومش نیز عبادت و مناجات داشته، معلوم مى شود که این، عبادت و مناجاتى خاص بوده است.
۲- مدت مناجات و عبادت ویژه موسى(ع) در مرحله نخست سى شب تعیین گردید. (و وعدنا موسى ثلثین لیلة)
۳- موسى(ع) علاوه بر گذراندن سى شب براى عبادت و مناجات، موظف به ادامه آن تا ده شب دیگر شد. (و أتممنها بعشر فتم میقت ربه أربعین لیلة) «میقات» به معناى زمانى است که براى انجام کارى تعیین گردد. «میقات ربه» یعنى زمانى را که خدا براى انجام عبادت و مناجات موسى تعیین کرد.
۴- مناجات خاص موسى با خداوند با گذشتن چهل شب، در دو مرحله سى شبه و ده شبه، کامل شد و به حد مطلوب رسید. (فتم میقت ربه أربعین لیلة) فعل «تمَّ» متضمن معناى «بلغ» مى باشد و بدین لحاظ «اربعین» مفعول به براى آن است ; یعنى: «فتم میقات ربه بالغاً أربعین لیلة».
۵- عبادت و مناجات چهل شبه، عبادت و مناجاتى کامل و داراى اثرى خاص است. (و أتممنها بعشر فتم میقت ربه أربعین لیلة) به کارگیرى واژه «اتمام» در جمله «اتممناها» و نیز استفاده از «تمَّ» (به جاى مثلا «صار») در جمله «فتم میقات ربه»، بیانگر این است که عبادت سى شبه عبادتى کامل و تمام نبوده و با سپرى شدن چهل شب، کامل و تمام شده است. تصریح به اینکه پس از اضافه شدن ده به سى مجموع آن چهل شد (فتم ... اربعین) مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد.
۶- خلوت و انزواى انبیا براى مناجات با خدا و عبادت او (و وعدنا موسى ثلثین لیلة)
۷- بروز بدا براى خدا در مقدار زمان تعیین شده جهت عبادت و مناجات موسى(ع) (و أتممنها بعشر)
۸- هارون، برادر موسى و از پیروان وى (و قال موسى لأخیه هرون)
۹- موسى(ع)، برادرش هارون را به رهبرى بنى اسرائیل تا پایان مناجاتش با خدا منصوب کرد. (و قال موسى لأخیه هرون اخلفنى فى قومى)
۱۰- موسى(ع) امت خویش را حتى براى مدتى کوتاه (زمان دورى از قوم براى مناجات) بدون رهبر رها نساخت. (و قال موسى لأخیه هرون اخلفنى فى قومى)
۱۱- پیامبرانى داراى حق انتخاب رهبر براى جامعه (و قال موسى لأخیه هرون اخلفنى فى قومى)
۱۲- موسى(ع)، علاوه بر مقام نبوت، منصب امامت و رهبرى سیاسى بنى اسرائیل را نیز عهده دار بود. (و قال موسى لأخیه هرون اخلفنى فى قومى)
۱۳- امامت و پیشوایى بر امتها، منصبى غیر از نبوت و رسالت است. (و قال موسى لأخیه هرون اخلفنى فى قومى) جمله «اخلفنى فى قومى» مى رساند که موسى(ع) رسماً هارون را به امامت و رهبرى بنى اسرائیل منصوب کرد. اگر پیامبرى با امامت و رهبرى تفاوتى نداشت نیازى نبود که موسى(ع) هارون را که از پیامبران بود به امامت منصوب کند.
۱۴- خداوند از موسى(ع) خواست تا مناجات و عبادت ویژه او در مکانى به دور از بنى اسرائیل باشد. (و وعدنا موسى ... اخلفنى فى قومى) از اینکه موسى براى آمدن به میقات، هارون را به جانشینى خویش معرفى کرد، معلوم مى شود وى در مدت میقات در میان بنى اسرائیل نبوده و از آنان فاصله داشته است.
۱۵- اصلاح امور جامعه بنى اسرائیل از دستورالعملهاى موسى به برادر و خلیفه خود هارون (و أصلح) چون فرمان به اصلاح پس از انتخاب هارون به سرپرستى بنى اسرائیل آمده است، معلوم مى شود مراد، اصلاح امور اجتماعى، فرهنگى و ... بنى اسرائیل است، نه درستکارى هارون در امور شخصى خودش.
۱۶- امتها و جوامع بشرى نیازمند رهبرى اصلاحگر (اخلفنى فى قومى و أصلح)
۱۷- پرهیز از پیروى از نظریات و روشهاى مفسدان، وظیفه اى تعیین شده از سوى موسى براى خلیفه اش هارون (و لا تتبع سبیل المفسدین)
۱۸- جامعه بنى اسرائیل در عصر موسى حاوى گروهى مفسد و با اندیشه ها و روشهایى نابهنجار (و لا تتبع سبیل المفسدین)
۱۹- موسى(ع) نگران توطئه مفسدان بنى اسرائیل در غیاب خویش (و لا تتبع سبیل المفسدین)
۲۰- اصلاح امور اجتماعى مردم و پرهیز از پیروى از افکار مفسدان، از وظایف مهم انبیا و رهبران الهى است. (و أصلح و لا تتبع سبیل المفسدین)
۲۱- مبارزه با فساد و به انزوا کشاندن مفسدان، از برنامه هاى اساسى پیامبران بود. (و لا تتبع سبیل المفسدین)
۲۲- مفسدان شایسته حکومت بر مردم نیستند. (و لا تتبع سبیل المفسدین)
۲۳- پیروى از راه و رسم مفسدان و اندیشه هاى آنان، مانع اصلاح جامعه است. (و أصلح و لا تتبع سبیل المفسدین)
۲۴- عن ابى عبداللّه (ع) فى قوله: «و وعدنا موسى ثلثین لیلة و اتممناها بعشر» قال: بعشر ذى الحجة ... .(۱) از امام صادق(ع) درباره «بعشر» در آیه «و وع--دنا موسى ... » روایت شده است: مراد ده شب ذیحجه است ... .
۲۵- عن ابى جعفر(ع): ... «و وعدنا موسى ثلثین لیلة» إلى «أربعین لیلة» اما ان موسى لم یکن یعلم بتلک العشر و لا بنو اسرائیل ... .(۲) از امام باقر(ع) درباره «عشر» در آیه «و اتممناها بعشر» روایت شده است که موسى(ع) و بنى اسرائیل نمى دانستند ده شب بر زمان میقات الهى افزوده خواهد شد ... .
موضوعات مرتبط
- اربعین: آثار اربعین ۵
- اعداد: عدد چهل ۴، ۵ ; عدد ده ۳، ۴ ; عدد سى ۲، ۳، ۴
- امامت: مقام امامت ۱۳
- امتها: نیازهاى امتها ۱۶
- انبیا: اختیارات انبیا ۱۱ ; تعالیم انبیا ۲۱ ; خلوت‌گزینى انبیا ۶ ; عبادت انبیا ۶ ; مسؤولیت انبیا ۲۰، ۲۱ ; مناجات انبیا ۶
- بنى اسرائیل: دوران موسى(ع) ۱۸ ; تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۱۵، ۱۸ ; توطئه مفسدان بنى اسرائیل ۱۹ ; رهبران بنى اسرائیل ۱۲ ; عبور بنى اسرائیل از دریا ۱
- پیروان موسى:۸
- جامعه: اصلاح جامعه ۱۵ ; اهمیت اصلاح جامعه ۲۰ ; موانع اصلاح جامعه ۲۳ ; نیازهاى جامعه ۱۶
- خدا: بدا در خدا ۷ ; دعوت خدا ۱
- رهبرى: انتصاب رهبرى ۱۱ ; اهمیت رهبرى ۱۰، ۱۶ ; مسؤولیت رهبرى ۱۵، ۱۷ ; مسؤولیت رهبرى دینى ۲۰
- عبادت: آثار عبادت شبانه ۵ ; عبادت کامل ۵
- فساد: مبارزه با فساد ۲۱
- فلسفه سیاسى:۲۲
- مفسدان: آثار اطاعت از مفسدان ۲۳ ; اعراض از مفسدان ۱۷، ۲۰ ; بیخلیاقتى مفسدان ۲۲ ; مفسدان دوران موسى(ع) ۱۸ ; مفسدان و حکومت ۲۲ ; مبارزه با مفسدان ۲۱
- مناجات: آثار مناجات شبانه ۵ ; مناجات کامل ۵
- موسى(ع): امامت موسى(ع) ۱۲ ; اوامر موسى(ع) ۱۵ ; برادر موسى(ع) ۸ ; تعالیم موسى(ع) ۱۷ ; چله‌نشینى موسى(ع) ۳، ۴ ; خواسته هاى موسى(ع) ۱۴ ; رهبرى سیاسى موسى(ع) ۱۲ ; عبادت موسى(ع) ۱، ۱۴ ; عبادت موسى(ع) در میقات ۲، ۳، ۷ ; قصه موسى(ع) ۱، ۳، ۷، ۹، ۱۰، ۱۴، ۱۵، ۱۷، ۱۹ ; مدت میقات موسى(ع) ۲، ۳ ; مراحل میقات موسى(ع) ۴ ; مسوؤلیت موسى(ع) ۳ ; مقامات موسى(ع) ۱۲ ; مکان چله‌نشینى موسى(ع) ۱۴ ; مناجات شبانه موسى(ع) ۴ ; مناجات موسى(ع) ۱ ; مناجات موسى(ع) در میقات ۲، ۳، ۴، ۷، ۹ ; موسى(ع) و هارون ۹، ۱۵، ۱۷ ; میقات موسى(ع) ۱، ۱۴ ; نبوت موسى(ع) ۱۲ ; نگرانى موسى(ع) ۱۹
- نبوت: مقام نبوت ۱۳
- هارون: انتصاب هارون ۹ ; برادرى هارون با موسى(ع) ۸ ; رهبرى هارون ۹، ۱۰ ; قصه هارون ۸، ۹، ۱۵، ۱۷ ; مسؤولیت هارون ۱۵، ۱۷
