البقرة ٥٥
ترجمه
البقرة ٥٤ | آیه ٥٥ | البقرة ٥٦ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«جَهْرَةً»: آشکارا. عیان. جَهْرَةً صفت مصدر محذوفی است و تقدیر آن چنین است: حَتّى نَرَى اللهَ رُؤْیَةً جَهْرَةً.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
وَ اخْتَارَ مُوسَى قَوْمَهُ سَبْعِينَ... (۲) وَ قَالَ الَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ... (۳) يَسْأَلُکَ أَهْلُ الْکِتَابِ أَنْ... (۶)
تفسیر
نکات آیه
۱ - قوم موسى از تصدیق رسالت او سرباز زدند و بر ایمان نداشتن به او تأکید ورزیدند. (و إذ قلتم یموسى لن نؤمن لک) «لن نؤمن لک»; یعنى، تو را هرگز تصدیق نمى کنیم. «آمن» چه با لام آورده شود (آمن له) و چه با حرف باء «آمن به» به یک معناست. (مجمع البیان)
۲ - بنى اسرائیل عصر موسى، خواهان مشاهده خداوند شدند. (لن نؤمن لک حتى نرى اللّه جهرة)
۳ - بنى اسرائیل، تصدیق رسالت موسى را منوط به آشکارا دیدن خداوند کردند. (لن نؤمن لک حتى نرى اللّه جهرة)
۴ - بنى اسرائیل، داراى روحیه حس گرایى بودند. (حتى نرى اللّه جهرة)
۵ - قوم موسى در پى کفر به او و تقاضاى ناروایشان (دیدن خداوند)، به هلاکت رسیدند. (لن نؤمن لک ... فأخذتکم الصعقة) «اخذ» (مصدر اخذت) به معناى گرفتن است و به قرینه آیه بعد کنایه از کشتن مى باشد.
۶ - صاعقه آسمانى، موجب به هلاکت رسیدن قوم موسى شد. (فأخذتکم الصعقة) صاعقه آتشى است از آسمان که به هنگام رعد شدید پدید مى آید.
۷ - دیدن خداوند با چشم امکان ناپذیر است. (حتى نرى اللّه جهرة فأخذتکم الصعقه) از آنجا که خداوند انواع معجزات را به بنى اسرائیل ارائه نمود و نعمتهاى ویژه اى به آنان ارزانى داشت و نیز تقاضاهاى آنان را محقق ساخت، ولى درخواست رؤیت خدا نه تنها از آنان پذیرفته نشد که موجب کیفر آنان نیز گردید; معلوم مى شود این درخواست درخواستى ناروا و ناممکن بود.
۸ - تقاضاى رؤیت خدا، خواسته اى نارواست. (حتى نرى اللّه جهرة فأخذتکم الصعقه)
۹ - درخواست مشاهده خداوند در پى درانده کیفر الهى است. (حتى نرى اللّه جهرة فأخذتکم الصعقه)
۱۰ - تصدیق نکردن رسالتهاى پیامبران، گناه و درپى دارنده کیفر الهى است. (لن نؤمن لک ... فأخذتکم الصعقه) برداشت فوق بر این اساس است که جمله «فأخذتکم ...» علاوه بر ارتباطش با «نرى اللّه جهرة» مرتبط با «لن نؤمن لک» نیز باشد.
۱۱ - احتمال تحقق عقوبت و عذاب گناه در دنیا (فأخذتکم الصعقة)
۱۲ - گنهکاران، از گرفتار شدن به عقوبتهاى دنیوى در امان نبوده و نباید احساس مصونیت کنند. (فأخذتکم الصعقة)
۱۳ - قوم موسى، در پى تقاضاى رؤیت خدا، شاهد فرود آمدن صاعقه بر خود بودند. (فأخذتکم الصعقه و أنتم تنظرون) مفعول «تنظرون» (نگاه مى کردید) فرود آمدن صاعقه است.
۱۴ - داستان تقاضاى رؤیت خدا و اظهار ناباورى بنى اسرائیل به سخنان موسى(ع) و فرود آمدن صاعقه بر آنان، داستانى آموزنده و شایسته به خاطر داشتن (و إذ قلتم یموسى لن نؤمن لک ... و أنتم تنظرون) «إذ قلتم» عطف بر «نعمتى» در آیه ۴۷ است; یعنى: «اذکروا إذ قلتم ...».
روایات و احادیث
۱۵ - از امام رضا(ع) روایت شده که فرموده اند: «ان کلیم اللّه موسى بن عمران ... لما کلمه اللّه عز و جل ... رجع إلى قومه ... فقالوا لن نؤمن لک حتى نسمع کلامه ... ثم اختار منهم سبعین رجلا ... فکلمه اللّه تعالى ذکره و سمعوا کلامه ... فقالوا لن نؤمن لک بان هذا الذى سمعناه کلام اللّه حتى نرى اللّه جهرة ...;[۱] موسى بن عمران چون خداوند با او سخن گفت ... به سوى قومش بازگشت ... آن قوم گفتند: به تو ایمان نمى آوریم مگر اینکه کلام خدا را بشنویم ... سپس موسى (ع) از بین قومش هفتاد نفر را انتخاب کرد [و به سوى کوه طور رفتند] ... و در آن جا موسى(ع) با خداى سبحان سخن گفت و آن قوم کلامش را شنیدند ... و گفتند: ما ایمان نمى آوریم که این کلامى که شنیدیم کلام خدا باشد مگر اینکه خدا را آشکارا ببینیم ...».
موضوعات مرتبط
- انبیا: آثار تکذیب انبیا ۱۰; کیفر تکذیب انبیا ۱۰; گناه تکذیب انبیا ۱۰
- بنى اسرائیل: بنى اسرائیل دوران موسى(ع) ۲; بنى اسرائیل و تصدیق موسى(ع) ۳; بنى اسرائیل و رؤیت خدا ۳، ۵، ۱۳، ۱۴; تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۲، ۵، ۶، ۱۳، ۱۴; حس گرایى بنى اسرائیل ۴; خواسته هاى بنى اسرائیل ۲، ۳، ۵، ۱۳; عذاب بنى اسرائیل ۱۴; عذاب دنیوى بنى اسرائیل ۱۳; کفر بنى اسرائیل ۱، ۵; هلاکت بنى اسرائیل ۵، ۶
- توقعات بیجا: ۸
- خدا: استحاله رؤیت خدا ۷; تکلم خدا ۱۵; درخواست رؤیت خدا ۲، ۸، ۱۵; کیفر درخواست رؤیت خدا ۹; کیفرهاى خدا ۹، ۱۰
- ذکر: ذکر تاریخ ۱۴
- عذاب: صاعقه عذاب ۶، ۱۳، ۱۴; عذاب دنیوى ۱۱
- کفر: کفر به موسى (ع) ۱، ۵
- کیفر: موجبات کیفر ۹، ۱۰
- گناه: کیفر دنیوى گناه ۱۱; موارد گناه ۱۰
- گناهکاران: کیفر دنیوى گناهکاران ۱۲; هشدار به گناهکاران ۱۲
- موسى(ع): تکذیب موسى(ع) ۱۴; قصه موسى(ع) ۱۵; گفتگوى خدا با موسى(ع) ۱۵
منابع
- ↑ عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۰۰، ح ۱، باب ۱۵; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۱۰۰، ح ۲.