المائدة ٢٠
ترجمه
المائدة ١٩ | آیه ٢٠ | المائدة ٢١ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«جَعَلَکُم مُّلُوکاً»: شما را شاه نمود. یعنی به سبب کثرت شاهان، گوئی همه شما را شاه گردانده است. یا این که مراد رسیدن بنیاسرائیل به حرّیّت و ثروت و رفاه نسبی است، و استعمال شاه جنبه مَثَل دارد، همان گونه که درباره شخص دارا و بینیازی میگوئیم: فلانی شاهِ زمان خود است (نگا: غافر / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْکُرُوا... (۳) يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْکُرُوا... (۴) وَ لَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ... (۴)
مَالِکِ يَوْمِ الدِّينِ (۱) قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ مَا... (۵) وَ کَذٰلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً... (۳) کُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ... (۰) وَ جَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ... (۷) إِنَ هٰؤُلاَءِ مُتَبَّرٌ مَا هُمْ... (۰) قَالَ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِيکُمْ... (۲)
تفسیر
نکات آیه
۱- سرگذشت موسى (ع) با قوم خویش، شایسته یادآورى و پندگیرى (و اذ قال موسى لقومه یقوم) «اذ» در «اذ قال ...»، مفعول براى فعلى مقدر مانند «اذکر» یا «اذکروا» مى باشد.
۲- دعوت بنى اسرائیل از سوى موسى (ع) به یادآورى نعمتهاى الهى بر آنان (و اذ قال موسى لقومه یقوم اذکروا نعمة اللّه علیکم)
۳- لزوم توجه به نعمتهاى الهى و یادآور شدن آنها (اذکروا نعمة اللّه علیکم)
۴- بنى اسرائیل، برخوردار از نعمت پیامبرانى متعدد پیش از موسى (ع) (اذ جعل فیکم انبیاء)
۵- بعثت پیامبرانى در میان بنى اسرائیل، از نعمتهاى بزرگ خداوند براى آنان (اذکروا نعمة اللّه علیکم اذ جعل فیکم انبیاء)
۶- بعثت پیامبران در میان امتها، نعمتى بزرگ براى آنان (اذکروا نعمة اللّه علیکم اذ جعل فیکم انبیاء)
۷- حکومت و فرمانروایى بنى اسرائیل، در برهه اى از تاریخ حیات خویش (و جعلکم ملوکاً)
۸- حکومت و فرمانروایى بنى اسرائیل، نعمتى الهى بر آنان (اذکروا نعمة اللّه علیکم ... و جعلکم ملوکاً)
۹- سرورى قوم موسى (ع) بر دیگر اقوام در گذشته تاریخ خویش (اذکروا نعمة اللّه علیکم اذ ... جعلکم ملوکاً) «ملوک» در برداشت فوق، کنایه از سیادت و سرورى گرفته شده است.
۱۰- استقلال قوم موسى (ع) و خارج شدنشان از بردگى فرعونیان، از نعمتهاى بزرگ خداوند بر آنان (و جعلکم ملوکاً) چون همه قوم موسى نمى توانند ملک (پادشاه) باشند، بنابراین مراد از ملک، با توجه به سابقه بردگى آنان براى فرعونیان، این است که آنها به استقلال رسیدند و سرنوشتشان به دست فرعونیان رقم نمى خورد.
۱۱- فرمانروایى، سرورى و استقلال امتها، از نعمتهاى بزرگ خداوند (اذکروا نعمة اللّه علیکم اذ ... جعلکم ملوکاً)
۱۲- برانگیخته شدن پیامبران در بنى اسرائیل، زمینه حاکمیت و استقلال آنان* (اذ جعل فیکم انبیاء و جعلکم ملوکاً) تقدیم جمله «جعل فیکم انبیاء» بر جمله «جعلکم ملوکا»، مى تواند اشاره به این معنى باشد که وجود انبیا در میان بنى اسرائیل، سبب استقلال و فرمانروایى آنان شد.
۱۳- اختصاص بنى اسرائیل به برخوردارى از برخى نعمتهاى ویژه الهى (و ءاتیکم ما لم یؤت احداً من العلمین)
۱۴- هیچیک از جهانیان از نعمتهاى ویژه اعطا شده به قوم موسى (ع) برخوردار نبوده اند. (و ءاتیکم ما لم یؤت احداً من العلمین)
روایات و احادیث
۱۵- داشتن همسر، خادم و مسکن، از نعمتهاى خداوند بر بنى اسرائیل (و جعلکم ملوکاً) از رسول خدا (ص) در توضیح «جعلکم ملوکاً» در آیه فوق روایت شده: زوجة و مسکن و خادم.[۱] حدیث فوق در صدد بیان معناى تنزیلى براى «ملک» مى باشد، چنانکه در عرف عامه نیز مرسوم است که مى گویند هر کس همسر، خادم و مسکن داشته باشد، پادشاه است.
موضوعات مرتبط
- استقلال: اهمیّت استقلال ۱۱ ; زمینه استقلال ۱۲
- انبیا: بعثت انبیا ۵، ۶ ; نعمت انبیا ۴، ۶ ; نقش انبیا ۱۲
- برده: عتق برده ۱۰
- بنى اسرائیل: اختصاصات بنى اسرائیل ۱۴ ; استقلال بنى اسرائیل ۱۰، ۱۲ ; انبیاى بنى اسرائیل ۴، ۱۲ ; تاریخ بنى اسرائیل ۷، ۹ ; حکومت بنى اسرائیل ۷، ۸، ۹، ۱۲ ; فضایل بنى اسرائیل ۹ ; نعمتهاى بنى اسرائیل ۴، ۵، ۸، ۱۰، ۱۳، ۱۴، ۱۵
- تاریخ: اهمیّت ذکر تاریخ ۱ ; عبرت از تاریخ ۱
- حکومت: نعمت حکومت ۱۱
- خادم: نعمت خادم ۱۵
- خدا: نعمتهاى خدا ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۰، ۱۱، ۱۳، ۱۵
- ذکر: اهمیت ذکر نعمت ۲، ۳
- مسکن: نعمت مسکن ۱۵
- موسى (ع): دعوت موسى (ع) ۲ ; قصه موسى (ع) ۱ ; موسى (ع) و بنى اسرائیل ۲
- همسر: نعمت همسر ۱۵
منابع
- ↑ الدر المنثور، ج ۳، ص ۴۷، سطر ۵.