التوبة ١٠٤
ترجمه
| التوبة ١٠٣ | آیه ١٠٤ | التوبة ١٠٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَأخُذُ»: در اینجا به معنی می‌پذیرد و پاداش آن را می‌دهد (نگا: ذاریات / ). رابطه لطیفی میان (خُذْ) در آیه قبلی، و (یَأْخُذُ) در این آیه است، و آن این که پیغمبر همان چیزی را دریافت می‌دارد که خدا بدان دستور می‌دهد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ... (۳) وَ الَّذِينَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً... (۱) يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَ يُرْبِي... (۱) وَ مَنْ تَابَ وَ عَمِلَ صَالِحاً... (۳) قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ... (۳)
تفسیر
- آيات ۱۰۶ - ۹۷، سوره توبه
- بيان آيات شريفه مربوط به وضع اعراب از لحاظ كفر و نفاق و ايمان
- معناى كلمه (( اعراب )) و بيان اينكه باديه نشينان به سبب دروى از تمدن و علم و ادب از معارف دينى دورتر بوده اند
- تقسيم مؤ منين به سه گروه : سابقون اولون از مهاجرين و انصار و تابعين آنان به احسان . و بيان مراد از هر كدام
- معناى اتباع به احسان در جمله : (( والذين اببعوهم باحسان )) كه وصف طبقه سوم از مؤمنين است
- حكم به فضيلت سابقون اولون از مهاجرين و انصار مقيد است به ايمان وعمل صالح
- معناى رضايت مؤ منين از خدا و رضايت خدا از مؤ منين و بيان اينكه رضايت خدا از اوصاف فعل او است نه از اوصاف ذاتش
- مقصود از عذاب كردن منافقين در دو نوبت (سنعذبهم مرتين ) چيست ؟
- امر به اخذ زكات از اموال مردم
- گيرنده زكات خداست و تصدق و اداء زكات نوعى توبه است چنانچه توبه هم صدقه اعمال است
- توضيح درباره معناى آيه : (( و قلاعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله والمؤ منون )) و اينكه مخاطبين آن چه كسانى هستند ورؤ يت در آن به چه معنا است ؟
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار... ))
- سخن (( قرظى )) مبنى بر اينكه تمامى اصحاب پيامبر (ص ) آمرزيده اند و خوب و بدشان اهل بهشتند و نقد و رد آن سخن
- رواياتى در ذيل آيه : (( و آخرون اعترفوا بذنوبهم ... )) و اينكه در مورد چه كسانى نازل شده است
- چند روايت در ذيل آيه مربوط به زكات
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( و آخرون مرجون لامرالله ))
- گفتارى پيرامون زكات و ساير صدقات (نظر اسلام درباره اجتماع و حقوق مالى آن و مزايا و ويژگيهاى نظام ماليه عمومى در اسلام )
نکات آیه
۱ - پذیرش توبه، تنها از سوى خداوند و مربوط به اوست. (صل علیهم ... أن اللّه هو یقبل التوبة) برداشت فوق با توجّه به آمدن ضمیر فصل در «أن اللّه هو یقبل التوبة» است; زیرا ضمیر فصل در جایى که خبر مبتدا داراى الف و لام جنس نباشد، مفید حصر است.
۲ - پذیرش توبه بندگان، وعده حتمى خدا به آنان (ألم یعلموا أن اللّه هو یقبل التوبة عن عباده)
۳ - گیرنده زکات در حقیقت، خداست و پیامبر (ص) و حاکم اسلامى تنها وسایطند. (خذ من أمولهم صدقة ... و یأخذ الصدقت)
۴ - انفاقها و صدقات گنهکاران توبه کننده، مورد قبول و پذیرش پروردگار است. (و ءاخرون اعترفوا بذنوبهم ... خذ من أمولهم صدقة ... و یأخذ الصدقت)
۵ - پذیرش توبه گنهکاران از سوى خداوند، در گرو اقدامهاى عملى آنان براى نشان دادن صداقت خود است. (أن اللّه هو یقبل التوبة عن عباده و یأخذ الصدقت)
۶ - پذیرش توبه گنهکار، در پرتو اعتراف و نیز خشکاندن ریشه هاى گناه است; نه صرف ندامت. (و ءاخرون اعترفوا بذنوبهم ... هو یقبل التوبة عن عباده و یأخذ الصدقت) برداشت فوق با توجّه به شأن نزول است که درآن چنین آمده: متخلفان از جنگ تبوک به خاطر دلبستگى به مال مرتکب گناه شدندو پس از ندامت و اعتراف، پیشنهاد کردند که همان اموال را صدقه دهند تا ریشه گناهشان بخشکد، خداوند نیز بر پیشنهاد آنان صحه نهاد و تنها بخشى از مالشان را پذیرفت.
۷ - اهمیّت پرداخت زکات و صدقات، و جایگاه ویژه آن در میان تکالیف دینى (و یأخذ الصدقت) از اینکه خداوند خود را به عنوان دریافت کننده صدقه معرفى کرده است، برداشت فوق استفاده مى شود.
۸ - ترغیب گنهکاران از سوى خدا به توبه کردن از خطاهایشان و نیز دادن صدقه (زکات) در راه خدا و امیدوار بودن به پذیرفته شدن آن (أن اللّه هو یقبل التوبة عن عباده و یأخذ الصدقت)
۹ - انفاق و پرداخت صدقات از نشانه هاى اصلى و جلوه توبه راستین است. (أن اللّه هو یقبل التوبة عن عباده و یأخذ الصدقت)
۱۰ - لزوم توجّه انسان به توبه پذیرى و رحمت گسترده خداوند (ألم یعلموا أن اللّه هو یقبل التوبة ... و أن اللّه هو التواب الرحیم)
۱۱ - تنها خداوند، تواب (بسیار توبه پذیر) و رحیم (مهربان) است. (و أن اللّه هو التواب الرحیم)
۱۲ - توبه پذیرى خداوند، جلوه اى از رحمت گسترده اوست. (یقبل التوبة ... و أن اللّه هو التواب الرحیم)
روایات و احادیث
۱۳ - از امام صادق (ع) روایت شده که امام سجاد (ع) فرمود: «... ان الصدقة لاتقع فى ید العبد حتى تقع فى ید الرب و هو قوله « هو یقبل التوبة عن عباده و یأخذ الصدقت» ;[۱] به تحقیق صدقه در دست عبد قرار نمى گیرد مگر اینکه [قبلاً] در دست خدا قرار گیرد و این سخن خداست که فرمود: اوست که توبه را از بندگان خود مى پذیرد و صدقات را مى گیرد».
۱۴ - از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: «... الأخذ فى وجه القبول منه (اللّه عز وجل) کما قال: «و یأخذ الصدقات» اى یقبلها من أهلها و یثیب علیها ... ;[۲] «اخذ» در یک وجه [به معناى] قبول از طرف خداى عز و جل مى باشد، چنان که فرموده: «و یأخذ الصدقات»; یعنى صدقات را از اهل آن قبول مى کند و براى آن ثواب مى دهد ...».
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: توّاب ۱۱; رحیم ۱۱
- اقرار: آثار اقرار به گناه ۶
- امیدوارى: امیدوارى به قبول زکات ۸
- انفاق: آثار انفاق ۹
- تائبان: قبول انفاق تائبان ۴; قبول زکات تائبان ۴; قبول صدقات تائبان ۴
- توبه: آثار صداقت در توبه ۵; تشویق به توبه ۸; زمینه قبول توبه ۶; شرایط قبول توبه ۵; قبول توبه ۱; نشانه هاى توبه واقعى ۹; وعده قبول توبه ۲
- خدا: اختصاصات خدا ۱، ۱۱; تشویقهاى خدا ۸; توبه پذیرى خدا ۱۲; حتمیت وعده هاى خدا ۲; خدا و اخذ زکات ۳; نشانه هاى رحمت خدا ۱۲
- ذکر: ذکر توبه پذیرى خدا ۱۰; ذکر رحمت خدا ۱۰
- رهبران دینى: رهبران دینى و اخذ صدقات ۳; نقش رهبران دینى ۳
- زکات: آثار زکات ۹; اهمیّت زکات ۷; تشویق به زکات ۸; زکات گیرنده واقعى ۳
- صدقات: آثار صدقات ۹; اهمیّت صدقات ۷; تشویق به صدقات ۸; گیرنده صدقات ۱۳، ۱۴; مراد از اخذ صدقات ۱۴
- گناه: آثار ترک گناه ۶
- محمّد (ص): محمّد (ص) و اخذ زکات ۳
