البقرة ٦٢
ترجمه
| البقرة ٦١ | آیه ٦٢ | البقرة ٦٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الَّذِینَ هَادُوا»: کسانی که یهودی شده‌اند. مراد یهودیان و پیروان موسی است. «النَّصَارَی»: مسیحیان. «الصَّابِئِینَ»: ستاره‌پرستان. خورشیدپرستان. آنان که از هر دین و آئینی قسمتی را برگرفته‌اند. این آیه بیانگر رستگاری همه این گروهها نیست. بلکه می‌رساند که ایمان در انحصار نژاد و گروه خاصّی نمی‌باشد. هر که دین اسلام را بپذیرد و اوامر و نواهی آن را مراعات دارد، اهل نجات است (نگا: نساء / و أنفال / ، بیّنه / . پس از بعثت رسول اکرم (ص) انسانها را می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد. سه گروه اهل نجات و رستگاری هستند، و آنان عبارتند از: - کسانی که در گوشه و کنار جهان زندگی می‌کنند و اصلاً بدانان ندای دعوت اسلام نمی‌رسد. - کسانی که بدانان ندای دعوت اسلام می‌رسد ولی به صورت ناقص و غیرقانع کننده، و خودشان هم اهل تحقیق و پژوهش نیستند. - کسانی که ندای دعوت اسلام بدیشان می‌رسد و آن را می‌پذیرند و در پندار و گفتار و کردار برابر قوانین اسلام زندگی را سپری می‌کنند. گروه چهارم که نجات پیدا نمی‌کنند و به دوزخ درمی‌افتند کسانیند که ندای دعوت اسلام را می‌شنوند و قانع هم می‌گردند ولی حاضر به پذیرش اسلام نمی‌شوند ...
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَلاَ إِنَ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لاَ... (۲) إِنَ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا... (۳)
فَلَمَّا أَحَسَ عِيسَى مِنْهُمُ... (۲) وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلاَمِ... (۱) وَ اکْتُبْ لَنَا فِي هٰذِهِ... (۴)
تفسیر
نکات آیه
۱ - مسلمانان، یهودیان، نصرانیها و صابئان، در صورت داشتن ایمان راستین به خدا و باور به قیامت و انجام عمل صالح، از پاداشى گران قدر برخوردار خواهند شد. (إن الذین ءامنوا ... فلهم أجرهم عند ربهم) مراد از «الذین ءامنوا» مسلمانان هستند. درباره آیین صابئى نظرات مختلفى ایراد شده است. علامه طباطبایى پس از بیان اقوال گوناگون، تأیید مى کنند که آیین صابئى، آیینى ممزوج از دین یهود، مجوس و حرانیّه بوده است.
۲ - ایمان واقعى به خدا و قیامت و انجام اعمال صالح، شرط دور ماندن مسلمانان، یهودیان، نصارا و صابئان از هرگونه ترس و اندوه (إن الذین ءامنوا ... و لا خوف علیهم و لاهم یحزنون) تکرار «ایمان» در «ان الذین آمنوا» و «من آمن» حکایت از آن دارد که: مراد از ایمان در جمله «من آمن» ایمان واقعى و راستین است نه ایمان صورى و اسمى.
۳ - انتساب به ادیان الهى بدون ایمان واقعى و انجام اعمال نیک، سعادت آفرین نیست. (إن الذین ءامنوا ... من ءامن باللّه و الیوم الأخر و عمل صلحاً فلهم اجرهم) با توجّه به اینکه در جمله «من آمن ...» ضمیرى نیست تا به «الذین ...» ارجاع شود و جمله «من آمن ...» را مخصوص مسلمانان، یهودیان و ... کند; معلوم مى شود: هر کس از هر ملتى به خدا و قیامت ایمان راستین داشته باشد و عمل صالح انجام دهد، سعادتمند خواهد شد. بنابراین آوردن عنوانهاى مذکور اشاره به نکاتى دارد، از جمله آنها اینکه: عنوان مسلمانى یا یهودى و یا ... داشتن کافى نیست; آنچه کارساز است ایمان واقعى و عمل صالح مى باشد.
۴ - مسلمانان، یهودیان، مسیحیان و صابئیها سزاوارترین امتها براى برخوردار شدن از ایمان راستین و انجام عمل صالح (إن الذین ءامنوا ... من ءامن باللّه و الیوم الأخر و عمل صلحاً) نام بردن از ملتهاى مذکور - با وجود این که ایمان راستین چنانچه گذشت از هر فرد و ملتى پذیرفته است - مى تواند اشاره به این نکته باشد که: پیروان آیینهاى یاد شده داراى زمینه بیشترى براى ایمان حقیقى هستند.
۵ - ایمان به خدا و قیامت و تصدیق رسالت پیامبران، از اصول مشترک ادیان آسمانى است. (إن الذین ءامنوا و الذین هادوا ... من ءامن باللّه و الیوم الأخر) ایمان به خدا و قیامت از «من آمن ...» به دست مى آید و ایمان به رسولان الهى از عنوانهاى مذکور در آیه (مسلمانان، یهودیان و ...) معلوم مى شود; زیرا این ملتها همه معتقد به رسالت انبیا هستند.
۶ - آیین یهود، نصارا و صابئان، از ادیان الهى و آسمانى است. (إن الذین ءامنوا ... و الصبئین)
۷ - انجام اعمال صالح، خواسته تمامى ادیان الهى است. (إن الذین ءامنوا و الذین هادوا ... و عمل صلحاً)
۸ - دین یهود، نصارا و صابئان از آیینهاى به رسمیت شناخته شده در قرآن (إن الذین ءامنوا و الذین هادوا و النصرى و الصبئین) از نکته هایى که مى تواند توجیه کننده آوردن عناوین مذکور باشد، اعلام رسمیت آیینهاى یاد شده است.
۹ - رسیدن به پاداشهاى گران قدر الهى در گرو ایمان به خدا، باور به قیامت و انجام اعمال صالح است. (من ءامن باللّه ... فلهم أجرهم عند ربهم) مقید کردن اجر و پاداش به اینکه نزد خداوند است، اشاره به گران سنگى پاداش دارد.
۱۰ - ایمان بدون عمل صالح و عمل صالح بدون ایمان، کارساز نبوده و مایه سعادت آدمى نخواهد شد. (من ءامن باللّه و الیوم الأخر و عمل صلحاً)
۱۱ - مؤمنان به خدا و قیامت و دارندگان عمل صالح، در قیامت هیچ ترس و اندوهى نخواهند داشت. (من ءامن باللّه و الیوم الأخر و عمل صلحاً ... و لا خوف علیهم و لاهم یحزنون) به قرینه «فلهم أجرهم عند ربهم» مى توان گفت: ظرف «لاخوف علیهم ...» قیامت است.
۱۲ - کفر به خدا، انکار قیامت و نداشتن عمل صالح، موجب غلبه ترس و اندوه بر آدمى است. (من ءامن باللّه و الیوم الأخر و عمل صلحاً ... و لا خوف علیهم و لاهم یحزنون) مفهوم جمله «من آمن ...» گویاى برداشت فوق است.
۱۳ - رهایى یافتن یهود از خوارى و درماندگى و برطرف شدن غضب الهى از آنان، در گرو ایمان واقعى ایشان به خدا و قیامت و انجام اعمال صالح است. (ضربت علیهم الذلة و المسکنة ... من ءامن باللّه و الیوم الأخر و عمل صلحاً فلهم أجرهم) در آیه قبل بیان شد که یهود بر اثر کفر و گناه به خوارى، ذلت و غضب گرفتار شدند. آیه مورد بحث خصوصاً با توجّه به اینکه از یهودیان نام برده (والذین هادوا) مى تواند اشاره به این باشد که: راه نجات یهود از آن سرنوشت شوم ایمان و عمل صالح است.
موضوعات مرتبط
- ادیان: ۶ ادیان در قرآن ۸; انتساب به ادیان ۳; تعالیم ادیان ۷; مشترکات ادیان ۵; هماهنگى ادیان ۵، ۷
- امتها: امتهاى مؤمن ۴; بهترین امتها ۴
- اندوه: عوامل اندوه ۱۲; موانع اندوه ۲
- ایمان: آثار اخروى ایمان ۱۱; آثار ایمان به خدا ۱، ۲، ۹، ۱۳; آثار ایمان به قیامت ۱، ۲، ۹، ۱۳; اهمیّت ایمان ۳; ایمان به انبیا ۵; ایمان به خدا ۵; ایمان به قیامت ۵; ایمان بى عمل صالح ۱۰; متعلق ایمان ۵
- پاداش: پاداش غیر مسلمان ۱; موجبات پاداش ۱، ۹
- ترس: عوامل ترس ۱۲; موانع ترس ۲
- خدا: پاداشهاى خدا ۹; عوامل نجات از غضب خدا ۱۳
- ذلت: عوامل نجات از ذلت ۱۳
- رفتار: پایه هاى رفتار ۱۲
- سعادت: عوامل سعادت ۳، ۱۰
- صابئان: آثار ایمان صابئان ۲; پاداش صابئان مؤمن ۱; دین صابئان ۶; رسمیت دین صابئان ۸; مسؤولیت صابئان ۴
- صالحان: صالحان در قیامت ۱۱
- عمل صالح: آثار اخروى عمل صالح ۱۱; آثار ترک عمل صالح ۱۲; آثار عمل صالح ۱، ۲، ۹، ۱۳; اهمیّت عمل صالح ۳، ۷; عمل صالح بى ایمان ۱۰
- قیامت: آثار تکذیب قیامت ۱۲
- کفر: آثار کفر به خدا ۱۲
- مؤمنان: پاداش مؤمنان ۱; مؤمنان در قیامت ۱۱; مؤمنان و اندوه ۱۱; مؤمنان و ترس ۱۱
- مسلمانان: مسؤولیت مسلمانان ۴
- مسیحیان: آثار ایمان مسیحیان ۲; پاداش مسیحیان مؤمن ۱; دین مسیحیان۶; مسؤولیت مسیحیان ۴
- مسیحیت: رسمى بودن مسیحیت ۸
- مغضوبان خدا: ۱۳
- یهود: آثار ایمان یهود ۲; پاداش یهود مؤمن ۱; دین یهود ۶; عوامل نجات یهود ۱۳; مسؤولیت یهود ۴
- یهودیت: رسمى بودن یهودیت ۸
