الحشر ٢٤
ترجمه
| الحشر ٢٣ | آیه ٢٤ | الحشر ٢٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْخَالِقُ»: اندازه‌گیرنده اشیاء در کمیت و کیفیت لازم، طرّاح هستی (نگا: مؤمنون / ). «الْبَارِئُ»: آفریدگار جهان از نیستی. «الْمُصَوِّرُ»: صورتگر. شکل‌دهنده جهان بدینگونه که هست.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ... (۴)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ... (۱) قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا... (۲) فِي أَيِ صُورَةٍ مَا شَاءَ رَکَّبَکَ (۱)
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۲۴، سوره حشر
- معارف و مواعظى كه از مضامين اين آيات برداشت مى شود
- امر به تقوى در اعمال و امر به محاسبه و نظر دراعمال ، در آيه : ((يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد))
- بيان رابطه و ملازمه بين فراموش كردن خدا و فراموش كردن خود (و لا تكونوا كالذيننسوا الله فانسيهم انفسهم ...)
- مثلى گوياى عظمت و جلالت قدر قرآن
- توضيحى در مورد اينكه خداوند عالم غيب و شهادت است
- و معناى پاره اى از اسماء حسناى ديگر خدا
- (رواياتى درباره بعضى اسماء و صفات خداوند، و درباره محاسبه نفس و نظر دراعمال ).
نکات آیه
۱ - یگانه معبود هستى، پدیدآورنده و آفریننده خلق بدون هیچ الگوى پیشین (هو اللّه الخلق البارئ) در معناى خلق، «ابداء و ابداع» نهفته است و آفرینش بدون الگو و بى سابقه را مى نمایاند; چنان که «بارئ» - بنابر نظریه اى - مى تواند پیامدار همین معنا و تأکیدى بر آن باشد.
۲ - آفرینش هاى بشرى، همواره متکى به امکانات و الگوهاى موجود است.* (هو اللّه الخلق البارئ) وصف «الخالق البارئ» مى تواند تعریضى به صنایع و افعال بشرى باشد که تمایز آن با خلق الهى در این است که آفرینش هاى بشرى، متکى به امکانات و الگوى پیشین است.
۳ - آفرینش الهى، متکى به تقدیر و سنجشى حکیمانه و مبرّا از هرگونه ضعف و کاستى (هو اللّه الخلق البارئ) برخى از مفسران، برآنند که در معناى «خالق» آفرینش همراه با تقدیر و حکمت نهفته است و «بارئ» مى تواند دربردارنده معناى «پیراستن» باشد.
۴ - خداى یگانه، صورت بخش و شکل دهنده به مظاهر وجود و نظام هستى (هو اللّه ... المصوّر)
۵ - تغییر صورت ها و شکل ها در جهان طبیعت، در قلمرو تقدیر و تدبیر الهى است. (هو اللّه الخلق ... المصوّر)
۶ - تنها خداوندِ وجودبخش و صورت آفرین، شایسته پرستش (لا إله إلاّ هو ... هو اللّه الخلق البارئ المصوّر) اوصاف بیان شده در آیه شریفه، مشعر به علیت براى حصر الوهیت در وجود خداوند است.
۷ - خداوند، داراى تمامى ارزش ها و صفات کمال (اسماء حسنى) (له الأسماء الحسنى) «الأسماء» جمع محلى به الف و لام و افاده کننده عموم است.
۸ - تمامى صفات کمال، در والاترین مرتبه آن مخصوص ذات خدا است. (له الأسماء الحسنى) برداشت بالا، با توجه به این نکته است که تقدم «له» که افاده حصر مى کند و واژه «حسنى» - که افعل تفضیل است - بیانگر مرحله عالى و برتر صفات و کمالات مى باشد.
۹ - تمامى موجودات آسمان ها و زمین، در حال تنزیه و تسبیح خداى یگانه اند. (یسبّح له ما فى السموت و الأرض )
۱۰ - هر یک از مظاهر هستى، گواهى بر مبرّا بودن آفریدگار آن، از هر عیب و کاستى (یسبّح له ما فى السموت و الأرض ) برداشت یاد شده، بدان اعتبار است که مراد از «تسبیح»، تسبیح وجودى و به زبان حال باشد.
۱۱ - همه موجودات جهان، داراى نوعى ادراک نسبت به مقام آفریدگار خویش (یسبّح له ما فى السموت و الأرض ) چنانچه مراد از تسبیح، بیانى و گفتارى باشد - و نه صرفاً به زبان حال - برداشت بالا استفاده مى شود.
۱۲ - تسبیح مظاهر هستى به درگاه خداوند، تذکرى به انسان غافل از یاد آفریدگار (لو أنزلنا هذا القرءان على جبل ... له الأسماء الحسنى یسبّح له ما فى السموت و الأرض ) ارتباط این آیه با آیات پیشین و هماهنگى سیاق آنها گویاى این نکته است که اگر انسان در غفلت از یاد حق به سر مى برد، همه هستى - حتى جمادات - در حال تسبیح حق اند.
۱۳ - خداوند، «عزیز» (پیروزمند شکست ناپذیر) و «حکیم» (کاردان) است. (و هو العزیز الحکیم )
۱۴ - اقتدار و پیروزمندى خداوند، آمیخته با حکمت و مصلحت دانى او (العزیز الحکیم )
۱۵ - ارزش ها و کمالات موجودات جهان، نمایانگر اقتدار و حکمت الهى (یسبّح له ... العزیز الحکیم ) در صورتى که تسبیح وجودى و به زبان حال باشد، نمایانگر کمال وجودى موجودات است که خود حکایت از عزت و حکمت آفریدگار آن دارد.
موضوعات مرتبط
- آسمان: تسبیح موجودات آسمان ها ۹
- آفرینش: ابداع آفرینش ۱
- آیات خدا: آیات آفاقى ۱۰
- اسماء و صفات: اسماى حسناى خدا ۷; بارئ ۱; حکیم ۱۳; خالق ۱; صفات جلال ۱۰; صفات جمال ۸; عزیز ۱۳
- الوهیت: ملاک الوهیت ۱، ۶
- انسان: ویژگیهاى مصنوعات انسان ۲
- تسبیح: تسبیح خدا ۹
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۴
- خدا: ابداع خدا ۱; اختصاصات خدا ۸; افعال خدا ۴; تنزیه خدا ۳; حکمت خدا ۳، ۱۴; خدا و عیب ۱۰; دلایل تنزیه خدا ۱۰; صورتگرى خدا ۴; محدوده تدبیر خدا ۵; نشانه هاى حکمت خدا ۱۵; نشانه هاى قدرت خدا ۱۵; ویژگیهاى خالقیت خدا ۳; ویژگیهاى قدرت خدا ۱۴
- زمین: تسبیح موجودات زمین ۹
- غافلان: تذکر به غافلان ۱۲
- معبودراستین: صورتگرى معبودراستین ۶
- موجودات: آثار تسبیح موجودات ۱۲; ادراک موجودات ۱۱; خداشناسى موجودات ۱۱; کمال موجودات ۱۵; منشأ صورتگرى موجودات ۵
