فاطر ٧
ترجمه
| فاطر ٦ | آیه ٧ | فاطر ٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
تفسیر
- آيات ۲ - ۸ سوره فاطر
- عطاء رزق و نعمت و منع از آن فقط با اراده خداى تعالى است
- استدلال بر يگانگى خدا در ربوبيت ، با بيان اينكه فقط او خالق است
- معناى جمله : ولايغرنكم بالله الغرور
- شيطان دشمن شماست پس شما هم او را دشمن بگيريد!
- كافر بد را خوب مى بيند و خدا او را مجازات نمودهاضلال مى كند. پس بر ضلالت او اندوه مخور
تفسیر نور (محسن قرائتی)
الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ «7»
كسانى كه كفر ورزيدند، برايشان عذابى سخت است، و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، براى آنان آمرزش و پاداشى بزرگ خواهد بود.
پیام ها
1- براى انجام يا ترك فرمان‌هاى الهى، حساب و كتابى در كار است. كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ ... آمَنُوا ... لَهُمْ مَغْفِرَةٌ
2- براى حفظ روحيه‌ى خوف و رجا، بايد وعده و وعيد در كنار هم باشد. «عَذابٌ شَدِيدٌ- أَجْرٌ كَبِيرٌ»
3- عاقبت انديشى و توجّه به پايان كار، در تربيت مؤثّر است. «لَهُمْ عَذابٌ- لَهُمْ مَغْفِرَةٌ»
4- براى عذاب شدن، كفر كافى است، «كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ» ولى براى رسيدن به پاداش، علاوه بر ايمان، كار نيك نياز است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ»
5- تا گناهان آمرزيده نشود، زمينه براى ورود به بهشت و دريافت پاداش فراهم نمى‌شود. «لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ»
6- ابتدا اتمام حجّت، سپس تهديد به كيفر. (آيات قبل اتمام حجّت بود و اين آيه اعلام كيفر و پاداش.)
تفسير نور(10جلدى)، ج7، ص: 477
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ «7»
بعد از آن بيان حال كفار و مؤمنين را فرمايد براى تنبيه:
الَّذِينَ كَفَرُوا: كسانى كه كافر شدند به خدا و رسول و دعوت شيطان را اجابت كردند، لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ: براى ايشان است عذابى سخت در آخرت.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا: و آنانكه ايمان آوردند به خدا و پيغمبر، وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: و بجا آورند كارهاى شايسته و پسنديده و خالص، لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ: براى ايشان است آمرزش گناهان و مزدى بزرگ، يعنى ثواب ابدى و نعمت هميشگى بهشتى.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما يَدْعُوا حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعِيرِ «6» الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ «7» أَ فَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَراتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَصْنَعُونَ «8» وَ اللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثِيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُورُ «9» مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ «10»
ترجمه
همانا شيطان براى شما دشمن است پس بگيريد او را دشمن جز اين نيست كه ميخواند پيروانش را تا باشند از اهل آتش سوزان
آنها كه كافر شدند برايشان عذابى است سخت و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى شايسته مر ايشانرا است آمرزش و اجرى بزرگ
آيا پس كسى كه آراسته شد براى او زشتى كردارش پس ديد آنرا خوب پس همانا خداوند گمراه ميكند هر كه را بخواهد و هدايت ميكند هر كه را بخواهد پس نبايد برود جان تو براى شدّت اندوه بر آنها همانا خدا دانا است بآنچه ميكنند
و خدا است آنكه ميفرستد بادها را پس برمى‌انگيزانند ابر را پس ميرانيم آنرا بسوى زمينهاى مرده پس زنده گردانيم بآن زمين را پس از مردنش همچنين است برانگيختن مردگان
آنكس كه ميخواهد عزّت را پس مر خدا را است عزّت تمامى بسوى او بالا ميرود سخن پاك و كردار شايسته بالا ميبرد آنرا و آنانكه ميكنند كارهاى بد را براى آنها عذابى است سخت و مكر آن جماعت
جلد 4 صفحه 377
نابود ميگردد آن.
تفسير
خداوند متعال در تعقيب آيه سابقه كه مردم را متذكّر بفريب شيطان فرموده بود ميفرمايد كه شيطان همان دشمن قديمى شما است كه پدر شما را از بهشت بيرون كرد شما هم با او دشمنى كنيد و در عقائد و اعمال با او مخالفت نمائيد و از او در حذر باشيد چون او تمام همّتش مصروف بآنستكه همراهان و پيروان خود را مستحقّ آتش سوزان جهنّم نمايد يعنى مردم را ميخواند به پيروى و اطاعت خود در امور ناشايسته براى آنكه اهل جهنّم شوند چون در پيشگاه الهى قسم ياد كرده كه بنى آدم را اغواء نمايد و خداوند او را مانند خون در عروق مردم نفوذ داده و در عوض عقل را هم بآنها عنايت فرموده پس هر كس تابع شيطان شود و كافر بخدا و اولياء او براى او در آخرت عذاب شديد است و هر كس بگرود بخدا و اولياء او و بدستور ايشان اعمال شايسته بجا آورد اگر احيانا عمل ناشايسته‌ئى هم از او بروز نمايد خداوند او را ميآمرزد مخصوصا اگر مقرون بتوبه گردد و پاداش فراوانى باو عنايت خواهد فرمود آيا كسيكه بعقل خود مراجعه ننموده و شيطان كار بد او را در نظرش جلوه و زينت داده كه آنرا خوب پنداشته مانند كسى است كه بعقل خود مراجعه نموده و قبح آنرا دانسته نه چنين است خدا كسانيرا كه بگوهر عقل الهى اعتنا نكنند و پيروى شيطان را نمايند بحال خودشان واميگذارد و گمراه ميشوند بوسوسه شيطان كه خدا در آنها راه داده و كسانيرا كه بگوهر عقل اعتنا و اعتماد نمايند و بوسائل هدايت الهى و اولياء او متمسّك گردند هدايت ميفرمايد آنانرا بحقّ و حقيقت و حسن و قبح اعمال را بخوبى مى‌يابند خوب را ارتكاب و از بد اجتناب مينمايند و اين نيست مگر بتوفيق الهى و آن نيست مگر بخذلان او و چون جواب سؤال در قول خداوند أَ فَمَنْ زُيِّنَ از فَإِنَّ اللَّهَ ببعد معلوم ميشود در كلام حذف شده است پس اى حبيب من تو نبايد خودت را از هموم و غموم بر كفر و عصيان آنها هلاك كنى همه كارها با خدا است خدا ميداند آنها چه كرده و ميكنند و همه را بجزاى اعمالشان در دنيا يا آخرت يا هر دو خواهد رسانيد و براى اثبات مبدء و معاد و نفى شرك ميفرمايد خدا آنچنان قادر محيط كريمى است كه بادها را ميفرستد ابرها را كه بر حسب نقل كافى و قمّى ره از امير المؤمنين عليه السّلام در جنگل‌هاى
جلد 4 صفحه 378
كناره دريا متراكم است پراكنده ميكنند و بعدا براى دفع استناد فعل بعوامل طبيعى ميفرمايد پس سوق ميدهيم ما ابر را بجانب اراضى بلدى كه بى‌آب مانده و محصولى ندارد پس زنده ميكنيم بتوسط باران رحمت خود بآن ابر زمين را بعد از مردنش همين‌طور است كيفيّت احياء بندگان در يوم النّشور كه قيامت است و در سوره بقره مفصّلا ذكر شد كه خداوند بين نفخه اول و دوم اسرافيل از بحر مسجور بارانى ميفرستد كه آن منى است پس ملاقات ميكند با اجسام پوسيده و مردم از زمين مانند گياه ميرويند و اين از تفسير امام عليه السّلام نقل شد و در مجالس و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه وقتى خدا بخواهد مردم را مبعوث فرمايد چهل روز باران ميبارد از آسمان بر زمين پس مجتمع ميشود بندها و ميرويد گوشتها و خدا بايد چنين احاطه و كرم و قدرتى داشته باشد نه مانند بتها كه از پست‌ترين اجزاء عالم وجودند و بهيچ وجه كارى از دستشان برنمى‌آيد و نبايد بت‌پرستان مكّه تصوّر كنند كه اگر قبول اسلام كنند و دست از دين آباء و اجداد خود بردارند ذليل و خوار ميشوند چون اگر كسى طالب و خواهان عزّت باشد بايد آنرا از خدا بخواهد چون تمام عزّتها از آن خدا است و نزد او است بهر كس بخواهد ميدهد اگر قابليّت داشته باشد و تحصيل قابليّت باطاعت خدا ميشود چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم نقل نموده كه فرمود پروردگار شما ميفرمايد من عزيزم كسيكه ميخواهد در دنيا و آخرت عزيز باشد بايد اطاعت كند عزيز را و بسوى او صعود ميكند و بالا ميرود سخن پاك و پاكيزه مانند كلمه اخلاص كه لا اله الّا اللّه است و اقرار برسالت پيغمبر خاتم و ولايت امير المؤمنين و اولاد طاهرين او عليهم السلام و ساير معارف حقّه و مانند اذكار و ادعيه مأثوره و مواعظ حسنه و مطالب نافعه و عمل شايسته كه موافق با آن سخن پاك و پاكيزه باشد اعمّ از اعتقاد قلبى و افعال خارجى از عبادات و غيرها و قصد خالص براى رضاى خدا بالا ميبرد آن قول را مثلا اقرار باصول دين وقتى قبول ميشود و بالا ميرود كه مقرون بعمل قلبى و اعتقاد جز مى‌باشد و اقرار بفروع دين وقتى نافع و قبول است كه مقرون بعمل خارجى شود و اذكار وارده وقتى بالا ميرود كه بنيّت خالص الهى واقع شود كه آنهم عمل قلبى است و بنظر حقير اين وجه جمع بين ظاهر آيه شريفه و روايات مفسّره است چون از امام باقر عليه السّلام روايت شده كه پيغمبر صلى اللّه عليه و اله فرمود
جلد 4 صفحه 379
هر قولى شاهدى از عمل دارد كه تصديق يا تكذيب ميكند آنرا پس وقتى فرزند آدم سخنى گفت و تصديق شد قولش بعملش بالا ميرود آنقول بواسطه عمل او بسوى خدا و وقتى گفت و مخالفت نمود عملش با قولش برگردانده ميشود قولش بر عمل بدش و با آن بآتش افكنده ميشود و از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه كلم طيّب قول مؤمن لا اله الّا اللّه محمد رسول اللّه على ولىّ اللّه است و عمل صالح اعتقاد قلبى است بآنكه اين حقّ است و از طرف خدا است و شكّى در آن نيست و در بعضى از اخبار و اقوال كلم طيّب بكلمه اخلاص و اقرار بما جاء به النّبىّ و عمل صالح بولايت ائمه اطهار عليهم السلام كه شرط قبول اعمال است تفسير شده و از روايت علوى استفاده ميشود كه كلم طيّب لا اله الّا اللّه است و عمل صالح نيّت خالص است كه بالا ميبرد آنرا و كسانيكه بمكر و حيله ميخواهند كارهاى بدى را انجام دهند مانند قريش كه در دار النّدوه جمع شدند و ميخواستند پيغمبر صلى اللّه عليه و اله را بكشند يا حبس نمايند يا تبعيد كنند و مانند اصحاب سقيفه كه جمع شدند براى ردّ وصيّت پيغمبر و حكم خدا راجع بولايت امير المؤمنين عليه السّلام و امثال اينها براى آنها در آخرت عذاب سختى است و مكرشان هم يا در دنيا مؤثر نميشود يا بالاخره نابود ميگردد ولى بدنامى و عذاب آخرتشان باقى خواهد بود و ضمير هو براى فصل بين مبتدا و خبر است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُم عَذابٌ شَدِيدٌ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ لَهُم مَغفِرَةٌ وَ أَجرٌ كَبِيرٌ «7»
كساني که كافر شدند از براي آنها عذاب شديديست و كساني که ايمان آوردند و عمل صالحات كردند از براي آنها آمرزش و اجر بزرگيست.
الَّذِينَ كَفَرُوا تمام اقسام كفر را شامل ميشود: طبيعي، مشرك، يهود نصاري، مجوس، مرتد، منكر ضروري دين، مبدع در دين و ملحق به آنها است اهل ضلالت و منكر ضروريات مذهب و بالجمله غير مؤمن.
جلد 15 - صفحه 8
لَهُم عَذابٌ شَدِيدٌ اشاره بعذاب جهنم و آخرت است که نسبت به عذابهاي دنيوي و حين النزع و عالم برزخ و صحراي محشر سخت‌تر و شديدتر است.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا معتقد بجميع عقائد حقه طبق مذهب شيعه اثني عشري و اعتراف به جميع ضروريات دين و مذهب و قطعيات و يقينيات دينيه.
وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ که اقل درجاتش اتيان بواجبات شرعيه صلوة و صوم و زكاة و خمس و حج و جهاد و امر بمعروف و نهي از منكر و ساير واجبات شرعيه که در تركش عقوبت دارد.
لَهُم مَغفِرَةٌ بعفو الهي و غفران او بتوبه و تدارك ما فات و شفاعت شفعاء و ساير اسباب مغفرت.
وَ أَجرٌ كَبِيرٌ تفضلات الهي بسيار است چه در دنيا چه در وقت نزع چه در قبر و چه در عالم برزخ و چه در صحراي محشر ولي بزرگترين تفضلات حشر با انبياء در بهشت و تنعم بنعم بهشتي است.
سؤال: اگر ايمان باشد ولي عمل صالح نداشته باشد چه نحوه است!
جواب: اگر باعث زوال ايمان نشود حتي در حين نزع بمقدار معاصي معذب ميشود مگر اينكه اسباب مغفرتي براي او فراهم شود و بالاخره براي ايمانش داخل بهشت ميشود.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 7)- در این آیه سر انجام کار «حزب اللّه» و عاقبت دردناک «حزب شیطان» را این چنین بیان می‌کند: «کسانی که کافر شدند عذاب دردناک از آن آنهاست، و کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند مغفرت و پاداش بزرگ دارند» (الَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ کَبِیرٌ).
طبق این آیه کفر به تنهایی موجب عذاب است ولی ایمان بدون عمل مایه نجات نخواهد بود.
نکات آیه
۱ - کافران، سزاوار عذابى سخت و طاقت فرسا (الذین کفروا لهم عذاب شدید)
۲ - مؤمنانِ داراى عمل صالح، شایسته غفران و پاداش الهى اند. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لهم مغفرة و أجر)
۳ - پاداش الهى به مؤمنان، بسى بزرگ است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لهم مغفرة و أجر کبیر)
۴ - سعادت و برخوردارى از غفران و اجر بزرگ الهى، در گرو توأم بودن ایمان و عمل صالح است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لهم مغفرة و أجر کبیر)
۵ - کفر و انکار دین الهى، هر چند توأم با عمل کفرآمیز نباشد، موجب عذاب شدید و بدبختى است. (الذین کفروا لهم عذاب شدید و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لهم مغفرة) برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که خداوند، سعادت مندى مؤمنان را در گرو دو چیز (ایمان و عمل صالح) دانسته است; ولى بدبختى و عذاب شدید کافران را صرفاً به کفر آنان مربوط کرده و عمل کفرآمیز آنان سخن نگفته است.
۶ - ایمان همراه با عمل صالح، از موجبات آمرزش الهى و بهره مند شدن از اجر بزرگ خداوند (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لهم مغفرة و أجر کبیر)
موضوعات مرتبط
- آمرزش: زمینه آمرزش ۴، ۶; مشمولان آمرزش ۲
- ایمان: آثار ایمان ۴، ۶
- پاداش: مراتب پاداش ۳، ۴، ۶
- خدا: آمرزشهاى خدا ۶; پاداشهاى خدا ۳، ۴; زمینه پاداشهاى خدا ۴، ۶
- دین: آثار تکذیب دین ۵
- سعادت: زمینه سعادت ۴
- شقاوت: عوامل شقاوت ۵
- صالحان: پاداش صالحان ۲; فضایل صالحان ۲
- عذاب: مراتب عذاب ۱، ۵; موجبات عذاب ۵
- عمل صالح: آثار عمل صالح ۴، ۶
- کافران: کیفر کافران ۱
- کفر: آثار کفر ۵
- مؤمنان: پاداش مؤمنان ۲; عظمت پاداش مؤمنان ۳; فضایل مؤمنان ۲
