غافر ٤٩

وَ قَالَ‌ الَّذِينَ‌ فِي‌ النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ‌ ادْعُوا رَبَّکُمْ‌ يُخَفِّفْ‌ عَنَّا يَوْماً مِنَ‌ الْعَذَابِ‌

کپی متن آیه
وَ قَالَ‌ الَّذِينَ‌ فِي‌ النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ‌ ادْعُوا رَبَّکُمْ‌ يُخَفِّفْ‌ عَنَّا يَوْماً مِنَ‌ الْعَذَابِ‌

ترجمه

و آنها که در آتشند به مأموران دوزخ می‌گویند: «از پروردگارتان بخواهید یک روز عذاب را از ما بردارد!»

|و كسانى كه در آتشند، به نگاهبانان جهنّم گويند: پروردگارتان را بخوانيد تا يك روز از اين عذاب را به ما تخفيف دهد

و كسانى كه در آتشند، به نگهبانان جهنّم مى‌گويند: «پروردگارتان را بخوانيد تا يك روز از اين عذاب را به ما تخفيف دهد.»

و اهل دوزخ به خازنان جهنم گویند: از خدای خود بخواهید که روزی عذاب ما را تخفیف دهد.

و آنان که در آتش اند، به نگهبانان دوزخ می گویند: از پروردگارتان بخواهید که یک روز بخشی از عذاب را از ما سبک کند.

و آنان كه در آتشند به نگهبانان جهنم مى‌گويند: از پروردگارتان بخواهيد تا يك روز از عذاب ما بكاهد.

و دوزخیان به نگهبانان گویند از پروردگارتان بخواهید که روزی از [روزهای‌] عذاب ما را کاهش دهد

و آنان كه در آتشند به نگهبانان دوزخ گويند: پروردگارتان را بخوانيد تا يك روز از عذاب ما سبك گرداند.

دوزخیان به نگهبانان دوزخ می‌گویند: شما از پروردگارتان درخواست کنید که یک روز (بلی فقط یک روز) عذاب را از ما بردارد.

و کسانی که در آتش‌اند، به نگهبانان جهنّم گفتند: «پروردگارتان را بخوانید تا زمانی اندک از این عذاب را از ما تخفیف دهد.»

و گفتند آنان که در آتشند به نگهبانان دوزخ بخوانید پروردگار خویش را بکاهد از ما روزی را از عذاب‌

And those in the Fire will say to the keepers of Hell, “Call to your Lord to lessen our suffering for one day.”

ترتیل:

ترجمه:

غافر ٤٨	آیه ٤٩	غافر ٥٠
سوره : سوره غافر نزول : ١٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أُدْعُوا»: درخواست کنید (نگا: اعراف / ، غافر / ). «یُخَفِّفْ»: تخفیف بدهد و کم کند. بردارد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

قَالَ‌ اخْسَئُوا فِيهَا وَ لاَ... (۱)

تفسیر

---

• آيات ۲۱ - ۵۴ سوره مؤ من
• داستان ارسال موسى عليه السلام به سوى فرعون و گفتگوى فرعون درباره كشتن او
• موسى عليه السلام از شرّ هر متكبرّ بى ايمان به روز حساب به خدا پناه مى برد
• مؤ من آل فرعون ، فرعونيان را از قتل موسى عليه السلام نهى و نسبت به تصميم بر آنتوبيخ مى كند و بدانان هشدار مى دهد
• اشاره به وجه تسميه روز قيامت به يوم التناد
• مقصود از فرعون از اينكه به وزير خود گفت : يا هامان ابن لى صرحا ابلغ الاسباب ...
• بيان اركان دين حق و سبيل رشاد در سخنى كوتاه از مؤ منآل فرعون
• نفى شريك براى خداى سبحان با بيان اينكه شريك ادعايى فرعونيان براى خدا، نه دردنيا و نه درآخرت دعوتى ندارد
• اشاره به مقامات سه گانه عبوديت : توكل ، تفويض و تسليم
• نكاتى درباره كيفيت و مراحل تعذيب فرعونيان در عالم برزخ و قيامت
• محاجه ضعفاء آل فرعون با اقوياءشان درباره آتش جهنم و پاسخ آنها
• التماس دعاى دوزخيان از خزنه جهنم در خصوص تخفيف پاره اى از عذاب
• وجه اينكه خزنه جهنم در جواب التماس دعاى دوزخيان مى گويند: فادعوا و ما دعاءالكافرين الا فى ضلال
• رواياتى درباره ، تقيه ، تفويض امر به خدا، و اينكه فرعونيان هر صبح و شام برآتش عرضه مى شوند

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّكُمْ يُخَفِّفْ عَنَّا يَوْماً مِنَ الْعَذابِ «49»

و كسانى كه در دوزخند، به نگهبانان دوزخ گويند: «از پروردگارتان بخواهيد كه يك روز از عذاب ما بكاهد».

جلد 8 - صفحه 264

پیام ها

1- در قيامت پاسخ استمدادها براى كافران منفى است و هيچ كس بار ديگرى را حمل نمى‌كند. (كسى كه خودش در آتش است چگونه مى‌تواند ديگرى را نجات دهد). «إِنَّا كُلٌّ فِيها»

2- روزى مستكبران عاجزانه به ذلّت خود اقرار خواهند نمود. «إِنَّا كُلٌّ فِيها»

3- مال و مقام، مانع ورود به دوزخ نيست. «الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيها»

4- داورى خداوند، چون و چرا ندارد. «قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبادِ» (حاكمان مستكبرِ امروز، محكومان فردايند).

5- در آيه‌ى 44 خوانديم: «إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ» در اين جا مى‌خوانيم: «إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبادِ» يعنى داور كسى است كه خودش همه چيز را ديده است.

6- در آيه‌ى قبل فرمود: ضعفا از مستكبران استمداد مى‌كنند، در اين آيه مى‌فرمايد: همه با هم از نگهبان دوزخ استمداد مى‌كنند. «قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ»

7- در قيامت، انسان فرشتگان را مى‌بيند و با آنان گفتگو مى‌كند. (نگهبانان دوزخ، فرشتگان هستند.) «وَ قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ»

8- دوزخ مأمورانى دارد. «لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ»

9- كار كافر به جايى مى‌رسد كه به مأمور عذاب خود پناه مى‌برد. «قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ»

10- تخفيف در عذاب فقط به دست خداست. «ادْعُوا رَبَّكُمْ»

11- دوزخيان از نجات ابدى مأيوسند و به حدّاقل تخفيف، در كميّت و كيفيّت عذاب قانعند. «يُخَفِّفْ‌- يَوْماً»

12- عذاب دوزخ، نه تعطيل‌بردار است و نه تخفيف‌بردار. «يَوْماً مِنَ الْعَذابِ»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌8، ص: 265

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّكُمْ يُخَفِّفْ عَنَّا يَوْماً مِنَ الْعَذابِ (49)

وَ قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ: و گويند آنانكه در جهنمند، لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ‌: مر خازنان جهنم را، يعنى ملائكه موكل ايشانند كه براى ما، ادْعُوا رَبَّكُمْ‌: بخوانيد پروردگار خود را و از او درخواست كنيد، يُخَفِّفْ عَنَّا: تا سبك گرداند از ما، يَوْماً مِنَ الْعَذابِ‌: به مقدار روزى از روزهاى دنيا از عذاب چيزى را تا فى الجمله استراحت كنيم. اين التماس تخفيف عذاب، به جهت شدت جزع و

جلد 11 - صفحه 318

عدم طاقت ايشان باشد نه اينكه اميد تخفيفى داشته باشند از آن، زيرا به علم ضرورى خواهند دانست كه عقاب ايشان را تخفيفى و انقطاعى نخواهد بود.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ إِذْ يَتَحاجُّونَ فِي النَّارِ فَيَقُولُ الضُّعَفاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا نَصِيباً مِنَ النَّارِ (47) قالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيها إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبادِ (48) وَ قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّكُمْ يُخَفِّفْ عَنَّا يَوْماً مِنَ الْعَذابِ (49) قالُوا أَ وَ لَمْ تَكُ تَأْتِيكُمْ رُسُلُكُمْ بِالْبَيِّناتِ قالُوا بَلى‌ قالُوا فَادْعُوا وَ ما دُعاءُ الْكافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلالٍ (50)

ترجمه‌

و هنگاميكه مجادله ميكنند در آتش پس ميگويند زير دستان بآنانكه سركشى نمودند همانا ما بوديم براى شما پيروان پس آيا شما هستيد كفايت كنندگان از ما مقدارى از آتش را

گويند آنانكه سركشى نمودند همانا ما همگى در آنيم همانا خدا بتحقيق حكم كرد ميان بندگان‌

و گويند كسانيكه در آتشند بمأمورين امور جهنّم بخوانيد پروردگارتان را تخفيف دهد بما در روزى از عذاب‌

گويند آيا نبود امر از اين قرار كه مى‌آمدند نزد شما پيغمبرانتان با معجزات گويند آرى چنين بود گويند پس بخوانيد و نيست خواندن كافران مگر در نابودى و بى‌ثمرى.

تفسير

خداوند متعال به پيغمبر خود دستور فرموده كه يادآورى فرمايد براى كفّار كه جمعى رئيس و جمعى مرئوس بودند منازعه و مجادله و مشاجره سركشان و اتباع آنها را در جهنّم باين تقريب كه ضعفاء و زير دستان از كفّار بزبردستان و سركشان آنها ميگويند ما در دنيا از اتباع شما بوديم و در نتيجه حمايت و پيروى از شما باين روز افتاديم اگر شما ميتوانيد مقدارى از عذاب ما را تحمّل يا دفع كنيد سزاوار است با ما اين كمك را بجبران خدمات ما بشما در دنيا بنمائيد و آنها جواب ميگويند مگر شما نمى‌بينيد ما هم مثل شما در عذاب جهنّم ميباشيم و خدا بين ما و اهل حق حكم فرموده و ما مستحق جهنّم شديم اين چه توقّع بيجائى است كه شما از ما داريد ما اگر كارى از دستمان برآيد براى خودمان ميكنيم و متّفقا هر دو دسته متوسّل بملائكه موكّلين جهنّم ميشوند و استدعا مينمايند كه ايشان از خدا بخواهند بقدر يكروز از روزهاى دنيا در عذاب آنها تخفيفى دهد تا آنكه افاقه‌اى براى آنها باشد ايشان در جواب ميگويند آيا قصّه از اين قرار نبود كه پيغمبران خدا با معجزات در دنيا آمدند و احكام خدا را بشما ابلاغ نمودند و شما را از عذاب چنين روزى ترساندند و بخرج شما نرفت و دست از شهوات خود برنداشتيد و در آزار ايشان و اوصيائشان‌

---

جلد 4 صفحه 532

كوشيديد گويند بلى چنين بود پس ايشان در جواب آنها گويند خدا كه بما اجازه دعا در حقّ كفّار نداده خودتان هر قدر ميخواهيد دعا كنيد كه ابدا فائده‌اى ندارد و مستجاب نميشود از امير المؤمنين عليه السّلام در تفسير استكبار در اين آيات نقل شده كه مراد ترك اطاعت از كسى است كه مردم مأمور باطاعت او شدند و برترى جستن بر كسى است كه دستور رسيده است بمتابعت او و قرآن بسيار ناطق بآن است.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ قال‌َ الَّذِين‌َ فِي‌ النّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّم‌َ ادعُوا رَبَّكُم‌ يُخَفِّف‌ عَنّا يَوماً مِن‌َ العَذاب‌ِ (49) قالُوا أَ وَ لَم‌ تَك‌ُ تَأتِيكُم‌ رُسُلُكُم‌ بِالبَيِّنات‌ِ قالُوا بَلي‌ قالُوا فَادعُوا وَ ما دُعاءُ الكافِرِين‌َ إِلاّ فِي‌ ضَلال‌ٍ (50)

و گفتند كساني‌ ‌که‌ ‌در‌ آتش‌ هستند بخزنه جهنّم‌ ملائكه‌ موكّلين‌ بعذاب‌ ‌که‌ ‌شما‌ ‌از‌ خداي‌ ‌خود‌ بخواهيد روزي‌ تخفيف‌ دهد ‌از‌ ‌ما عذاب‌ ‌را‌ خزنه‌ بآنها گفتند مگر نيامد ‌شما‌ ‌را‌ رسولان‌ ‌شما‌ ‌با‌ معجزات‌ باهره‌ و ادلّه واضحه‌ گفتند بلي‌ آمدند گفتند ‌شما‌ ‌خود‌ بخوانيد ‌خدا‌ ‌را‌ و نيست‌ دعاء كافرين‌ مگر ‌در‌ ضلالت‌ و گمراهي‌.

‌عليه‌‌که‌وَ قال‌َ الَّذِين‌َ فِي‌ النّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّم‌َ ادعُوا رَبَّكُم‌ يُخَفِّف‌ عَنّا يَوماً مِن‌َ العَذاب‌ِ انسان‌ موقعي‌ ‌که‌ بيچاره‌ شد بهر راهي‌ ‌که‌ احتمال‌ تأثير ميدهد متمسّك‌ و متوسل‌ ميشود (الغريق‌ يتوسل‌ بكل‌ّ حشيش‌) و نظر ‌به‌ اينكه‌ آنچه‌ ‌در‌ محشر دست‌ و پا زدند نتيجه‌ نگرفتند حال‌ گفتند ‌که‌ ‌اينکه‌ خزنه جهنّم‌ ملائكه عذاب‌ ‌در‌ پيشگاه‌ الهي‌ تقصير ندارند ‌اگر‌ ‌از‌ خداوند بخواهند شايد تأثيري‌ داشته‌ ‌باشد‌ چنانچه‌ بممالك‌ جهنّم‌ ‌هم‌ گفتند، وَ نادَوا يا مالِك‌ُ لِيَقض‌ِ عَلَينا رَبُّك‌َ، زخرف‌ آيه 77‌-‌ ‌که‌ تقاضاي‌ مرگ‌ كردند. خزنه جهنّم‌ ‌در‌ جواب‌ ‌آنها‌:

جلد 15 - صفحه 385

قالُوا أَ وَ لَم‌ تَك‌ُ تَأتِيكُم‌ رُسُلُكُم‌ بِالبَيِّنات‌ِ ‌براي‌ اقرار و اعتراف‌ و اثبات‌ استحقاق‌ ‌آنها‌.

قالُوا بَلي‌ اقرار كردند.

قالُوا فَادعُوا اشاره‌ ‌به‌ اينكه‌ ‌ما همچه‌ قدرتي‌ نداريم‌ ‌خود‌ دانيد و خداي‌ ‌خود‌ ‌از‌ ‌او‌ طلب‌ كنيد و درخواست‌ نمائيد.

وَ ما دُعاءُ الكافِرِين‌َ إِلّا فِي‌ ضَلال‌ٍ ‌هر‌ چه‌ ناله‌ و فرياد و درخواست‌ كنند اجابت‌ نميشود چنانچه‌ ‌از‌ قول‌ ‌آنها‌ ميفرمايد ‌که‌ گفتند، رَبَّنا أَخرِجنا مِنها فَإِن‌ عُدنا فَإِنّا ظالِمُون‌َ خداوند ‌در‌ جواب‌ ‌آنها‌ ميفرمايد قال‌َ اخسَؤُا فِيها وَ لا تُكَلِّمُون‌ِ‌-‌ مؤمنون‌ آيه 109 و 110).

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 49)- اینجا که دست آنها از هر وسیله‌ای کوتاه می‌شود رو به سوی خازنان دوزخ و مأموران عذاب می‌کنند «و این دوزخیان به خازنان جهنم می‌گویند:

شما از پروردگارتان بخواهید یک روز عذاب را از ما بردارد» (وَ قالَ الَّذِینَ فِی النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّکُمْ یُخَفِّفْ عَنَّا یَوْماً مِنَ الْعَذابِ).

آنها می‌دانند که مجازات الهی بر طرف شدنی نیست، تنها تقاضایشان این است که یک روز عذاب الهی از آنان برداشته شود یک روز تخفیف بگیرند نفسی تازه کنند، و اندکی بیاسایند، و به همین قانع هستند!

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - درخواست دوزخیان از نگهبانان جهنم، مبنى بر شفاعت کردن نزد خداوند جهت تخفیف اندکى از عذابشان حتّى به مقدار یک روز (و قال الذین فى النار لخزنة جهنّم ادعوا ربّکم یخفّف عنّا یومًا من العذاب)

۲ - امید و انتظار دوزخیان، به شفاعت نگهبانان جهنم به درگاه خداوند براى تخفیف اندکى از عذاب آنان (و قال الذین فى النار لخزنة جهنّم ادعوا ربّکم یخفّف عنّا یومًا من العذاب)

۳ - ناامیدى دوزخیان از نجات کامل خود از عذاب جهنم و یا تخفیف و بخشش عمده آن (ادعوا ربّکم یخفّف عنّا یومًا من العذاب) دوزخیان، از نگهبانان جهنم درخواست تخفیف تنها یک روز و اندکى از عذاب خود را دارند. از این نکته مى توان برداشت یاد شده را به دست آورد.

۴ - اختیار عفو و یا تخفیف عذاب جهنم، تنها از آن خدا و در اختیار مقام ربوبى او است. (ادعوا ربّکم یخفّف عنّا یومًا من العذاب)

۵ - جهنم، داراى نگهبانان و دربانان متعدد است. (لخزنة جهنّم) «خزنة» جمع «خازن» است و «خازن» به کسى گویند که حافظ اشیایى باشد که در مکانى قرار دارد.

۶ - براى عرض حاجت دوزخیان، کسى جز نگهبانان دوزخ وجود ندارد. (و قال الذین فى النار لخزنة جهنّم ادعوا ربّکم یخفّف عنّا یومًا من العذاب) از این که دوزخیان حاجت خود را تنها براى نگهبانان جهنم مطرح مى کنند، مى توان برداشت یاد شده را به دست آورد.

۷ - مقرب بودن نگهبانان دوزخ و منزلت داشتن آنان به پیشگاه خداوند، در نظر دوزخیان (و قال الذین فى النار لخزنة جهنّم ادعوا ربّکم یخفّف عنّا یومًا من العذاب)

۸ - ربوبیت خداوند، مقتضى انحصار دعا و درخواست از او است. (ادعوا ربّکم)

موضوعات مرتبط

• امیدوارى: امیدوارى به تخفیف عذاب ۲; امیدوارى به شفاعت ۲
• جهنم: تعدد نگهبانان جهنم ۵; تقرب نگهبانان جهنم ۷; شفاعت نگهبانان جهنم ۱، ۲; فضایل نگهبانان جهنم ۷; نقش نگهبانان جهنم ۶
• جهنمیان: امیدوارى جهنمیان ۲; خواسته هاى جهنمیان ۱; نیازهاى جهنمیان ۶; یأس جهنمیان ۳
• خدا: آثار ربوبیت خدا ۸; اختصاصات خدا ۴
• دعا: زمینه دعا ۸
• شفاعت: درخواست شفاعت ۱
• عذاب: درخواست تخفیف عذاب ۱; منشأ تخفیف عذاب ۴
• عفو: منشأ عفو ۴
• یأس: یأس از آمرزش ۳; یأس از تخفیف عذاب ۳