غافر ٣٨

وَ قَالَ‌ الَّذِي‌ آمَنَ‌ يَا قَوْمِ‌ اتَّبِعُونِ‌ أَهْدِکُمْ‌ سَبِيلَ‌ الرَّشَادِ

ترجمه

کسی که (از قوم فرعون) ایمان آورده بود گفت: «ای قوم من! از من پیروی کنید تا شما را به راه درست هدایت کنم.

|و آن كس كه ايمان آورده بود گفت: اى قوم من! مرا پيروى كنيد تا شما را به راه درست هدايت كنم

و آن كس كه ايمان آورده بود گفت: «اى قوم من، مرا پيروى كنيد تا شما را به راه درست هدايت كنم.

و باز همان شخص مؤمن گفت: ای قوم، مرا پیروی کنید تا شما را به راه حق و صواب دلالت کنم.

و آن مرد مؤمن گفت: ای قوم من! از من پیروی کنید تا شما را به راه راست هدایت کنم.

آن مردى كه ايمان آورده بود گفت: اى قوم من، از پى من بياييد تا به راه صواب هدايتتان كنم.

و کسی که ایمان آورده بود، گفت ای قوم من، از من پیروی کنید تا شما را به راه رشد و راستی هدایت کنم‌

و آن كه ايمان آورده بود، گفت: اى قوم من، مرا پيروى كنيد تا شما را راه راست و درست بنمايم.

مرد با ایمان گفت: ای قوم من! از من پیروی کنید تا شما را به راه صحیح هدایت کنم.

و آن کس که ایمان آورد گفت: «ای قوم من! مرا پیروی کنید تا شما را (از بی‌راهه) به راه راهوار شایسته هدایت کنم.»

و گفت آنکه ایمان آورد ای قوم مرا پیروی کنید رهبریتان کنم به راه راست‌

غافر ٣٧	آیه ٣٨	غافر ٣٩
سوره : سوره غافر نزول : ١٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الرَّشَادِ»: (نگا: غافر / ). رَشاد و رُشد مذکور در (بقره / یکی است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا قَوْمِ‌ لَکُمُ‌ الْمُلْکُ‌... (۵)

تفسیر

---

• آيات ۲۱ - ۵۴ سوره مؤ من
• داستان ارسال موسى عليه السلام به سوى فرعون و گفتگوى فرعون درباره كشتن او
• موسى عليه السلام از شرّ هر متكبرّ بى ايمان به روز حساب به خدا پناه مى برد
• مؤ من آل فرعون ، فرعونيان را از قتل موسى عليه السلام نهى و نسبت به تصميم بر آنتوبيخ مى كند و بدانان هشدار مى دهد
• اشاره به وجه تسميه روز قيامت به يوم التناد
• مقصود از فرعون از اينكه به وزير خود گفت : يا هامان ابن لى صرحا ابلغ الاسباب ...
• بيان اركان دين حق و سبيل رشاد در سخنى كوتاه از مؤ منآل فرعون
• نفى شريك براى خداى سبحان با بيان اينكه شريك ادعايى فرعونيان براى خدا، نه دردنيا و نه درآخرت دعوتى ندارد
• اشاره به مقامات سه گانه عبوديت : توكل ، تفويض و تسليم
• نكاتى درباره كيفيت و مراحل تعذيب فرعونيان در عالم برزخ و قيامت
• محاجه ضعفاء آل فرعون با اقوياءشان درباره آتش جهنم و پاسخ آنها
• التماس دعاى دوزخيان از خزنه جهنم در خصوص تخفيف پاره اى از عذاب
• وجه اينكه خزنه جهنم در جواب التماس دعاى دوزخيان مى گويند: فادعوا و ما دعاءالكافرين الا فى ضلال
• رواياتى درباره ، تقيه ، تفويض امر به خدا، و اينكه فرعونيان هر صبح و شام برآتش عرضه مى شوند

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ قالَ الَّذِي آمَنَ يا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشادِ «38»

و كسى كه (از قوم فرعون به موسى) ايمان آورده بود گفت: «اى قوم من! از من پيروى كنيد، تا شما را به راه درست هدايت كنم.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ قالَ الَّذِي آمَنَ يا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشادِ (38)

مرحله ششم از نصايح: تذكر به ارشاد خود و گمراهى فرعون.

وَ قالَ الَّذِي آمَنَ‌: و گفت آنكه ايمان آورده بود، يعنى حزبيل بعد از تلبيسات و تمويهات باطله، يا قَوْمِ اتَّبِعُونِ‌: اى قوم من پيروى كنيد مرا، أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشادِ: تا هدايت كنم شما را راه راست و طريق صداد كه آن ايمان است به توحيد خدا و نبوت حضرت موسى. اين كلام تعريض است بر آنكه طريق فرعون و اتباع او ضلالت است نه هدايت.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا هامانُ ابْنِ لِي صَرْحاً لَعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبابَ (36) أَسْبابَ السَّماواتِ فَأَطَّلِعَ إِلى‌ إِلهِ مُوسى‌ وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ كاذِباً وَ كَذلِكَ زُيِّنَ لِفِرْعَوْنَ سُوءُ عَمَلِهِ وَ صُدَّ عَنِ السَّبِيلِ وَ ما كَيْدُ فِرْعَوْنَ إِلاَّ فِي تَبابٍ (37) وَ قالَ الَّذِي آمَنَ يا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشادِ (38) يا قَوْمِ إِنَّما هذِهِ الْحَياةُ الدُّنْيا مَتاعٌ وَ إِنَّ الْآخِرَةَ هِيَ دارُ الْقَرارِ (39) مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى‌ إِلاَّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى‌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ (40)

ترجمه‌

و گفت فرعون اى هامان بنا كن براى من قصرى شايد من برسم بوسائلى‌

وسائل آسمانها پس مطّلع شوم بر خداى موسى و همانا من هر آينه گمان ميكنم او را دروغگو و اين چنين زينت داده شد براى فرعون بدى كردارش و باز داشته شد از راه و نبود تدبير و مكر فرعون مگر در تباهى‌

و گفت آنكس كه گرويد اى قوم من متابعت نمائيد مرا هدايت ميكنم شما را براه صواب‌

اى قوم من جز اين نيست كه اين زندگانى دنيا مايه اندك تعيّش است و همانا آخرت آن است سراى آرام گرفتن‌

كسيكه بكند كار بدى پس جزا داده نميشود مگر مانند آن و كسيكه بجا آورد كار شايسته‌اى از مرد يا زن با آنكه گرونده باشد پس آن‌

---

جلد 4 صفحه 528

جماعت داخل ميشوند در بهشت روزى داده ميشوند در آن بيشمار

تفسير

از مواعظ مؤمن سابق الذّكر فرعون بهامان وزيرش دستور بناى رفيع محكمى از آجر و گچ داد كه شايد واقف شود بوسائلى از وسائل علوى براى كشف وجود خدائى كه حضرت موسى از او و اوصافش خبر داده يا براى آنكه برود بر بامش و نظر نمايد در حركات نجوم و از آن استكشاف نمايد محرّك خبير بصيرى را يا براى آنكه بر مردم اشتباه كارى نمايد كه جائى از اين بلندتر نيست بيائيد به‌بينيد خدائى وجود ندارد يا واقعا حماقتش گل كرده بود و خيال ميكرد خدا را در بلندى ميشود ديد و در هر حال اظهار نمود كه بگمان من موسى دروغ ميگويد و خدائى كه او را به نبوّت مبعوث نموده باشد وجود ندارد لذا خداوند ميفرمايد اينچنين شيطان جلوه داد در نظر او دستور احمقانه‌اش را كه نفهميد خدا ديدنى نيست و بام قصر وسيله معرفت باو نمى‌باشد و بازداشته شد از راه معرفت بخدا كه تأمّل و نظر در آيات آفاق و انفس است و صدّ بفتح صاد نيز قرائت شده است يعنى او بازداشت مردم را از راه خداشناسى و بر هر تقدير اين تدبير و مكر و حيله و اشتباه كارى و چاره‌جوئى او ابدا براى خودش و پيروانش مؤثّر و مفيد نشد بلكه موجب خسارت و زيانكارى و هلاكت گرديد و مؤمن آل فرعون باز مشغول بموعظه و نصيحت مردم گرديد و گفت اى قوم و قبيله و اهل بلد من پيروى كنيد از مواعظ من راه رشد و صلاح و صواب اينست كه من بشما ارائه ميدهم و براى اظهار ملاطفت باز خطاب يا قوم را تكرار نمود و تذكّر داد كه اين زندگانى موقت و لذّت مشوب بآلام و اسقام دنيا آنقدر ارزش ندارد كه شخص عاقل براى آن مرتكب چنين جنايت بزرگى كه قتل و تكذيب پيغمبر خدا باشد بشود بايد در فكر آخرت كه سراى باقى و جايگاه هميشگى ما است بود هر كس مرتكب كار بد و گناهى شود بميزان استحقاقش معذّب ميشود نه زيادتر و هر مرد و زنى كه ايمان داشته باشد بخدا و روز جزا و وسائط ميان خالق و خلق و كار خوب شايسته بنمايد ببهشت ميرود و از روزى و نعم بى‌شمار و بى‌پايان آن بهره‌مند خواهد شد و آنجا ديگر حساب ميزان استحقاق نيست خداوند بفضل و كرم خود بايشان اجر و ثواب عنايت خواهد فرمود و ظاهرا اين آيه هم جز و كلام مؤمن است ولى بعضى آنرا مستقلا

---

جلد 4 صفحه 529

از خود خدا دانسته‌اند.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ قال‌َ الَّذِي‌ آمَن‌َ يا قَوم‌ِ اتَّبِعُون‌ِ أَهدِكُم‌ سَبِيل‌َ الرَّشادِ (38)

و ‌گفت‌ ‌آن‌ كسي‌ ‌که‌ ايمان‌ داشت‌ اي‌ قوم‌ ‌من‌ متابعت‌ ‌من‌ ‌را‌ بكنيد ‌شما‌ ‌را‌ هدايت‌ ميكنم‌ براه‌ رشاد و سعادت‌ وَ قال‌َ الَّذِي‌ آمَن‌َ يا قَوم‌ِ اتَّبِعُون‌ِ متابعت‌ ‌او‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ ‌که‌ دست‌ ‌از‌ شرك‌ و كفر و ظلم‌ و طغيان‌ و كبر و نخوت‌ و عجب‌ و معاصي‌ برداريد موحّد شويد ايمان‌ ‌به‌ موسي‌ آوريد و دستورات‌ ‌او‌ ‌را‌ عمل‌ كنيد چنانچه‌ ‌من‌ ميكنم‌.

أَهدِكُم‌ سَبِيل‌َ الرَّشادِ سعادت‌ دنيا و آخرت‌ و نجات‌ ‌از‌ عذاب‌ نشئتين‌ پيدا ميكنيد.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 38)- از من پیروی کنید تا راه راست را به شما نشان دهم گفتیم «مؤمن آل فرعون» سخنان خود را در چند مقطع بیان کرد، در اینجا چهارمین مقطع از سخنان او آمده که مقصود خود را از طریق دیگری دنبال می‌کند، و آن توجه دادن به «ناپایداری زندگی دنیا» و «مسأله معاد و حشر و نشر» است و توجه به آنها بدون شک تأثیر عمیقی در تربیت انسانها دارد.

نخست می‌گوید: «و کسی که ایمان آورده بود صدا زد: ای قوم من! از من پیروی کنید تا من شما را به راه حق ارشاد کنم» (وَ قالَ الَّذِی آمَنَ یا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِکُمْ سَبِیلَ الرَّشادِ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - مؤمن آل فرعون، مردم را به پیروى از رهنمودهاى خویش فرا خوانده است. (و قال الذى ءامن یقوم اتّبعون)

۲ - مؤمن آل فرعون، پس از کتمان ایمانش به مدتى چند، آن را فاش ساخت و به موضع گیرى علنى علیه فرعون و دفاع از موسى(ع) پرداخت. (و قال الذى ءامن یقوم اتّبعون) فراخوانى مردم به پیروى از خویش، بیانگر علنى کردن ایمان و موضع اعتقادى شخص است.

۳ - مؤمن آل فرعون پیروى از خود را، موجب دستیابى به راه صواب و درست مى دانست. (اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد) «رشاد» به معناى اهتدا و راه یافتن است.

۴ - نشان دادن راه درست، محور و هدف تلاش گسترده مؤمن آل فرعون در میان مردم مصر بود. (اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد)

۵ - نشان دادن راه درست زندگى، از اهداف ادیان توحیدى و پیامبران الهى (اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد) برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که راه درستى که مؤمن آل فرعون مردم را به آن فرا مى خواند، همان راه پیامبران (چون حضرت موسى(ع)) و ادیان الهى (چون یهود) بود.

۶ - راه یافتن به راه درست زندگى، از آرمان ها و خواسته هاى همه انسان ها است. (قال فرعون ... و ما أهدیکم إلاّ سبیل الرشاد ... و قال الذى ءامن یقوم اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد) این که فرعون و مؤمن آل فرعون، هر دو مدعى نشان دادن راه صواب به مردم اند، مى رساند که همه مردم خواستار چنین راهى مى باشند.

۷ - آرمان ها و خواسته هاى انسان ها، در معرض سوء استفاده مستکبران و صاحبان زر و زور (قال فرعون ... و ماأهدیکم إلاّ سبیل الرشاد ... و قال الذى ءامن یقوم اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد) شعار فرعون به نشان دادن راه درست زندگى - در مقابل شعار موسى(ع) و مؤمن آل فرعون - بیانگر حقیقت یاد شده است.

۸ - نیاز بشر به مرشد و مقتدا، در دست یافتن به راه درست زندگى (اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد) از این که فرعون و مؤمن آل فرعون، هر دو مدعى نشان دادن راه صواب به مردم شدند، مى توان این حقیقت را به دست آورد که اصل نیازمندى انسان ها به راه درست و به مقتدایى که خود این راه را طى کرده و راهنماى دیگران باشد، جاى تردید نیست.

۹ - مؤمنان، وظیفه دار هدایت مردم و نشان دادن راه درست زندگى به آنان (اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد)

۱۰ - مؤمن آل فرعون، برخوردار از شجاعت، ایمان استوار و فهم درست از دین (اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد) اظهار ایمان و موضع گیرى علنى مؤمن آل فرعون، علیه مواضع فرعونیان و نیز محتوا و چگونگى استدلال هاى او براى درستى مواضع خود، نشانگر برداشت یاد شده است.

۱۱ - خیرخواهى، تبلیغ دین و ارشاد مردم به راه درست زندگى، از مقتضیات ایمان و دیندارى (و قال الذى ءامن یقوم اتّبعون أهدکم سبیل الرشاد) توصیف مؤمن آل فرعون به مؤمن بودن و تکرار آن در سه نوبت (آیه هاى ۲۸، ۳۰ و ۳۸) مى تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.

موضوعات مرتبط

• آل فرعون: آثار پیروى از مؤمن آل فرعون ۳; ادراک مؤمن آل فرعون ۱۰; استقامت مؤمن آل فرعون ۱۰; اهداف مؤمن آل فرعون ۴; ایمان مؤمن آل فرعون ۱۰; بینش مؤمن آل فرعون ۳; پیروى از مؤمن آل فرعون ۱; تقیه مؤمن آل فرعون ۲; دعوتهاى مؤمن آل فرعون ۱; دفاع مؤمن آل فرعون ۲; شجاعت مؤمن آل فرعون ۱۰; فضایل مؤمن آل فرعون ۱۰; قصه مؤمن آل فرعون ۲; هدایتگرى مؤمن آل فرعون ۴
• ادیان آسمانى: هدایتگرى ادیان آسمانى ۵
• انبیا: هدایتگرى انبیا ۵
• انسان: اهمیت هدایت انسان ها ۹; خواسته هاى انسان ۶; سوءاستفاده از آرزوهاى انسان ۷; نیازهاى معنوى انسان ۸; هدایت طلبى انسان ۶
• ایمان: آثار ایمان ۱۱
• تبلیغ: زمینه تبلیغ ۱۱ خیرخواهى: زمینه خیرخواهى ۱۱
• دین: فلسفه دین ۵
• دیندارى: آثار دیندارى ۱۱
• مؤمنان: مسؤولیت اجتماعى مؤمنان ۹
• مستکبران: زمینه سوءاستفاده مستکبران ۷
• موسى(ع): دفاع از موسى(ع) ۲; قصه موسى(ع) ۲
• نیازها: نیاز به الگو ۸; نیاز به رهبر ۸
• هدایت: زمینه هدایت ۳، ۱۱