الفرقان ٧٦

خَالِدِينَ‌ فِيهَا حَسُنَتْ‌ مُسْتَقَرّاً وَ مُقَاماً

ترجمه

در حالی که جاودانه در آن خواهند ماند؛ چه قرارگاه و محلّ اقامت خوبی!

|در آن جا جاودانه خواهند ماند. چه خوش قرارگاه و مقامى است

در آنجا، جاودانه خواهند ماند. چه خوش قرارگاه و مقامى!

در حالی که در آن بهشت که بسیار نیکو منزل و مقامی است تا ابد مخلّد و متنعّم خواهند بود.

در آنجا جاودانه اند. نیکو قرارگاه و خوب اقامت گاهی است.

جاودانه در آنجا باشند. چه نيكو قرارگاه و مكانى است.

جاودانه در آنند، چه نیکو جایگاه و منزلگاهی است‌

جاودانه در آنجا باشند، نيكو آرامگاهى و نيكو ماندن جايى است.

در آنجاها جاودانه می‌مانند. چه قرارگاه خوب و چه جایگاه زیبائی!!

در آن‌جا، جاودانه خواهند ماند. چه خوش قرارگاه و جایگاهی است!

جاودانان در آن نکو آرامگاه و جایگاهی است‌

الفرقان ٧٥	آیه ٧٦	الفرقان ٧٧
سوره : سوره الفرقان نزول : ٦ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مُسْتَقَرّاً وَ مُقَاماً»: (نگا: فرقان / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

أُولٰئِکَ‌ لَهُمْ‌ جَنَّاتُ‌ عَدْنٍ‌... (۱) أَصْحَابُ‌ الْجَنَّةِ يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ... (۲) وَ أَمَّا الَّذِينَ‌ سُعِدُوا فَفِي‌... (۱)

تفسیر

---

• آيات ۶۳ - ۷۷، سوره فرقان
• صفات مؤ منين : تواضع و فروتنى ، و برخورد سالم درمقابل برخورد زشت و لغو جاهلان با ايشان
• رعايت اعتدال در انفاق : يكى از صفات مؤ منين
• معناى اينكه در وصف مؤ منان فرمود: ((لا يدعون مع الله الها آخر)) با توجه به عقيدهمشركان درباره عبادت خدا
• توجيه مخلد مرتكبين قتل ، زنا و ربا در عذاب
• وجوهى كه در معناى تبديل سيئات به حسنات (فاولئكيبدل الله سيئاتهم حسنات ) گفته شد.
• حسنه يا سيئه بودن عمل منوط به آثار عمل است وتبديل سيئات به حسنات نيز به معناى تبديل آثار است
• مراد از اينكه درباره مؤ منين فرمود: ((لا يشهدون الزورو اذا مروا باللغو مروا كراما))
• وصف ديگر عباد الرحمن : آيات خدا را كوركورانه و بدون معرفت و بصيرت نمى پذيرند
• معناى اينكه ايشان از خداوند مى خواهند: ((ما را براى متقين امام قرار بده ))
• معناى آيه شريفه : ((قل ما يعبوا بكم ربى لولا دعاوكم ...))
• بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به اوصاف مؤ منين ، اسراف و اقتار،تبديل سيئات به حسنات و...)

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

خالِدِينَ فِيها حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً «76»

در آن جا، جاودانه هستند. چه نيكو جايگاه و منزلگاهى است.

نکته ها

«غرفة» به اتاقى گويند كه از كف زمين بالاتر باشد و چشم‌انداز داشته باشد.

پیام ها

1- بهشت را به بها دهند، نه بهانه. يُجْزَوْنَ‌ ... بِما صَبَرُوا

2- بنده‌ى خدا شدن، به صبر و پشتكار نياز دارد. «بِما صَبَرُوا»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

خالِدِينَ فِيها حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً (76)

خالِدِينَ فِيها: در حالتى كه جاويد باشند در بهشت، يعنى در آنجا هرگز نميرند و بيرون نيايند. حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً: نيكوست آن غرفه‌ها، يا بهشت از حيث قرارگاه و جايگاه. اين در مقابل آيه‌ «ساءَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً» باشد. و چون حق تعالى وصف بندگان خاص خود و تعداد اعمال صالحات و حسنات ايشان فرمود و به جهت آن تمجيد ايشان و وعده داد ايشان را به رفع درجات در بهشت، در عقب آن بيان فرمايد كه نعم عظمى و درجات عليا كه موعود شده اند

جلد 9 - صفحه 385

به آن در عقبى، به جهت عبادت و طاعت ايشان و تحمل مشقات و صدمات وارده بر آنانست نه غير آن از اغراض ديگر.

تنبيه: حق تعالى اخبار فرمايد حال جماعتى را كه متصفند به صفات حسنه مذكوره، كه عاقبت ايشان سعادت ابديه و مقامات عاليه و رضاى الهيه است؛ و البته كسانى كه طالبند كمالات معنويه و نعم باقيه را، صرف نظر از لذايذ دنياى دنيه نموده، به قدم مجاهده سعى در طاعات سبحانيه كرده، سر انجام سعادت را دريابند.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ مَنْ تابَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَإِنَّهُ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ مَتاباً (71) وَ الَّذِينَ لا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً (72) وَ الَّذِينَ إِذا ذُكِّرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا عَلَيْها صُمًّا وَ عُمْياناً (73) وَ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِينَ إِماماً (74) أُوْلئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِما صَبَرُوا وَ يُلَقَّوْنَ فِيها تَحِيَّةً وَ سَلاماً (75)

خالِدِينَ فِيها حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً (76) قُلْ ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّي لَوْ لا دُعاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزاماً (77)

ترجمه‌

و آنكه توبه نمود و كردكار شايسته‌ئى پس بدرستيكه او بازگشت مينمايد بسوى خدا بازگشتنى‌

و آنانكه حاضر نميشوند در امر باطل و چون بگذرند بر امر بيهوده، بگذرند با آنكه باشند بزرگواران‌

و آنانكه چون متذكّر شوند بآيتهاى پروردگارشان وارد و مقيم نشوند بر آنها در حالى كه باشند كران و كوران‌

و آنانكه ميگويند پروردگار ما ببخش بما از جفتهامان و فرزندانمان روشنى ديده‌ها و قرار ده ما را براى پرهيزكاران پيشوا

آنگروه جزا داده شوند در بهشت رفيع‌ترين مقام را بسبب آنچه صبر كردند و رسانده ميشوند در آن بشارت و سلام را

جاودانيان در آن، چه خوب قرارگاه و جايگاهى است‌

بگو چه‌

---

جلد 4 صفحه 93

اعتنائى دارد بشما پروردگار من اگر نباشد دعاى شما پس بتحقيق تكذيب كرديد پس بعد از اين خواهد شد لازم.

تفسير

خداوند متعال در تعقيب احوال توبه كنندگان سابق فرموده كه كسيكه توبه كند از معاصى سابقه خود و عمل شايسته بجا آورد پس او رجوع و بازگشت مينمايد بسوى رحمت خدا رجوع و بازگشتى خوب و نيكو مثل اينكه اصلا گناهى نكرده بلكه ثواب هم برده در صورتى كه به نيّت خلوص و تقرّب بخدا از روى صدق و صفا توبه كرده باشد چون گفته‌اند توبه از معصيت غير از توبه بسوى خدا است و خداوند او را ثابت و مستقرّ بر عزم خود ميدارد و موفق باطاعت و عبادت ميفرمايد و اين اختصاص بگناه‌كاران سابق ندارد بلكه شامل است هر گناه و گناهكارى را و آنانكه حاضر نميشوند در مجالس غنا و طرب و لهو و لعب چنانچه در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه آن غنا است و در مجمع از صادقين عليهما السلام نقل نموده مثل آنرا و قمى ره نقل نموده كه غنا مجالس لهو است و چون مرور و عبور نمايند و اتّفاقا بمعصيت يا امر قبيح و بيهوده‌ئى بر خورند بكمال متانت و بزرگوارى از آن صرف نظر و چشم‌پوشى كنند و داخل و واقف و خائض در آن نشوند مثلا اگر به بينند در جائى ساز و نوازى است وارد نشوند يا درويشى معركه گرفته نايستند يا جمعى مشغول بيهوده گوئى و ياوه سرائيند با آنها شركت ننمايند و بآقا منشى و بزرگى رفتار نمايند و از آن بگذرند و وقتى بخواهند لفظ قبيحى ذكر نمايند مانند نام مخصوص عورت بكنايه از آن تعبير نمايند و باين معانى اخبارى از ائمه اطهار رسيده و شواهدى از لغت موجود است و آنانكه وقتى تذكّر داده شوند بآيات قرآنيّه و تلاوت كنند آنرا براى آنها وارد و متوجه و مقيم نشوند بر آنها بغير گوش شنوا و چشم بينا مانند كران و كوران بلكه توجه نمايند و وارد شوند و اقامت كنند در وادى معرفت بآن با گوش شنوا و چشم بينا و از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه يعنى با بصير تند و شكّاك نيستند و آنانكه آرزو و دعاشان اين است كه ميگويند پروردگارا زنان و فرزندانى بما عنايت فرما كه بواسطه علم و تقوى موجب سرور قلب و روشنى چشمهاى ما باشند تا در دنيا با ما مساعد و قرين و در بهشت با ما مأنوس و همنشين گردند و قرار ده ما را

---

جلد 4 صفحه 94

براى پرهيزكاران پيشوا كه بما اقتدا نمايند در اطاعت و عبادت و ما سر آمد همه باشيم در علم و تقوى و همّتشان بقدرى بلند است در معنويّات و روحيّات كه سعى ميكنند خودشان را بچنين مقامى برسانند و از روايات متعدده باب استفاده ميشود كه اين مقام مخصوص بائمه اطهار است و در مناقب از سعيد بن جبير نقل نموده كه قسم ياد نمود اين آيه مخصوص بامير المؤمنين عليه السّلام است چون بيشتر دعاى آنحضرت اين بود و مقصودش از ازواج فاطمه عليها السلام و از ذريّات حسنين عليهما السلام بودند و فرمود قسم بخدا هيچ وقت از پروردگارم فرزند زيباى رعنا نخواستم ولى از خدا فرزندان خدا پرست خدا ترس خواستم كه هر وقت به بينم مشغول عبادتند قلبم شاد و چشمم روشن گردد و فرمود قرار ده ما را براى پرهيزكاران پيشوا كه ما به پيشينيان خودمان از پرهيزكاران اقتدا كنيم و بما اقتدا كنند پرهيزكارانى كه ميآيند بعد از ما و در مجمع از اهل بيت عليهم السلام نقل نموده كه و اجعل لنا من المتّقين اماما قرائت فرموده‌اند و در بعضى از روايات اين معنى تأييد شده و در مقام ردّ قرائت مشهور فرموده‌اند سؤال بزرگى از خدا نمودند كه آنها را امام اهل تقوى قرار دهد و پس از سؤال از حقيقت امر تصريح بنزول قرائت متقوله فرموده‌اند و ذريّتنا نيز قرائت شده است و مؤيّد آن روايتى است كه از ابو سعيد خدرى در برهان نقل شده كه بعد از نزول اين آيه پيغمبر بجبرئيل فرمود كيست ازواجنا عرض كرد خديجه فرمود ذريّتنا عرض كرد فاطمه فرمود قرّة اعين عرض كرد الحسن و الحسين فرمود و اجعلنا للمتّقين اماما عرض كرد امير المؤمنين صلوات اللّه عليهم اجمعين و آن جماعت كه صبر نمودند بر ترك معاصى و تحصيل علم و عمل و طلب مقامات عاليه جزا داده ميشوند در آخرت بنزول در اعلى منازل بهشت براى صبرشان در دنيا و ملائكه بآنها تبريك ورود ميگويند و ابلاغ سلام الهى را مينمايند و بشارت ميدهند بزندگى هميشگى و سلامتى دائمى يا خودشان بيكديگر تحيّت و تبريك ميگويند و دعا و سلام مينمايند و هميشه آنجا هستند نه ميميرند و نه از آنجا بيرون ميروند و خوب مقرّو مكانى است براى تمكّن و اقامت غرفه و قصر بلند بهشتى كه گفته‌اند از طلا و نقره و لؤلؤ و مرجان است و اخيرا به پيغمبر اكرم دستور فرموده كه بمردم بفرمايد خدا بشما چه اعتنائى‌

---

جلد 4 صفحه 95

دارد يا چه ميكند نسبت بشما اگر شما دعا و عبادت نكنيد يا حكمت در دعوت او شما را بدين اسلام نباشد و بايد بدانيد كه توجه و عنايت او براى دعا و عبادت شما است و ثواب و عقاب او در اثر قبول و عدم قبول شما است دعوت او را كه نافع و مضرّ بحال خودتان است نه خدا ولى شما تكذيب نموديد پيغمبر را و قبول نكرديد دعوت حق را پس جزاء و وبال آن لازم و دامنگير شما خواهد شد در مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پرسيدند زياد قرآن خواندن افضل است يا زياد دعا كردن فرمود زياد دعا كردن و اين آيه را تلاوت فرمود و در ثواب الأعمال و مجمع از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه سوره فرقان را در هر شب بخواند خداوند او را عذاب نكند هرگز و حساب نكشد از او و باشد منزل او در فردوس اعلى خداوند توفيق عنايت فرمايد انشاء اللّه تعالى.

---

جلد 4 صفحه 96

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

أُولئِك‌َ يُجزَون‌َ الغُرفَةَ بِما صَبَرُوا وَ يُلَقَّون‌َ فِيها تَحِيَّةً وَ سَلاماً (75) خالِدِين‌َ فِيها حَسُنَت‌ مُستَقَرًّا وَ مُقاماً (76)

اينها جزا داده‌ مي‌شوند غرفه‌هاي‌ بهشت‌ ‌به‌ سبب‌ آنكه‌ صبر كردند ‌بر‌ مشقت‌ عبادت‌ و ترك‌ معصيت‌ و اذيت‌ دشمن‌ و ملائكه‌ ملاقات‌ مي‌كنند ‌آنها‌ ‌را‌ ‌با‌ تحيات‌ و درود هميشگي‌ ‌در‌ ‌آن‌ غرفه‌هاي‌ بهشت‌ هستند نيك‌ قرارگاه‌ و مورد اقامت‌ ‌است‌.

(أُولئِك‌َ) راجع‌ ‌به‌ عباد الرحمن‌ ‌است‌ ‌که‌ داراي‌ صفات‌ مذكوره‌ باشند (يُجزَون‌َ الغُرفَةَ بِما صَبَرُوا) گفتند سه‌ قسم‌ صبر داريم‌ صبر ‌در‌ بليات‌، صبر ‌بر‌ زحمت‌ عبادت‌، صبر ‌بر‌ جلوگيري‌ نفس‌ ‌از‌ معاصي‌ و مشتهيات‌ 300 درجه‌، 600 درجه‌، 900 درجه‌ بترتيب‌.

(وَ يُلَقَّون‌َ فِيها) ‌در‌ ‌آن‌ غرفه‌ها دائما ملائكه‌ ‌با‌ تحيات‌ و اكرامات‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ملاقات‌ ميكنند (خالِدِين‌َ فِيها حَسُنَت‌ مُستَقَرًّا وَ مُقاماً) مسئله خلود ‌از‌ ضروريات‌ دين‌ ‌است‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 76)- سپس برای تأکید بیشتر می‌فرماید: «جاودانه در آن خواهند ماند، چه قرارگاه خوب و چه محل اقامت زیبایی»؟ (خالِدِینَ فِیها حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت گاه نیکوى آن، پاداش بندگان خالص خدا (و عبادالرحمن ... أُولئک یجزون الغرفة ... خلدین فیها حسنت مستقرًّا و مقامًا) «مستقرّاً» تمیز براى ضمیر در «حسنت» و به معناى محل استقرار است و «مقام» اسم مکان و به معناى اقامت گاه مى باشد.

۲ - فروتنى، شب زنده دارى، حلم، ترس از قیامت، توبه، عفو کریمانه، پذیرش حق، دعا، دورى از اسراف، تنگ گیرى، شرک، زنا، آدم کشى و سخن باطل، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نیکوى آن (الذین یمشون على الأرض هونًا... و الذین لایشهدون الزور ... أُولئک یجزون الغرفة ... خلدین فیها حسنت مستقرًّا و مقامًا)

۳ - بهشت، سرایى جاودانه است و بهشتیان در آن جاویدان اند. (خلدین فیها)

۴ - بهشت، قرارگاه و اقامت گاهى نیکو و شایسته براى آدمى (حسنت مستقرًّا و مقامًا)

۵ - بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت گاه نیکوى آن، پاداش صابران است. (یجزون الغرفة بما صبروا ... خلدین فیها حسنت مستقرًّا و مقامًا)

موضوعات مرتبط

• اسراف: پاداش اجتناب از اسراف ۲
• اماکن: مکان پسندیده ۴
• بندگان خدا: بندگان خدا در بهشت ۱; پاداش اخروى بندگان خدا ۱; مقامات اخروى بندگان خدا ۱
• بهشت: جاودانان در بهشت ۱ ، ۵; جاودانگى بهشت ۳; جاودانگى در بهشت ۲; موجبات بهشت ۲; ویژگیهاى بهشت ۴
• بهشتیان: جاودانگى بهشتیان ۳
• ترس: پاداش ترس از قیامت ۲
• تواضع: پاداش تواضع ۲
• توبه: پاداش توبه ۲
• تهجد: پاداش تهجد ۲
• حق: پاداش حق پذیرى ۲
• حلم: پاداش حلم ۲
• دعا: پاداش دعا ۲
• زنا: پاداش اجتناب از زنا ۲
• سختگیرى: پاداش اجتناب از سختگیرى ۲
• سخن: پاداش اجتناب از سخن باطل ۲
• شرک: پاداش اجتناب از شرک ۲
• صابران: پاداش اخروى ۵; صابران در بهشت ۵
• عفو: پاداش عفو ۲
• قتل: پاداش اجتناب از قتل ۲