سبإ ٣

وَ قَالَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا لاَ تَأْتِينَا السَّاعَةُ قُلْ‌ بَلَى‌ وَ رَبِّي‌ لَتَأْتِيَنَّکُمْ‌ عَالِمِ‌ الْغَيْبِ‌ لاَ يَعْزُبُ‌ عَنْهُ‌ مِثْقَالُ‌ ذَرَّةٍ فِي‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ لاَ فِي‌ الْأَرْضِ‌ وَ لاَ أَصْغَرُ مِنْ‌ ذٰلِکَ‌ وَ لاَ أَکْبَرُ إِلاَّ فِي‌ کِتَابٍ‌ مُبِينٍ‌

ترجمه

کافران گفتند: «قیامت هرگز به سراغ ما نخواهد آمد!» بگو: «آری به پروردگارم سوگند که به سراغ شما خواهد آمد، خداوندی که از غیب آگاه است و به اندازه سنگینی ذرّه‌ای در آسمانها و زمین از علم او دور نخواهد ماند، و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر، مگر اینکه در کتابی آشکار ثبت است!»

و كسانى كه كافر شدند، گفتند: ما را رستاخيز نخواهد آمد. بگو: چرا، سوگند به پروردگارم كه حتما به سراغتان خواهد آمد. [خدايى كه‌] عالم غيب است و هموزن ذرّه‌اى، نه در آسمان‌ها و نه در زمين، از او پوشيده نيست، و هيچ كوچك‌تر و بزرگ‌تر از آن نيست، مگر اين كه

و كسانى كه كافر شدند، گفتند: «رستاخيز براى ما نخواهد آمد.» بگو: «چرا، سوگند به پروردگارم كه حتماً براى شما خواهد آمد. [همان‌] داناى نهان‌[ها] كه هموزن ذره‌اى، نه در آسمانها و نه در زمين، از وى پوشيده نيست، و نه كوچكتر از آن و نه بزرگتر از آن است مگر اينكه در كتابى روشن [درج شده‌] است.»

و کافران (منکر قیامت) گفتند که هرگز ساعت قیامتی بر ما نمی‌آید، بگو: چرا، به خدای من قسم که البته (ساعت قیامت) شما را خواهد آمد، خدایی که بر غیب جهان آگاه است و مقدار ذره‌ای (از موجودات عالم) در آسمانها و زمین از او پوشیده نیست و نه کمتر و نه بیشتر از ذره‌ای جز آنکه در کتاب روشن (علم ازلی حق) ثبت است.

و کافران گفتند: قیامت بر ما نخواهد آمد. بگو: آری، سوگند به پروردگارم که دانای غیب است، حتماً بر شما خواهد آمد؛ در آسمان ها و زمین هم وزن ذرّه ای از او پوشیده نیست، و نه کوچک تر از آن و نه بزرگ تر از آن هست مگر اینکه در کتابی روشن [ثبت] است.

كافران گفتند: ما را قيامت نخواهد آمد. بگو: آرى، به پروردگارم آن داناى غيب سوگند كه شما را خواهد آمد. به قدر ذره‌اى يا كوچكتر از آن و يا بزرگ‌تر از آن در آسمانها و زمين از خدا پنهان نيست، و همه در كتاب مبين آمده است.

و کافران گویند قیامت برای ما فرا نمی‌رسد، بگو چرا، سوگند به پروردگارم که بی‌شبهه به شما فرا می‌رسد، همو که دانای نهان است، و هم سنگ ذره‌ای در آسمانها و زمین از او پنهان نیست، نیز چیزی کوچکتر از این و نه بزرگتر نیست مگر آنکه در کتابی مبین [ثبت‌] است‌

و كسانى كه كافر شدند گفتند: ما را رستاخيز نيايد. بگو: [نه آنست كه شما مى‌گوييد] آرى، به پروردگارم سوگند كه هر آينه شما را خواهد آمد، [پروردگارى كه‌] داناى نهان و ناپيداست در آسمانها و در زمين همسنگ ذره‌اى از او پوشيده و پنهان نيست و نه خردتر از آن و نه بزرگتر مگر آنكه در كتابى روشن- لوح محفوظ- هست

کافران می‌گویند: قیامت هرگز برای (حساب و کتاب و سزا و جزای) ما برپا نمی‌شود. بگو: چرا، به پروردگارم سوگند! آن کسی که دانای راز (نهان در گستره‌ی جهان) است، قیامت به سراغ شما می‌آید (و خدا به اعمال شما رسیدگی می‌نماید). به اندازه‌ی سنگینی ذرّه‌ای، در تمام آسمانها و در زمین از او پنهان و نهان نمی‌گردد، و نه کمتر از اندازه‌ی ذرّه و نه بزرگتر از آن، چیزی نیست مگر این که در کتاب آشکاری ثبت و ضبط و نگهداری می‌شود.

و کسانی که کافر شدند، گفتند: «ساعت (قیامت) برایمان نخواهد آمد.» بگو: «چرا، سوگند به پروردگارم که همواره برایتان بی‌گمان خواهد آمد. (همان) دانای نهان(ها) که وزن ذره‌ای، نه در آسمان‌ها و نه در زمین، از وی پوشیده نیست و نه کوچک‌تر از آن و نه بزرگ‌تر از آن است مگر اینکه در کتابی روشنگر است.»

و گفتند آنان که کفر ورزیدند نیاید ما را ساعت بگو بلی سوگند به پروردگارم هر آینه بیاید شما را دانای نهان است گم نشود از او سنگینی ذرّه‌ای در آسمانها و نه در زمین و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر مگر در کتابی است آشکار

سبإ ٢	آیه ٣	سبإ ٤
سوره : سوره سبإ نزول : ٤ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بَلی»: آری. این حرف برای ابطال نفی ماقبل است. «وَ رَبّی»: به پروردگارم سوگند. «عَالِمِ»: بدل یا صفت (رَبّ) است. «لا یَعْزُبُ»: (نگا: یونس / ). «أَصْغَرُ»: مبتدا و (أَکْبَرُ) عطف بر آن است، (فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ) خبر. «کِتَابٍ مُّبِینٍ»: لوح محفوظ. علم خدا. جهان پهناور هستی. (نگا: انعام / ، یونس / ، هود / نمل / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ يَسْتَنْبِئُونَکَ‌ أَ حَقٌ‌ هُوَ... (۲) إِنَّمَا إِلٰهُکُمُ‌ اللَّهُ‌ الَّذِي‌... (۱) وَ يَسْتَنْبِئُونَکَ‌ أَ حَقٌ‌ هُوَ... (۳) زَعَمَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا أَنْ‌ لَنْ‌... (۴)

إِنَ‌ رَبَّکُمُ‌ اللَّهُ‌ الَّذِي‌... (۴) زَعَمَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا أَنْ‌ لَنْ‌... (۳)

تفسیر

• آيات ۱ - ۹، سوره سبا
• موضوعاتى كه در سوره مباركه سباء از آن بحث شده
• استدلال بر بعث و جزا با استناد به عموميت ملك ، وكمال علم خداى تعالى
• پاسخ به منكرين معاد با بيان عموميت علم خدا و وسعت آن
• استهزاى كفار پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) را در اختيارش از معاد، و جواببه آنان و تهديدشان به عذاب و هلاكت
• اندرز كفار و تهديد آنان بجهت تكذيب پيامبر و استهزاء آنحضرت

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - کافران، مدعى تحقق پیدا نکردن روز قیامت اند. (و قال الذین کفروا لاتأتینا الساعة)

۲ - کافران، وعده تحقق روز قیامت را وعده اى نادرست مى دانستند. (و قال الذین کفروا لاتأتینا الساعة) لازمه انکار قیامت از سوى کافران، این است که به آنان وعده اى مبنى بر وقوع قیامت داده شده باشد.

۳ - «الساعة»، از نام هاى قیامت است. (و قال الذین کفروا لاتأتینا الساعة)

۴ - کافران، وقوع قیامت را امرى مسخره دانسته و آن را به استهزا مى گرفتند. (و قال الذین کفروا لاتأتینا الساعة) تعبیر به نیامدن قیامت (لاتأتینا) یا به جهت این است که قیامت از جمله امور زمانى است و یا به جهت به سخره و استهزا گرفتن آن مى باشد. برداشت یاد شده، براساس احتمال دوّم است.

۵ - پیامبر(ص)، مأمور پاسخ گویى به کافران درباره وقوع حتمى قیامت (و قال الذین کفروا لاتأتینا الساعة قل بلى)

۶ - سوگند پیامبر(ص) به پروردگار، مبنى بر آمدن و تحقق قطعى روز قیامت (قل بلى و ربّى لتأتینّکم)

۷ - تحقق روز قیامت، مقتضاى ربوبیت خداوند است. (و ربّى لتأتینّکم)

۸ - کافران، مردمانى ناخوشایند خداوند (قال الذین کفروا ... قل) از این که خداوند، خود به جواب مستقیم به کافران اقدام نکرده و به پیامبر(ص) دستور داده است تا آن حضرت جواب بگوید، به دست مى آید که خداوند خوش ندارد با آنان سخن بگوید.

۹ - فرمان خداوند به پیامبر(ص) مبنى بر اعلام این که او تحت ربوبیت خدا قرار دارد. (قل بلى و ربّى)

۱۰ - سخن گفتن همراه با اداى سوگند، داراى تأثیرى قابل توجه حتى در دیدگاه کافران (قل بلى و ربّى) این که خداوند به پیامبر(ص) دستور مى دهد که آن حضرت سخن خود را همراه با سوگند به کافران بگوید، به خاطر تأثیر زیاد آن است.

۱۱ - کمترین ذره ها، چه در آسمان ها باشند و چه در زمین، از خداوند پنهان نیستند. (لایعزب عنه مثقال ذرّة فى السموت و لا فى الأرض) «عزب» در لغت به معناى دور و غایب بودن آمده است (مفردات راغب).

۱۲ - خبر وقوع قطعى قیامت، خبرى غیبى و در اختیار خدا است. (قل بلى ... لتأتینّکم علم الغیب)

۱۳ - خداوند، «عالم الغیب» (آگاه به غیب ها) است. (علم الغیب)

۱۴ - ربوبیت خداوند، مقتضى داشتن علم غیب و احاطه علمى بر همه موجودات (و ربّى ... علم الغیب لایعزب عنه مثقال ذرّة ... و لا أصغر من ذلک و لا أکبر)

۱۵ - احاطه علمى خداوند به ذرات پراکنده در زمین، پشتوانه تحقق معاد و حیات مجدد انسان ها (یعلم ما یلج فى الأرض ... و قال الذین کفروا لاتأتینا الساعة قل بلى و ربّى لتأتینّکم ... لایعزب عنه مثقال ذرّة) توجه دادن به این حقیقت که خداوند از اجزاى پراکنده اطلاع دارد، اشعار به امکان تحقّق معاد است.

۱۶ - علم خداوند به ذرات ریز دوردست، ناشى از غیب دانى او است. (علم الغیب لایعزب عنه مثقال ذرّة فى السموت و لا فى الأرض)

۱۷ - در عالم، آسمان هاى متعددى وجود دارد. (السموت)

۱۸ - اشیاى بزرگ و کوچک عالم، در کتاب مبین الهى ثبت اند. (و لا أصغر من ذلک و لا أکبر إلاّ فى کتب مبین)

۱۹ - کوچکى و بزرگى و ریزى و درشتى اشیا، تفاوتى در تعلق علم خدا به آنها ندارد. (لایعزب عنه مثقال ذرّة ... و لا أصغر من ذلک و لا أکبر)

۲۰ - «کتاب مبین»، مرکز اطلاعات همه موجودات است. (و لا أصغر من ذلک و لا أکبر إلاّ فى کتب مبین)

۲۱ - اطلاعات موجود در «کتاب مبین» اطلاعاتى واضح و روشن است. (إلاّ فى کتب مبین) «مبین» (صفت «کتاب») به چیزى گفته مى شود که خالى از هرگونه ابهام باشد. ذکر این صفت براى کتاب، مى تواند از این جهت باشد که آنچه در کتاب هست، روشن و واضح مى باشد.

موضوعات مرتبط

• آسمان: تعدد آسمان ها ۱۷
• اسماء و صفات: عالم الغیب ۱۳
• انسان: تجدید حیات انسان ها ۱۵
• خدا: آثار احاطه علمى خدا ۱۵; آثار ربوبیت خدا ۷، ۱۴; آثار علم غیب خدا ۱۶; احاطه علمى خدا ۱۱، ۱۴; اختصاصات خدا ۱۲; اوامر خدا ۹; علم غیب خدا ۱۲، ۱۴; منشأ علم خدا ۱۶; ویژگیهاى علم خدا ۱۹
• الساعة :۳ سخن نقش سوگند در سخن ۱۰
• سوگند: سوگند بر حتمیت قیامت ۶; سوگند به خدا ۶
• قیامت: استهزاگران قیامت ۴; پاسخ شبهات مکذبان قیامت ۵; حتمیت قیامت ۵; دلایل قیامت ۷; زمان برپایى قیامت ۱۲; مکذبان قیامت ۱، ۲، ۴; نامهاى قیامت ۳
• کافران: ادعاى کافران ۱; استهزاهاى کافران ۴; بینش کافران ۲، ۱۰; پاسخ شبهات کافران ۵; مغضوبیت کافران ۸
• کتاب مبین: نقش کتاب مبین ۲۰; وضوح کتاب مبین ۲۱
• محمد(ص): رسالت محمد(ص) ۵، ۹; سوگند محمد(ص) ۶; مربى محمد(ص) ۹
• معاد: دلایل معاد ۱۵
• مغضوبان خدا :۸ موجودات اطلاعات موجودات ۲۰; ثبت موجودات در کتاب مبین ۱۸