النور ٦٣

لاَ تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ‌ بَيْنَکُمْ‌ کَدُعَاءِ بَعْضِکُمْ‌ بَعْضاً قَدْ يَعْلَمُ‌ اللَّهُ‌ الَّذِينَ‌ يَتَسَلَّلُونَ‌ مِنْکُمْ‌ لِوَاذاً فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ‌ يُخَالِفُونَ‌ عَنْ‌ أَمْرِهِ‌ أَنْ‌ تُصِيبَهُمْ‌ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ‌ عَذَابٌ‌ أَلِيمٌ‌

ترجمه

صدا کردن پیامبر را در میان خود، مانند صدا کردن یکدیگر قرار ندهی؛ خداوند کسانی از شما را که پشت سر دیگران پنهان می‌شوند، و یکی پس از دیگری فرار می‌کنند می‌داند! پس آنان که فرمان او را مخالفت می‌کنند، باید بترسند از اینکه فتنه‌ای دامنشان را بگیرد، یا عذابی دردناک به آنها برسد!

|صدا كردن پيامبر را ميان خود مانند صدا كردن [معمولى‌] يكديگر قرار ندهيد. خدا كسانى از شما را كه در پناه يكديگر دزدانه در مى‌روند خوب مى‌شناسد. پس كسانى كه خلاف امر او مى‌كنند، بايد بترسند كه يا بلايى به ايشان برسد، يا عذابى دردناك

خطاب كردن پيامبر را در ميان خود، مانند خطاب كردن بعضى از خودتان به بعضى [ديگر] قرار مدهيد. خدا مى‌داند [چه‌] كسانى از شما دزدانه [از نزد او] مى‌گريزند. پس كسانى كه از فرمان او تمرّد مى‌كنند بترسند كه مبادا بلايى بديشان رسد يا به عذابى دردناك گرفتار شوند.

(ای مؤمنان) شما دعای رسول (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) و ندا کردن او را مانند ندای بین یکدیگر (بدون حفظ ادب مقام رسالت) قرار مدهید (یا دعای او را مانند دعای خود نامستجاب مپندارید)، خدا به حال آنان که (برای سرپیچی از حکمش) به یکدیگر پناه برده و از میان شما رخ پنهان می‌دارند آگاه است. پس باید کسانی که امر خدا را مخالفت می‌کنند و از آن روی می‌گردانند بترسند که مبادا به فتنه‌ای بزرگ (تسلط سلطان جور) یا عذاب دردناک دیگر (مانند قتل و اسارت) گرفتار شوند.

دعوت پیامبر را [به ایمان، عمل صالح و امور اجتماعی] در میان خود مانند دعوت بعضی از شما از بعضی دیگر قرار ندهید، خدا کسانی از شما را که برای [بی اعتنایی به دعوت پیامبر] با پنهان شدن پشت سر دیگران آهسته از نزد او بیرون می روند می شناسد. پس باید کسانی که از فرمانش سرپیچی می کنند، برحذر باشند از اینکه بلایی [در دنیا] یا عذابی دردناک [در آخرت] به ایشان رسد.

آنچنان كه يكديگر را صدا مى‌زنيد، پيامبر را صدا مزنيد. خدا مى‌داند چه كسانى از شما در پناه ديگرى خود را پنهان مى‌سازند و آهسته آهسته بيرون مى‌روند. آنان كه از فرمان او سرپيچى مى‌كنند بايد بترسند كه مباد به آنها فتنه‌اى يا عذابى دردآور برسد.

خواندن پیامبر را در میان خودتان همانند خواندن بعضی از شما بعضی دیگر را مشمارید، به راستی که خداوند کسانی را از شما که پنهانی و پناه‌جویانه خود را بیرون می‌کشند می‌شناسد، باید کسانی که از فرمان او سرپیچی می‌کنند بر حذر باشند از اینکه بلایی یا عذابی دردناک به آنان برسد

فراخواندن پيامبر را ميان خود مانند فراخواندن برخى از شما برخ ديگر را مسازيد براستى خدا كسانى را كه خود را از ميان شما پنهانى و در پناه يكديگر بيرون مى‌كشند مى‌شناسد. پس آنان كه از فرمان او

(ای مؤمنان!) دعوت پیغمبر را در میان خویش (برای اجتماع و شرکت در کارهای مهمّ) همسان دعوت برخی از برخی از خود بشمار نیاورید (چرا که فرمانش فرمان خدا و دعوتش دعوت پروردگار است). خداوند آگاه از کسانی است که در میان شما خویشتن را می‌دزدند و پشت سر دیگران خود را پنهان می‌دارند (تا پیغمبر آنان را نبیند و از انصراف و گریز ایشان نپرسد و کاری بدانان حوالت نکند). آنان که با فرمان او مخالفت می‌کنند، باید از این بترسند که بلائی (در برابر عصیانی که می‌ورزند) گریبانگیرشان گردد، یا این که عذاب دردناکی دچارشان شود (اعم از قحطی و زلزله و دیگر مصائب دنیوی، و دوزخ و دیگر شکنجه‌های اخروی).

خطاب کردن پیامبر را در میان خود، مانند خطاب کردن بعضی از خودتان به بعضی (دیگرتان) قرار مدهید. خدا به‌درستی می‌داند (و نشانه می‌نهد) کسانی از شما را (که) دزدانه (از نزد او) می‌گریزید. پس کسانی که از فرمان او تمرّد می‌کنند بپرهیزند؛ مبادا بلایی آتشین بدیشان در رسد، یا عذابی درناک بدیشان رسد.

نگردانید خواندن پیمبر را میان شما مانند خواندن برخی از شما برخی را همانا داند خدا آنان را که می‌خزند از شما به پناهگاهی پس باید بترسند آنان که سرپیچند از فرمانش که برسدشان آزمایشی یا برسدشان شکنجه‌ای دردناک‌

النور ٦٢	آیه ٦٣	النور ٦٤
سوره : سوره النور نزول : ١٠ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«دُعَآءَ»: دعوت. فراخواندن برای کار مهمّی. «یَتَسَلَّلُونَ»: خود را می‌دزدند. خویشتن را کنار می‌کشند و پشت دیوار و پشت سر مردم خویش را پنهان می‌سازند. آهسته و پنهانی راه خود را در پیش می‌گیرند. «لِوَاذاً»: پناه بردن. یکی در پشت دیگری خویشتن را قائم کردن. مصدر باب مفاعله است و حال بوده و به معنی (مُلاوِذینَ) است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۲)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۲) إِنَ‌ الَّذِينَ‌ يُنَادُونَکَ‌ مِنْ‌... (۰) وَ لَوْ أَنَّهُمْ‌ صَبَرُوا حَتَّى‌... (۰) أَلاَ إِنَ‌ لِلَّهِ‌ مَا فِي‌... (۲) وَ مَا کَانَ‌ لِمُؤْمِنٍ‌ وَ لاَ... (۵) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۲)

تفسیر

• آيات ۵۸ - ۶۴، سوره نور
• بيان آياتى كه متضمن پاره اى از احكام و آداب معاشرت است
• بيان يك استثنا از عموم حكم حجاب
• معناى اينكه فرمود: ((فاذا دخلتم بيوتن فسلموا على انفسكم ))
• نهى از بى اعتنايى كردن به دعوت و فراخوانىرسول اللّه (صلى اللّه عليه و آله ) و شانه خالى كردن از احضار و تكليف او (لا تجعلوادعاء الرسول ...)
• (رواياتى در باره مفاد و شاءن نزول پاره از از آيات گذشته )

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - فراخوانى پیامبر(ص) را، نباید همسنگ با فراخوانى دیگران دانست. (لاتجعلوا دعاء الرسول بینکم کدعاء بعضکم بعضًا) برداشت فوق، مبتنى بر این است که اضافه «دعا» به «الرسول» اضافه مصدر به فاعلش باشد; یعنى، دعوت پیامبر(ص) شما را... .

۲ - اجابت دعوت پیامبر(ص)، امرى لازم و فراخوانى او، برتر از هر فراخوانى دیگر (لاتجعلوا دعاء الرسول بینکم کدعاء بعضکم بعضًا)

۳ - پاسخ به فراخوانى پیامبر(ص) براى حضور در کنار او، جهت حل و فصل مسائل اجتماعى و مشاوره و کنکاش در آنها، امرى لازم و برتر از هر کارى (و إذا کانوا معه على أمر جامع لم یذهبوا حتّى یستئذنوه ... لاتجعلوا دعاء الرسول بینکم کدعاء بعضکم بعضًا) مقصود از فراخوانى پیامبر(ص) - با توجه به آیه پیش که درباره فراخوانى آن حضرت براى امر جامع و عمومى بود - مى تواند فراخوانى براى حل و فصل امور اجتماعى و مشاوره پیرامون آنها باشد.

۴ - مسلمانان صدراسلام به نگه دارى حرمت پیامبر(ص) در گفتارشان موظف و از صدا زدن آن حضرت، همچون صدا زدن دیگر مردمان، ممنوع بودند. (لاتجعلوا دعاء الرسول بینکم کدعاء بعضکم بعضًا) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که اضافه «دعا» به «الرسول» اضافه مصدر به مفعول باشد; یعنى، دعوت و صدا زدن شما پیامبر(ص) را... .

۵ - نگه دارى حرمت رهبر جامعه اسلامى و رعایت ادب در گفتار با آنان، امرى لازم و بایسته (لاتجعلوا دعاء الرسول بینکم کدعاء بعضکم بعضًا) آیه شریفه، درباره پیامبراسلام(ص) است; ولى چون نام ایشان به عنوان ولّى امر مسلمین یاد شده است (و إذا کانوا معه على أمر جامع..) مى توان آن را درباره تمامى رهبران جامعه اسلامى تسرى داد و شامل کسانى دانست که ولایت امرى مسلمین را برعهده دارند.

۶ - برخى از منافقان صدراسلام، براى شانه خالى کردن از مسؤولیت حل و فصل مسائل اجتماعى، در پناه دیگران و مخفیانه از محضر پیامبر(ص) مى گریختند. (قد یعلم اللّه الذین یتسلّلون منکم لواذًا) «تسلّل» به معناى خروج پنهانى است و «لواذ» به معناى پنهان شدن در پشت سر کسى و در پناه او فرار کردن است. «لواذاً» نیز حال براى فاعل «یتسلّلون» مى باشد. گفتنى است که آیه شریفه با توجه به مضمون آن - به ویژه جمله «فلیحذر الذین یخالفون عن أمره» - و نیز مطابق بعضى از شأن نزول ها، درباره منافقان است.

۷ - هشدار خداوند، به کسانى که براى شانه خالى کردن از مسؤولیت حل و فصل مسائل اجتماعى و حضور در کنار پیامبر(ص)، پناه جویانه و پنهانى گریختند. (قد یعلم اللّه الذین یتسلّلون منکم لواذًا)

۸ - خداوند، به نهان و اسرار درونى انسان آگاه است. (قد یعلم اللّه الذین یتسلّلون منکم لواذًا)

۹ - خداوند، مردم را از پیامد ناگوار و هلاکت بار سرپیچى از فرمان هاى پیامبر(ص) بر حذر مى دارد. (فلیحذر الذین یخالفون عن أمره أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که ضمیر «أمره» به پیامبر(ص) بازگردد و با توجه به آیه قبل که سخن از فراخوانى پیامبر(ص) براى امر جامع به میان آورده و نیز مسأله فراخوانى ایشان را مطرح کرده است ظاهر آیه شریفه نیز مطابق همین مبنا مى باشد.

۱۰ - مبتلا شدن به فتنه و بلا و یا عذاب دردناک الهى، پیامد سرپیچى از فرمان هاى رسول خدا است. (فلیحذر الذین یخالفون عن أمره أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم)

۱۱ - سرپیچى از فرمان هاى پیامبر(ص)، گناه و حرام است. (فلیحذر الذین یخالفون عن أمره أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم)

۱۲ - خداوند، مردم را از پیامد ناگوار و هلاکت بار سرپیچى از فرمان هاى الهى، برحذر داشت. (فلیحذر الذین یخالفون عن أمره أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم) برداشت فوق، براساس این احتمال است که ضمیر «أمره» به خدا بازگردد و مقصود از «أمر» همان چیزى است که جمله «لاتجعلوا دعاء الرسول» بازگو کننده آن است; زیرا نهى از چیزى مستلزم امر به ضد آن (امر) است.

۱۳ - شانه خالى کردن از بار مسؤولیت اجتماعى و حل و فصل امور مسلمین، پیامددار فتنه و بلا و یا عذاب دردناک الهى است. (و إذا کانوا معه على أمر جامع لم یذهبوا ... فلیحذر الذین یخالفون عن أمره أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم)

۱۴ - «عن أبى جعفر(ع) فى قوله «لاتجعلوا دعاء الرسول بینکم کدعاء بعضکم بعضاً» یقول: لاتقولوا: یا محمّد(ص) و لا یا أباالقاسم لکن قولوا یا نبى اللّه و یا رسول اللّه ...; از امام باقر(ع) درباره قول خدا «لاتجعلوا دعاء الرسول کدعاء بعضکم بعضاً» روایت شده است که [رسول خدا(ص)] را با اسم و کنیه نخوانید و نگویید «یا محمد»، «یا أباالقاسم» ولکن [با احترام ]بگویید: «یا نبى اللّه» و «یا رسول اللّه» ...». ۱- تفسیر قمى، ج ۲، ص۱۱۰; نورالثقلین، ج ۳، ص ۶۲۸، ح ۲۶۴.

۱۵ - «عن أبى جعفر(ع) فى هذه الآیة من قول اللّه(تعالى) «فلیحذر الذین یخالفون عن أمره أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم» قال: الفتنة الکفار قال: یا أباجعفر حدثنىفیمن (فیما) نزلت؟ قال: نزلت فى رسول اللّه(ص) و جرى مثلها من النبى(ص) فى الأوصیاء فى طاعتهم; از امام باقر(ع) روایت شده است که در مورد آیه یاد شده، فرمود: مقصود از فتنه کافران است. راوى به امام(ع) گفت: به فرمایید که این آیه در باره چه کسى نازل شده است؟ فرمود: در مورد رسول خدا(ص) نازل شده و سپس در مورد اطاعت از جانشینیان آن حضرت جارى گشته است». ۱- تفسیر فرات کوفى، ص ۲۸۹، ح ۱۰، مسلسل ۳۹۲; بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۳۰۱، ح ۵۸.

۱۶ - «عن عبدالأعلى قال: سألت أباعبداللّه عن قول اللّه عزّوجلّ «فلیحذر الذین یخالفون عن أمره أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم» قال: فتنة فى دینه أو جراحة لایأجره اللّه علیها; عبدالاعلى مى گوید: از امام صادق(ع) از معناى قول خداى - عزّوجل - «...أن تصیبهم فتنة أو یصیبهم عذاب ألیم» پرسیدم؟ حضرت فرمود: مراد فتنه در دین است یا جراحتى [در بدن] که خدا در برابر آن اجرى به او نمى دهد». ۱- کافى، ج ۸، ص ۲۲۳، ح ۲۸۱; تفسیربرهان، ج ۳، ص ۱۵۴، ح ۳.

موضوعات مرتبط

• احکام ۱۱:
• اسلام : تاریخ صدر اسلام ۶
• انسان: راز انسان ها ۸
• بلا: موجبات بلا ۱۰، ۱۳
• خدا: انذارهاى خدا ۷; علم غیب خدا ۸; نواهى خدا ۹، ۱۲
• رهبران دینى : آداب گفتگو با رهبران دینى ۵; اهمیت احترام رهبران دینى ۵
• عذاب: عذاب دردناک ۱۰، ۱۳; مراتب عذاب ۱۰، ۱۳; موجبات عذاب ۱۰، ۱۳
• عصیان: آثار عصیان از محمد(ص) ۱۰، ۱۶; حرمت عصیان از محمد(ص) ۱۱; کیفر عصیان از خدا ۱۲; کیفر عصیان از محمد(ص) ۹; گناه عصیان از محمد(ص) ۱۱
• محرمات ۱۱:
• محمد(ص) : آداب گفتگو با محمد(ص) ۴، ۱۴; احترام محمد(ص) ۱۴; انذار تارکان همکارى با محمد(ص) ۷; اهمیت احترام محمد(ص) ۴; اهمیت دعوت محمد(ص) ۱،۲; اهمیت قبول دعوت محمد(ص)۳; اهمیت مشاوره با محمد(ص)۳; پناهجویى تارکان همکارى با محمد(ص) ۷; قبول دعوت محمد(ص) ۲
• مسؤولیت: کیفر فرار از مسؤولیت ۱۳
• مسلمانان: مسؤولیت مسلمانان صدراسلام ۴
• مشارکت اجتماعى: اهمیت مشارکت اجتماعى ۳
• معاشرت: آداب معاشرت ۴، ۵، ۱۴
• منافقان: روش برخورد منافقان صدراسلام ۶; مسؤولیت گریزى منافقان صدراسلام ۶
• هلاکت: عوامل هلاکت ۹، ۱۲