البقرة ٢٢٢

وَ يَسْأَلُونَکَ‌ عَنِ‌ الْمَحِيضِ‌ قُلْ‌ هُوَ أَذًى‌ فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي‌ الْمَحِيضِ‌ وَ لاَ تَقْرَبُوهُنَ‌ حَتَّى‌ يَطْهُرْنَ‌ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ‌ فَأْتُوهُنَ‌ مِنْ‌ حَيْثُ‌ أَمَرَکُمُ‌ اللَّهُ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ يُحِبُ‌ التَّوَّابِينَ‌ وَ يُحِبُ‌ الْمُتَطَهِّرِينَ‌

ترجمه

و از تو، در باره خون حیض سؤال می‌کنند، بگو: «چیز زیانبار و آلوده‌ای است؛ از این‌رو در حالت قاعدگی، از آنان کناره‌گیری کنید! و با آنها نزدیکی ننماید، تا پاک شوند! و هنگامی که پاک شدند، از طریقی که خدا به شما فرمان داده، با آنها آمیزش کنید! خداوند، توبه‌کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست دارد.

و از تو در باره‌ى حيض مى‌پرسند، بگو: آن رنج و ناراحتى است، پس در ايّام حيض از زنان كناره بگيريد و با آنها نزديكى نكنيد تا پاك شوند، و چون پاك شدند، از آن جا كه خدا فرمانتان داده به آنها نزديك شويد كه خدا توبه كاران و پاكى طلبان را دوست دارد

از تو در باره عادت ماهانه [زنان‌] مى‌پرسند، بگو: «آن، رنجى است. پس هنگام عادت ماهانه، از [آميزش با] زنان كناره گيرى كنيد، و به آنان نزديك نشويد تا پاك شوند. پس چون پاك شدند، از همان جا كه خدا به شما فرمان داده است، با آنان آميزش كنيد.» خداوند توبه‌كاران و پاكيزگان را دوست مى‌دارد.

و سؤال کنند تو را از عادت شدن زنان، بگو: آن رنجی است (برای زنان) در آن حال از مباشرت آنان دوری کنید و با آنان نزدیکی نکنید تا آنکه پاک شوند، چون خود را پاک کردند از آنجا که خدا دستور داده به آنها نزدیک شوید، که همانا خدا آنان را که پیوسته به درگاهش توبه کنند و هم پاکیزگان دور از هر آلایش را دوست می‌دارد.

از تو درباره حیض می پرسند، بگو: حیض، حالت ناملایم و زیان باری است؛ پس در زمان حیض از [آمیزش با] زنان کناره گیری کنید، و با آنان نزدیکی ننمایید تا پاک شوند؛ و هنگامی که پاک شدند از جایی که خدا به شما فرمان داده با آنان آمیزش کنید. یقیناً خدا کسانی را که بسیار توبه می کنند، و کسانی را که خود را [با پذیرش انواع پاکی ها از همه آلودگی ها] پاکیزه می کنند. دوست دارد.

تو را از حيض زنان مى‌پرسند. بگو: حيض رنجى است. پس در ايّام حيض از آنان دورى گزينيد و به آنها نزديك مشويد تا پاك گردند. و چون پاك شدند از آنجا كه خدا فرمان داده است با ايشان نزديكى كنيد. هر آينه خدا توبه‌كنندگان و پاكيزگان را دوست دارد.

و از تو درباره حیض می‌پرسند، بگو آن مایه رنج است، پس در مدت حیض از زنان کناره بگیرید و با آنان نزدیکی نکنید تا پاک شوند و چون پاکیزه شدند [و غسل کردند] آن گونه که خدا فرموده است با آنان بیامیزید که خداوند آمرزش خواهان و پاکیزگان را دوست دارد

تو را از حيض مى‌پرسند، بگو: آن رنج و آزارى است. پس در حال حيض از [آميزش با] زنان كناره گيريد و به آنان نزديك مشويد تا پاك شوند. پس چون خود را پاك كنند- غسل كنند-، آنسان كه خدا فرمانتان داده است به آنان در آييد، كه خدا توبه‌كاران را دوست دارد و پاكيزگان را دوست دارد.

و از تو درباره‌ی (آمیزش با زنان به هنگام) حیض می‌پرسند. بگو: زیان و ضرر است (و علاوه از نافرمانی، بیماریهائی به دنبال دارد). پس در حالت قاعدگی از (همبستری با) زنان کناره‌گیری نمائید، و با ایشان نزدیکی نکنید تا آن گاه که پاک می‌شوند. هنگامی که پاک شوند، از مکانی که خدا به شما فرمان داده است (و راه طبیعی زناشوئی و وسیله‌ی حفظ نسل است) با آنان نزدیکی کنید. بی‌گمان خداوند توبه‌کاران و پاکان را دوست می‌دارد.

و از تو درباره‌ی عادت ماهانه‌(ی زنان) می‌پرسند. بگو: «آن، رنجی است (برای آنان و شوهرانشان). پس هنگام عادت ماهانه، از (این) زنان کناره‌گیری کنید و به آنان نزدیک نشوید تا پاک شوند. پس چون خود را پاک (و غسل) کردند، از همان جا و همان گونه که خدا به شما اجازه داده است، با آنان درآمیزید.» خدا همواره توبه‌کاران و پاکیزگان را دوست می‌دارد.

پرسندت از حیض (خون زنان) بگو آن آزاری است پس کناره گیرید زنان را در حیض و نزدیکی نکنید با ایشان تا پاک شوند سپس گاهی که پاک شدند نزدیکی کنید با ایشان بدانسان که خدا دستورتان داده است همانا خدا دوست دارد توبه‌کنندگان و دوست دارد پاکیزگی‌جویان را

البقرة ٢٢١	آیه ٢٢٢	البقرة ٢٢٣
سوره : سوره البقرة نزول : ٩ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْمَحِیضِ»: قاعدگی. خون ماهانه. موقع قاعدگی. موضع قاعدگی. این واژه مصدر میمی یا اسم مکان و یا اسم زمان می‌تواند باشد. «أَذیً»: اذیّت و آزار. زیان و ضرر. پلیدی و پلشتی. «إعْتَزِلُوا»: کناره‌گیری کنید. «لا تَقْرَبُوهُنَّ»: با ایشان نزدیکی زناشوئی نکنید. «حَتَّی یَطْهُرْنَ»: تا وقتی که پاک می‌گردند. یعنی خون ماهانه پایان می‌گیرد و غسل انجام می‌پذیرد. یا این که خون ماهانه پایان می‌گیرد و بس. «مِنْ حَیْثُ»: از همان جائی که. در همان جائی که. «الْمُتَطَهِّرِینَ»: پاکیزه‌دارندگان.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۰) فَإِذَا انْسَلَخَ‌ الْأَشْهُرُ... (۳) فَإِذَا قُضِيَتِ‌ الصَّلاَةُ... (۰)

تفسیر

• آيات ۲۲۳ - ۲۲۲ ، سوره بقره
• معناى (محيض ) و (اذى ) و وجه اينكه قرآن محيض را اذى خوانده است
• آراء طوائف و مذاهب مختلف در مساءله محيض و رعايت اعتدال در نظريه اسلام در اين باره
• معناى طهارت و بررسى منشاء پيدايش مفهوم طهارت و نجاست در بين مردم
• كلماتى كه بر طهارت و نجاست مادى و معنوى دلالت دارند، و اينكه اسلام هر دو قسم طهارت و نجاست را معتبر شمرده است
• اسلام دين توحيد است و تمام فروغ آن به همان اصل بر مى گردد. اصل توحيد طهارت و بقيه معارف آن نيز طهارتها هستند
• بررسى گفتارى برخى مفسرين در استدلال به آيه (فاءتوا حرثكم انى شئتم )
• معناى توبه و وجه اينكه توابين و متطهرين در آيه شريفه ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين به صورت مطلق آمده است
• معناى آيه (فاتوا حرثكم انى شئتم ) با توجه به كاربرد دو گانه انى در زمان و مكان
  
• حاصل كلام در معناى جمله ((زنان شما كشتزار شمايند))
• امر به ازدواج و تناسل و ديگر دستوراتى كه مربوط به زندگانى دنيوى است به امر به عبادت و ذكر خدا منتهى مى شوند
• (در ذيل آيات گذشته مربوط به حيض ، طهارت ...)
• رواياتى از امام صادق (ع ) درباره احكام حائص و مفاد آيه (فاتوهن من حيث امركم الله ...)) و (ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين )
• روايتى از امام باقر (ع ) درباره حالتهاى مختلف دل انسان و اينكه آيا بعضى موارد مورد ابتلاء مؤ منين نفاق محبوب مى شود يا خير؟!
• توضيح و تفسير برخى قسمتهاى روايت مذكوره
• رواياتى از معصومين (ع ) درباره مفاد آيه (نساءكم حرث لكم ...)
• روايتى از اهل سنت در شاءن نزول (نساوئكم حرث لكم ...) و بيان اقوال مختلف در استدلال به آن
• رواياتى چند از اهل سنت و بيان فتواى آنان بر جواز وطى از پشت همسر
• استدلال ابن عباس درباره محيض و بررسى استدلال او

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - پرسش مردم از پیامبر (ص) درباره حیض (و یسئلونک عن المحیض)

۲ - سؤالهاى مردم از پیامبر (ص)، زمینه اى براى نزول آیات و بیان احکام (و یسئلونک عن المحیض قل هو اذىً)

۳ - پیامبر (ص)، واسطه بیان و نزول احکام (و یسئلونک ... قُل)

۴ - قاعدگى، مشقّت و آزارى براى زنان (و یسئلونک عن المحیض قل هو اذىً)

۵ - حرمت آمیزش با زنان حائض، تا زمان پاک شدن آنان از حیض (فاعتزلوا النساء فى المحیض و لا تقربوهن حتى یطهرن) گر چه ظاهر جمله «فاعتزلوا النساء» مطلق معاشرت است ; ولى اباحه آمیزش پس از گذشت ایّام حیض و غسل که جمله «حتى یطهرن فاذا تطهّرن فاتوهن من حیث» دلالت بر آن دارد، قرینه اى است که آنچه مباح نبوده و اعتزال از آن واجب شده، تنها آمیزش است، نه مطلق معاشرت; و گر نه مى فرمود «فاذا تطهرن فعاشروهن».

۶ - حرمت وَطى در قُبُل، در ایّام حیض (فاعتزلوا النساء فى المحیض) کلمه «محیض» در صدر آیه مصدر است; امّا در جمله «فاعتزلوا النساء فى المحیض» اسم مکان مى باشد به دلیل تکرار لفظ در حال که اگر هر دو به یک معنا بود، على القاعده باید دوّمى به صورت ضمیر آورده مى شد.

۷ - فلسفه حرمت آمیزش در زمان حیض، مشقّتبار بودن آن براى زن است. (عن المحیض قل هو اذىً فاعتزلوا النساء فى المحیض)

۸ - احکام الهى بر اساس مصالح و مفاسد جعل شده است. (و یسئلونک عن المحیض قل هو اذىً فاعتزلوا النساء فى المحیض)

۹ - زیانبار بودن آمیزش در ایّام حیض (و یسئلونک عن المحیض قل هو اذىً فاعتزلوا) بنابراینکه سؤال، از مقاربت در ایّام حیض باشد; نه خود حیض و ماهیّت آن. بر این مبنا کلمه «هو» به آمیزش در ایّام حیض برمى گردد; یعنى بگو اى پیامبر آمیزش در ایّام حیض زیانبار است.

۱۰ - لزوم رعایت بهداشت در آمیزش جنسى (و لا تقربوهنّ حتى یطهرن فاذا تطهّرن فأتوهنّ) با توجّه به اینکه جواز آمیزش جنسى، وابسته به قطع خون و تحصیل طهارت شده است.

۱۱ - جواز آمیزش با زنان، پس از پاکى آنان از حیض و تحصیل طهارت (غسل) (و لا تقربوهنّ حتى یطهرن فاذا تطهّرن فأتوهنّ) گر چه مفهوم «حتى یطهرن» جواز آمیزش به مجرد پاکى و قطع خون است ; ولى با تصریح به مشروط بودن آمیزش به غُسل در جمله «فاذا تطهّرن» (آنگاه که غسل کردند)، مفهوم «حتى یطهرن» مورد عنایت نیست.

۱۲ - حُسن رعایت عفّت کلام (و یسئلونک عن المحیض) از تصریح نکردن قرآن به کلماتى که خلاف عفت است (مثل عدم آمیزش که از آن تعبیر به اعتزال کرده و یا فرج که از آن تعبیر به محیض در جمله دوّم و نیز در «من حیث امرکم اللّه» کرده)، حسن رعایت عفت کلام استفاده مى شود.

۱۳ - آمیزش با زنان، باید از مجراى متعارف آن (فرج) باشد. (فاذا تطهرن فأتوهنّ من حیث امرکم اللّه)

۱۴ - لزوم رعایت احکام و مقررات الهى، در آمیزش با زنان (فاذا تطهرن فأتوهنّ من حیث امرکم اللّه) برخى برآنند که «من حیث» در صدد بیان محلّ آمیزش (فرج) نیست; و گر نه کلمه «فى» به کار مى رفت. بنابراین تذکر است به مراعات احکام شرعى و پرهیز از موارد ممنوع. مانند ایّام روزه و ... .

۱۵ - جواز استمتاع از زنان بدون آمیزش با آنان، در ایّام حیض (یسئلونک عن المحیض ... فاعتزلوا النساء فى المحیض) بنابراینکه مراد از «فى المحیض»، مکان حیض باشد; تنها آمیزش، تحریم شده است.

۱۶ - خداوند، توبه کنندگان و پاکیزگان را دوست دارد. (ان اللّه یحب التوابین و یحب المتطهرین)

۱۷ - توبه و طهارت، زمینه جلب محبّت الهى (ان اللّه یحب التوابین و یحب المتطهرین)

۱۸ - ترغیب و تشویق الهى، به توبه و پاکیزگى (ان اللّه یحب التوابین و یحب المتطهرین) از اهداف اشاره به محبّت الهى نسبت به پاکیزگان و توبه کنندگان، تشویق انسانها به توبه و پاکیزگى است.

۱۹ - لزوم ابراز محبّت به توبه کنندگان و پاکان (ان اللّه یحب التوابین و یحب المتطهرین)

۲۰ - آمیزش جنسى در ایّام حیض، خلاف پاکیزگى است. (و یسئلونک عن المحیض ... فاعتزلوا النساء فى المحیض ... ان اللّه یحب التوابین و یحب المتطهرین) نهى از آمیزش در ایّام حیض و سپس اظهار محبّت به پاکیزگان، مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد.

۲۱ - خداوند کسانى را که از گناه آمیزش در حال حیض توبه کنند، دوست دارد (فاعتزلوا النساء فى المحیض ... ان اللّه یحب التوابین)

۲۲ - خداوند پرهیزکنندگان از آمیزش در حال حیض را دوست دارد. (فاعتزلوا النساء فى المحیض ... ان اللّه ... و یحب المتطهرین) از مصادیق پاکیزگان، به مقتضاى ارتباط صدر و ذیل آیه، پرهیزکنندگان از آمیزش در ایّام حیض مى باشد.

۲۳ - تعدیل روابط با زنان حائض در اسلام (و یسئلونک عن المحیض قل هو اذىً فاعتزلوا) آن گونه که در شأن نزول آمده است، در جاهلیّت بکلّى از معاشرت با زنان حائض خوددارى مى کردند و متقابلاً از سویى مسیحیان، آن را در حال جایز مى دانستند; ولى اسلام راه میانه را نشان داده است.

روایات و احادیث

۲۴ - استنجاى به آب، از مصادیق تطهیر است. (ان اللّه یحب التوابین و یحب المتطهرین) فردى به پیامبر گرامى اسلام (ص) گفت که من استنجاى به آب مى کنم; پس آن حضرت فرمود: هنیئاً لک فان اللّه عز و جل قد انزل فیک آیة: «ان اللّه یحب التوابین و یحب المتطهرین»

موضوعات مرتبط

• آب:
• فواید: ۲۴
• آمیزش: آداب آمیزش ۵، ۶، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۳، ۱۴، ۲۰ ; آمیزش در حیض ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳ ; احکام آمیزش ۵، ۶، ۷، ۱۱، ۱۳، ۱۵ ; بهداشت در آمیزش ۱۰
• احکام: ۵، ۶، ۷، ۱۱، ۱۳، ۱۵ تشریع احکام ۲، ۳ ; فلسفه احکام ۷، ۸، ۹
• استنجا: استنجا به آب ۲۴
• بهداشت: اهمیّت بهداشت ۱۰
• پاکان: محبّت به پاکان ۱۹
• پاکى: آثار پاکى ۱۷ ; موانع پاکى ۲۰
• پاکیزگان: فضایل پاکیزگان ۱۶
• پاکیزگى: تشویق به پاکیزگى ۱۸
• پرسش و پاسخ: ۲
• تقوا: آثار تقوا ۲۲
• توّابین: فضایل توّابین ۱۶، ۲۱ ; محبّت به توّابین ۱۹
• توبه: آثار توبه ۱۷ ; تشویق به توبه ۱۸
• حیض: احکام حیض ۵، ۶، ۷، ۹، ۱۱، ۱۵ ; سختیهاى حیض ۴، ۷
• خدا: تشویقهاى خدا ۱۸ ; حدود خدا ۱۴ ; محبّت خدا ۱۶، ۱۷، ۲۱، ۲۲ ; محبوبان خدا ۱۶، ۲۱، ۲۲
• سخن: آداب سخن ۱۲ ; عفّت در سخن ۱۲
• محرّمات: ۵، ۶، ۷
• محمّد (ص): پرسش از محمّد (ص) ۱، ۲ ; مسؤولیت محمّد (ص) ۳
• مصالح و مفاسد: ۸
• مطهرات: ۲۴