طه ١٢٣

قَالَ‌ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِيعاً بَعْضُکُمْ‌ لِبَعْضٍ‌ عَدُوٌّ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّکُمْ‌ مِنِّي‌ هُدًى‌ فَمَنِ‌ اتَّبَعَ‌ هُدَايَ‌ فَلاَ يَضِلُ‌ وَ لاَ يَشْقَى‌

ترجمه

(خداوند) فرمود: «هر دو از آن (بهشت) فرود آیید، در حالی که دشمن یکدیگر خواهید بود! ولی هرگاه هدایت من به سراغ شما آید، هر کس از هدایت من پیروی کند، نه گمراه می‌شود، و نه در رنج خواهد بود!

گفت: هر دو از آن جا پايين رويد كه دشمن يكديگر خواهيد بود. پس اگر براى شما از جانب من رهنمودى برسد، هر كس از راهنمايى من پيروى كند نه گمراه مى‌شود و نه تيره‌بخت

فرمود: «همگى از آن [مقام‌] فرود آييد، در حالى كه بعضى از شما دشمن بعضى ديگر است، پس اگر براى شما از جانب من رهنمودى رسد، هر كس از هدايتم پيروى كند نه گمراه مى‌شود و نه تيره‌بخت.

آن‌گاه خدا (به آدم و حوا) فرمود: اکنون از عالی رتبه بهشت فرود آیید که برخی از شما با برخی دیگر دشمنید، پس اگر از جانب من برای شما راهنمایی بیاید آن هنگام هر که از راه من پیروی کند نه هرگز گمراه شود و نه شقی و بدبخت گردد.

[خدا] گفت: هر دو با هم از بهشت [به سوی زمین] فرود آیید که برخی از شما دشمن برخی دیگرند، پس اگر از سوی من هدایتی به شما رسید، هر کس از هدایتم پیروی کند، نه گمراه می شود و نه به مشقت و رنج می افتد.

گفت: همگى از آنجا پايين رويد؛ دشمنان يكديگر. اگر از جانب من شما را راهنمايى آمد، هر كس از آن راهنماى من متابعت كند نه گمراه مى‌شود و نه تيره‌بخت.

[و] فرمود همگی از آن [بهشت‌] پایین روید -برخی دشمن برخی دیگرو چون از سوی من رهنمودی برایتان آمد، هرکس که رهنمود مرا پیروی کند، نه گمراه شود و نه به رنج افتد

گفت: هر دو با هم از آنجا فروشويد، برخى از شما- آدميان- دشمن برخى خواهيد بود. پس اگر از من شما را رهنمونى- كتاب و پيامبر- آمد، هر كه از رهنمونى من پيروى كند نه گمراه شود و نه به رنج افتد- به كيفر آن جهان گرفتار نشود-

خدا دستور داد: هر دو گروه شما با هم (ای آدم و حوّاء و اهریمن!) از بهشت فرو آئید (و در زمین ساکن شوید، و در آنجا) برخی (از فرزندانتان) دشمن برخی دیگر خواهند شد، و هرگاه هدایت و رهنمود من برای شما آمد، هرکه از هدایت و رهنمودم پیروی کند، گمراه و بدبخت نخواهد شد.

فرمود: «هر دو از این (باغ) فرود آیید، در حالی که بعضی از شما دشمن بعضی دیگرید، تا اگر برای شما از جانب من حتماً رهنمودی در رسد، پس هر کس از هدایتم پیروی کند نه گمراه می‌شود و نه به رنج می‌افتد.»

گفت فرود شوید از آن همگی گروهی از شما گروهی را دشمن تا گاهی که بیاید شما را از من رهبری پس آنکه پیروی کند راهنمائی مرا نه گمراه شود و نه رنج برد (یا بدبخت شود)

طه ١٢٢	آیه ١٢٣	طه ١٢٤
سوره : سوره طه نزول : ٧ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِهْبِطَا»: مراد آدم و حوّاء و ابلیس است (نگا: بقره / ). «امّا»: (نگا: بقره / ). «لا یَضِلُّ»: در دنیا گمراه و سرگشته نمی‌شود. «لا یَشْقَی»: در آخرت با درآمدن به دوزخ بدبخت نمی‌گردد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعاً... (۷) قَالَ‌ اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ‌ لِبَعْضٍ‌... (۵) فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ‌ عَنْهَا... (۵)

تفسیر

• آيات ۱۱۵ - ۱۲۶ سوره طه
• تمثيل حال نوع آدمى بر حسب طبع زمينى و زندگى مادى اش در داستان آدم (عليه السلام ) و هبوط او
• علت دشمنى ابليس با آدم و همسرش و معناى كلمه ((فتشقى (( در آيه شريفه
• وجه مفرد آوردن آن در آيه : ((فقلنا يا آدم ...((
• وسوسه شيطان حضرت آدم را به چيزى كه عمر جاودان و سلطنت دائم مى بخشد
• بيان عدم منافات آيه (وعطى آدم ربه ) با عصمت انبياء
• معناى قول خداوند درباره آدم (ع ): (فتاب عليه و هدى ) و دلالت آن بر عصمت در امر دنيا ودين آدم (ع )
• توضيحى در مورد اينكه روى گردانان از ياد خدا داراى زندگى تنگ (معيشت ضنك ) هستند
• بررسى گفتار بعضى مفسرين در معناى ((معيشت ضنك ((
• مقصود از نابينا محشور نمودن معرضان از ياد خدا
• پاسخ خداوند: چون آيات ما را در دنيا فراموش كردى ، امروز فراموشت مى كنم !
• بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيه : ((و لقد عهدنا الى آدم ...(( و برخى ديگر از آيات گذشته )
• استناد ابن عباس در گفتگويش با عمر به ((و لم نجد له عزما(( وحمل آن بر عزم بر معصيت
• روايت خواستگارى اميرالمؤ منين (ع ) از دختر ابوجهل در زمان حيات فاطمه (س ) قطعا جعلىاست !
• روايتى از امام باقر در ذيل (و لقد عهدنا الى آدم ...) كه مى گويد عهد گرفته شدهدرباره درباره محمد(ص ) و اهل بيت علهم السلام بوده است
• روايت فوق بيان باطنى قرآن است نه تفسير قرآن

• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها:
• ۱ - غفلت از ياد حق و پى آمدهاى آن
• ۲ - نابينائى درون و برون
• ۳ - اسراف در گناه
• ۴ - ((هبوط)) چيست ؟

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - آدم(ع) و حوا، در پى تناول از درخت منع شده، صلاحیت سکونت در بهشت را از دست دادند. (فأکلا منها ... قال اهبطا منها ) «إهبطا» ممکن است خطاب به آدم (ع) و حوا و یا خطاب به آدم(ع) و ابلیس باشد در صورت دوم، حوا به خاطر این که در عصیان و پى آمد آن تابع آدم بوده، مورد خطاب قرار نگرفته است. در هر دو صورت برداشت یاد شده، به دست مى آید.

۲ - خداوند، شیطان را به دلیل وسوسه گرى و فریب دادن آدم، از بهشت اخراج کرد و به فرود آمدن به زمین فرمان داد. (فوسوس إلیه الشیطن ... قال اهبطا منها جمیعًا ) برداشت یاد شده بر این مبنا است که مخاطب در «اهبطا» آدم و شیطان باشند.

۳ - آدم و حوا(ع)، در پى عمل به وسوسه شیطان و نادیده گرفتن هشدارهاى خداوند در بهشت، از آن مکان عالى اخراج شدند و به زمین فرود آمدند. (فأکلا منها ... و عصى ءادم ... قال اهبطا منها جمیعًا ) «هبوط»; یعنى، نزول (مصباح). فرمان «اهبطا» فرمانى تکوینى بوده است; زیرا هبوط به زمین براى انسان، عادتاً مقدور نیست.

۴ - شیطان با وسوسه و اغواگرى خود، زمینه ساز اخراج آدم و حوا از بهشت و هبوط آنان به زمین گردید. (فوسوس إلیه الشیطن ... قال اهبطا منها )

۵ - تخلف و عصیان از فرمان هاى پروردگار، موجب سقوط انسان و تنزل مقام او است. (و عصى ءادم ... قال اهبطا منها ) جمله «ثمّ اجتباه...» گرچه قبل از ماجراى هبوط ذکر شده است; ولى براساس آیاتى که در سوره بقره گذشت، توبه آدم پس از هبوط بوده است. بنابراین جمله «قال اهبطا...» بیان مجازات عصیان آدم است و «ثمّ اجتباه...» جمله معترضه مى باشد.

۶ - هبوط آدم و حوا(ع) به زمین، ملازم با ابقاى تمامى نسل انسانى در آن است. (قال اهبطا ... بعضکم لبعض عدوّ فإمّا یأتینّکم ) ضمیر جمع در «بعضکم» و «یأتینّکم» گویاى این نکته است که هنگام صدور فرمان هبوط، ادامه یافتن زندگى بشر در زمین، قطعى بوده است.

۷ - زندگى انسان در زمین، همواره قرین دشمنى و ستیز آدمیان با یکدیگر بوده است. (اهبطا منها جمیعًا بعضکم لبعض عدوّ ) در باره مراد از «بعضکم لبعض عدوّ» دو دیدگاه وجود دارد: ۱- مراد دشمنى شیاطین با انسان ها است. دراین نظر «اهبطا» خطاب به ابلیس و آدم خواهد بود. ۲- مراد دشمنى انسان ها با یکدیگر است. مبناى این نظر، مخاطب بودن آدم(ع) و حوا است. در هر دو مبنا، خطاب به آدم و حوا(ع) و ابلیس به اعتبار ذریه آنان خواهد بود. در برداشت یاد شده، دومین دیدگاه پذیرفته شده است.

۸ - انسان و شیطان دشمنانى آشتى ناپذیراند. (اهبطا ... بعضکم لبعض عدوّ ) در برداشت یاد شده، «اهبطا» خطاب به آدم و ابلیس است.

۹ - بهشت آدم، محیط صفا و صلح و تأمین کامل نیازها و عارى از بروز دشمنى در میان ساکنان آن بود. (إنّ لک ألاّتجوع ... اهبطا ... بعضکم لبعض عدوّ ) چون موضوع دشمن به عنوان مجازات و اقتضاى هبوط مطرح گردیده است. چنین برمى آید که در مسکن قبلى آدم(ع) (بهشت) چنین عارضه اى در کار نبوده و به خاطر فراهم بودن نیازمندى ها، زمینه هاى عداوت منتفى بوده است.

۱۰ - خداوند، از آغاز هبوط بشر بر زمین براى زندگى او، هدایت و برنامه هایى را قرار داد. (اهبطا منها ... فإمّا یأتینّکم منّى هدًى ) خطاب در «إمّا یأتینّکم» تنها متوجه انسان ها است (هر چند «اهبطا» خطاب به ابلیس و آدم باشد); زیرا پس از حتمى شدن گمراهى بر شیاطین، ارائه هدایت به آنان لغو است.

۱۱ - بهره مند ساختن بشر از رهنمودهاى هدایت آفرین، بشارت خداوند به نخستین افراد بشر بود. (اهبطا ... فإمّا یأتینّکم منّى هدًى ) «إمّا یأتینّکم» حاوى دو تأکید است: ۱- «ما»ى زاید در «إمّا» (إنْ ما) ۲- نون تأکید. از این رو معناى عبارت چنین است: اگر هدایتى از سوى من براى شما آمد - که البته خواهد آمد -....

۱۲ - تناول آدم و حوا از میوه ممنوع بهشت، زمینه ساز پیدایش روحیه دشمنى در انسان ها شد. (فأکلا ... بعضکم لبعض عدوّ)

۱۳ - خداوند دشمنى افراد بشر را با یکدیگر را به آدم و حوا(ع) گوشزد کرد و راه رهایى از پى آمدهاى آن را به آنان آموخت. (بعضکم لبعض عدوّ ... فمن اتبع هداى فلایضلّ و لایشقى )

۱۴ - پیروى از رهنمودهاى خداوند، نجات دهنده انسان ها، از عواقب دشمنى ها و کشمکش هاى زمینیان است. (بعضکم لبعض عدوّ فإمّا یأتینّکم منّى هدًى )

۱۵ - انسان، داراى اختیار در انتخاب راه هدایت و یا گمراهى (فإمّا یأتینّکم منّى هدًى فمن اتبع هداى )

۱۶ - پیروى از هدایت الهى، مانع گمراهى و بدبختى است. (فمن اتبع هداى فلایضلّ و لایشقى )

۱۷ - سرپیچى از هدایت هاى الهى، عامل گمراهى انسان و گرفتارآمدن او به رنج و سختى است. (فمن اتبع هداى فلایضلّ و لایشقى ) «شقاوت» به معناى سختى و دشوارى است (قاموس) و به قرینه آیه بعد، مراد تنگناها و فشارهاى زندگى مى باشد.

۱۸ - انسان، براى رهایى از خطاها و رسیدن به خوشبختى، نیازمند رهنمودهاى الهى است. (فمن اتبع هداى فلایضلّ و لایشقى )

موضوعات مرتبط

• آدم(ع): آثار اغواپذیرى آدم(ع) ۳; آدم(ع) و درخت ممنوعه ۱، ۳، ۱۲; اخراج ازبهشت آدم(ع) ۲، ۳; امنیت در بهشت آدم(ع) ۹; بشارت به آدم(ع) ۱۱; تأمین نیازها در بهشت آدم(ع) ۹; زمینه اخراج از بهشت آدم(ع) ۴; زمینه هبوط آدم(ع) ۴; صلح دربهشت آدم(ع) ۹; عوامل محرومیت آدم(ع) ۱; عوامل محرومیت از بهشت آدم(ع) ۱; عوامل هبوط آدم(ع) ۳; فلسفه هبوط آدم(ع) ۶; قصه آدم(ع) ۱، ۲; معلم آدم(ع) ۱۳; ویژگیهاى بهشت آدم(ع) ۹
• اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۱۴، ۱۶
• انسان: اختیار انسان ۱۵; بقاى نسل انسان در زمین ۶; دشمنان انسان ۸; دشمنى انسان ها ۷، ۱۳; زمینه دشمنى انسان ها ۱۲; عوامل انحطاط انسان ۵; عوامل نجات انسان ۱۴; نیازهاى معنوى انسان ۱۸; هدایت انسان ها۱۰
• بشارت: بشارت هدایت ۱۱
• جبر: جبر و اختیار ۱۵
• حوا: آثار اغواپذیرى حوا ۳; حوا و درخت ممنوعه ۱، ۳، ۱۲; زمینه هبوط حوا ۴; عوامل محرومیت حوا ۱; عوامل هبوط حوا ۳; فلسفه هبوط حوا ۶; معلم حوا ۱۳
• خدا: بشارتهاى خدا ۱۱; تعالیم خدا ۱۳; هدایتگرى خدا ۱۰ ; هدایتهاى خدا ۱۱، ۱۸
• درخت ممنوعه: آثار تناول از درخت ممنوعه ۱، ۱۲
• دشمنى: عوامل نجات از دشمنى ۱۴; نجات از دشمنى ۱۳
• زمین: دشمنى در زمین ۷
• سختى: عوامل سختى ۱۷
• سعادت: عوامل سعادت ۱۸
• شخصیت: آسیب شناسى شخصیت ۵
• شقاوت: موانع شقاوت ۱۶
• شیطان: آثار اغواگرى شیطان ۲، ۴; آثار وسوسه هاى شیطان ۳، ۴; اخراج شیطان ۲; دشمنى شیطان ۸; نقش شیطان ۴; هبوط شیطان ۲
• عصیان: آثار عصیان از خدا ۵، ۱۷
• گمراهى: زمینه گمراهى ۱۵; عوامل گمراهى ۱۷; موانع گمراهى ۱۶
• نیازها:
• نیاز به هدایتها خدا :۱۸
• هدایت: زمینه هدایت ۱۵