فاطر ٢

مَا يَفْتَحِ‌ اللَّهُ‌ لِلنَّاسِ‌ مِنْ‌ رَحْمَةٍ فَلاَ مُمْسِکَ‌ لَهَا وَ مَا يُمْسِکْ‌ فَلاَ مُرْسِلَ‌ لَهُ‌ مِنْ‌ بَعْدِهِ‌ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَکِيمُ‌

کپی متن آیه
مَا يَفْتَحِ‌ اللَّهُ‌ لِلنَّاسِ‌ مِنْ‌ رَحْمَةٍ فَلاَ مُمْسِکَ‌ لَهَا وَ مَا يُمْسِکْ‌ فَلاَ مُرْسِلَ‌ لَهُ‌ مِنْ‌ بَعْدِهِ‌ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَکِيمُ‌

ترجمه

هر رحمتی را خدا به روی مردم بگشاید، کسی نمی‌تواند جلو آن را بگیرد؛ و هر چه را امساک کند، کسی غیر از او قادر به فرستادن آن نیست؛ و او عزیز و حکیم است!

هر رحمتى را كه خدا براى مردم بگشايد، بازدارنده‌اى براى آن نيست، و آنچه را كه بازدارد، پس از آن، كسى قادر به فرستادن آن نيست، و او شكست‌ناپذير حكيم است

هر رحمتى را كه خدا براى مردم گشايد، بازدارنده‌اى براى آن نيست، و آنچه را كه باز دارد، پس از [باز گرفتن‌] گشاينده‌اى ندارد، و اوست همان شكست‌ناپذير سنجيده‌كار.

دری که خدا از رحمت به روی مردم بگشاید هیچ کس نتواند بست و آن در که او ببندد هیچ کس جز او نتواند گشود، و اوست خدای بی‌همتای با حکمت و اقتدار.

چون خدا رحمتی را برای مردم بگشاید، بازدارنده ای برای آن نیست، و چون بازدارد، بعد از او فرستنده ای برایش وجود ندارد، و او توانای شکست ناپذیر و حکیماست.

رحمتى كه خدا بر مردم بگشايد كس نتواند كه بازش دارد. و چون چيزى را دريغ دارد كس نتواند جز او كه روانش دارد. و اوست پيروزمند و حكيم.

هر رحمتی که خداوند در حق مردم گشاده سازد، بازدارنده‌ای ندارد، و هر آنچه فروبندد، گشاینده‌ای جز او ندارد، و او پیروزمند فرزانه است‌

هر بخشايشى كه خداى براى مردمان بگشايد آن را بازدارنده‌اى نيست و هر چه را بازگيرد آن را پس از [بازگرفتن‌] وى فرستنده‌اى نباشد، و اوست تواناى بى‌همتا و داناى با حكمت.

خداوند (درِ خزائن) هر رحمتی را برای مردم بگشاید، کسی نمی‌تواند (آن را ببندد و) از آن جلوگیری نماید، و خداوند هر چیزی را که باز دارد و از آن جلوگیری کند، کسی جز او نمی‌تواند آن را رها و روان سازد، و او توانا و کار بجا است. (لذا نه در کاری در می‌ماند، و نه کاری را بدون فلسفه انجام می‌دهد).

هر رحمتی را که خدا برای مردمان برگشاید، هیچ بازدارنده‌ای برای آن نیست و آنچه را که باز بدارد، پس از بازگرفتن(اش) هیچ گشاینده‌ای ندارد و اوست بسی با عزت و سنجیده‌کار.

آنچه بگشاید خدا برای مردم از رحمت نیستش بازدارنده و آنچه بازدارد نیستش رهاکننده‌ای پس از او و او است عزتمند حکیم‌

Whatever mercy Allah unfolds for the people, none can withhold it. And if He withholds it, none can release it thereafter. He is the Exalted in Power, Full of Wisdom.

ترتیل:

ترجمه:

فاطر ١	آیه ٢	فاطر ٣
سوره : سوره فاطر نزول : ١٠ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مُرْسِلَ»: فرستنده. روانه کننده. «مِن بَعْدِهِ»: بجز خدا. پس از جلوگیری از آن. هم معنیِ آیه (نگا: یونس / .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ إِنْ‌ يَمْسَسْکَ‌ اللَّهُ‌ بِضُرٍّ... (۰)

وَ إِنْ‌ يَمْسَسْکَ‌ اللَّهُ‌ بِضُرٍّ... (۱) وَ تَجْعَلُونَ‌ رِزْقَکُمْ‌ أَنَّکُمْ‌... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۲ - ۸ سوره فاطر
• عطاء رزق و منع از آن، فقط با اراده خداى تعالى است
• استدلال بر يگانگى خدا در ربوبيت، با بيان اين كه فقط او، خالق است
• بر ضلالت کافران، اندوه مخور

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

ما يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِكَ لَها وَ ما يُمْسِكْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «2»

هر رحمتى را كه خداوند (به روى) مردم بگشايد، بازدارنده‌اى براى آن نيست، و هر چه را خداوند دريغ دارد، پس غير او فرستنده‌اى براى آن نيست، و اوست عزيز و حكيم.

پیام ها

1- در دنيا همه مردم از رحمت الهى برخوردارند. «يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ»

2- رحمت الهى قبل از قهر اوست. (كلمه‌ى‌ «يَفْتَحِ» قبل از «يُمْسِكْ» آمده است.)

3- دادن‌ها و گرفتن‌هاى خداوند، همراه با حكمت است. «يَفْتَحِ‌- يُمْسِكْ‌- الْحَكِيمُ»

4- نعمت‌هاى الهى، داراى خزاينى است كه گوشه‌اى از آن به روى انسان باز مى‌شود. «يَفْتَحِ‌- مُرْسِلَ»

5- چشمداشت به غير خدا بيهوده است، اگر او نخواهد هيچ قدرتى كارائى ندارد. «فَلا مُمْسِكَ‌- فَلا مُرْسِلَ»

6- اراده‌ى خداوند خلل‌ناپذير است. ما يَفْتَحِ‌ ... فَلا مُمْسِكَ لَها وَ ما يُمْسِكْ فَلا مُرْسِلَ‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

ما يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِكَ لَها وَ ما يُمْسِكْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «2»

ما يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ‌: آنچه بگشايد خدا براى مردمان، مِنْ رَحْمَةٍ: از بخشايش آسمانى و زمينى به حكمت بالغه مانند نعمت و عافيت و صحت و امنيت و علم و غير آن از اقسام نعم غير متناهيه، يا توفيق توبه، فَلا مُمْسِكَ لَها:

پس بازگيرنده نيست مر آن را، وَ ما يُمْسِكْ‌: و آنچه باز گيرد از مردمان از آثار و بخشش خود بر وجه مصلحت تامه، فَلا مُرْسِلَ لَهُ‌: پس هيچ فرستنده نيست مر آن را، مِنْ بَعْدِهِ‌: پس از باز گرفتن او؛ يعنى قدرت ندارد هيچكس آنچه خدا ارسال كرده باشد، امساك كند و نگهدارد؛ و آنچه او باز گرفته، ارسال نمايد؛ تمام در تحت اراده ازليه او است. وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ‌: و او غالب است در آنچه خواهد از ارسال و امساك، و هيچكس با او در آن منازعه نتواند كند؛ حكيم است كه بر وجه حكمت و مصلحت آنچه بجا آورد از ارسال و امساك.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنى‌ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «1» ما يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِكَ لَها وَ ما يُمْسِكْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «2» يا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ «3» وَ إِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ «4»

يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ «5»

ترجمه‌

ستايش مر خدايرا است كه آفريننده آسمانها و زمين است قرار دهنده فرشتگان را پيامبرانى صاحبان بالها دو دو و سه سه و چهار چهار مى‌افزايد در آفرينش آنچه ميخواهد همانا خدا بر همه چيز توانا است‌

آنچه بگشايد خدا براى مردمان از رحمت پس نيست باز گيرنده‌ئى براى آن و آنچه را باز گيرد پس نيست رها كننده‌ئى برايش پس از او و او است قالب درست كردار

ايمردمان ياد كنيد نعمت خدا را بر شما آيا هست آفريننده‌ئى بجز خدا كه روزى دهد شما را از آسمان و زمين نيست خدائى مگر او پس بكجا برگردانيده ميشويد

و اگر تكذيب ميكنند ترا پس بتحقيق تكذيب كرده شدند پيغمبرانى پيش از تو و بسوى خدا بازگردانده ميشود كارها

ايمردمان همانا وعده خدا راست است پس نبايد مغرور كند شما را زندگانى دنيا و نبايد مغرور كند شما را بخدا آن فريب دهنده.

تفسير

خداوند متعال تعليم فرموده بندگان خود را كه حمد و ثناى او را بجا آورند چنانچه او بجا آورده چون نو پديد آورنده آسمانها و زمين و هر چه در آنها است او است پس مخصوص است بسپاس و ستايش و قرار دهنده است فرشتگان را

---

جلد 4 صفحه 375

وسائط بين خود و انبياء و اولياء و صلحاء به نازل نمودن وحى و الهام و خواب راست و آنها بحسب مراتب استعدادشان براى وساطت و جهات مأموريّتشان و بعد مسافت صعود و نزولشان داراى دو بال و سه بال و چهار بال الى ما شاء اللّه ميباشند و زياد ميكند خدا در خلق بال براى آنها هر قدر بخواهد چون او بر هر امرى قادر است هر قدر بخواهد بآنها قوّه و قدرت انجام خدمت را ميدهد ولى قدر متيقّن دو بال است كه بيكى اخذ و بديگرى اعطاء نمايند از امام صادق عليه السّلام روايت شده كه خداوند ملائكه را مختلف آفريده پيغمبر صلى اللّه عليه و اله جبرئيل را ديد كه ششصد بال داشت و در اكمال از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم روايت نموده كه خدا فرشته‌ئى دارد كه نامش دردائيل است و او شانزده هزار بال دارد كه فاصله ميان هر دو بالش بقدر فاصله ميان آسمان و زمين است و اخبار در بيان كثرت ملائكه و بزرگى جسم و اوصاف كمال و عجائب صنع الهى در آنها بقدرى است كه نميتوان احصاء نمود و منافات ندارد با اين معنى آنكه خداوند بمقتضاى حكمت در ساير مخلوقات خود هم چيزى افزوده فرمايد چنانچه در توحيد از امام صادق عليه السّلام به اين معنى اشاره شده و در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و اله نقل نموده كه آن روى خوب و موى خوب و آواز خوب است و خداوند در رحمت خود را بر هر فرد و جماعتى كه بگشايد از نعمت صحّت و امنيّت و رفاهيت و علم و تقوى و نبوّت و ولايت كسى نميتواند از آن جلوگيرى نمايد و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه متعه هم از اين قبيل است و هرگاه به بندد آندر را كسى نميتواند بگشايد بعد از بستن او مگر با اجازه او و او است توانائى كه كسى نميتواند با اراده او مخالفت كند و حكيمى كه بهيچ كس و قوم بى‌جهت نميدهد و نميگيرد و بعدا متذكر فرموده است مردم را بمراعات حقّ نعمت خود كه شكر آن واجب است و براى اخذ اقرار از آنها سؤال فرموده كه آيا آفريننده ديگرى غير از خدا هست كه شما را از آسمان بتوسط باران و ساير معدّات و از زمين بوسيله پرورش نباتات روزى شما را برساند و براى وضوح جوابش فرموده نيست خدائى غير از او شما هم خودتان ميدانيد كه روزى دهنده فقط خدا است پس چرا برگردانده ميشويد از حقّ به باطل و قائل باستحقاق عبادت كسانى ميشويد كه روزى دهنده و منعم شما نيستند و براى تسليت خاطر پيغمبر صلى اللّه عليه و اله فرموده اين‌

---

جلد 4 صفحه 376

تكذيب اختصاص بتو ندارد انبياء سابق را هم مانند تو تكذيب كردند و ايشان صبر نمودند و اجر بردند چون بازگشت امور بحكم الهى است و هر كس را بسزاى اعمالش خواهد رسانيد اينها را هم مانند آنها بكيفر خواهد رسانيد و مردم بايد بدانند كه وعده ثواب و عقاب الهى حق و محقّق است و مغرور بزر و زيور و لذائذ دانيه فانيه دو روز زندگانى دنياى دنى نشوند و مغرور نكند و فريب ندهد آنها را شيطان فريب دهنده بوعده مغفرت و كرم خداوند و اصرار بمعصيت نمايند چون اصرار بگناه بتدريج قلب را تيره و سر از گريبان كفر بيرون ميآورد و كافر مغفور نميگردد و خداوند چنانچه ارحم الراحمين است اشدّ المعاقبين هم هست و از مكرش نميشود ايمن شد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

ما يَفتَح‌ِ اللّه‌ُ لِلنّاس‌ِ مِن‌ رَحمَةٍ فَلا مُمسِك‌َ لَها وَ ما يُمسِك‌ فَلا مُرسِل‌َ لَه‌ُ مِن‌ بَعدِه‌ِ وَ هُوَ العَزِيزُ الحَكِيم‌ُ «2»

آنچه‌ باز فرمايد خداوند ‌براي‌ ناس‌ بنده‌گانش‌ دري‌ ‌از‌ رحمت‌ احدي‌ نيست‌ ‌که‌ بتواند جلوگيري‌ كند و مانع‌ شود و آنچه‌ امساك‌ كند احدي‌ نيست‌ بتواند باز كند و ارسال‌ نمايد ‌از‌ ‌بعد‌ امساك‌ ‌او‌ و اوست‌ عزيز غالب‌ ‌علي‌ ‌کل‌ شي‌ء حكيم‌ عالم‌ بجميع‌ المصالح‌ و الحكم‌.

‌در‌ مقابل‌ قدرت‌ الهي‌ قدرتي‌ نيست‌ چه‌ ‌در‌ باب‌ خلق‌ و رزق‌ و اماته‌ و احياء و ساير افعال‌ الهي‌.

ما يَفتَح‌ِ اللّه‌ُ لِلنّاس‌ِ مِن‌ رَحمَةٍ رحمت‌هاي‌ الهي‌ بسيار ‌است‌ و اعظم‌ ‌آنها‌ هدايت‌ ‌است‌ إِنَّك‌َ لا تَهدِي‌ مَن‌ أَحبَبت‌َ وَ لكِن‌َّ اللّه‌َ يَهدِي‌ مَن‌ يَشاءُ وَ هُوَ أَعلَم‌ُ بِالمُهتَدِين‌َ قصص‌ آيه 56 توفيقست‌ سعه رزقست‌ سلامتي‌ بدنست‌ اعطاء قوي‌ و عقل‌ و ارسال‌ رسل‌ و انزال‌ كتب‌ و جعل‌ احكام‌ و ‌غير‌ اينها ‌که‌ وَ إِن‌ تَعُدُّوا نِعمَةَ اللّه‌ِ لا تُحصُوها (ابراهيم‌ آيه 37).

فَلا مُمسِك‌َ لَها ‌هر‌ چه‌ شياطين‌ و فسقه جن‌ و انس‌ و كفار و مشركين‌ و ظالمين‌ بخواهند جلوگيري‌ كنند نميتوانند و قدرت‌ ندارند و بالعكس‌.

وَ ما يُمسِك‌ ‌اگر‌ صلاح‌ نداند و محل‌ قابليت‌ رحمت‌ ندارد.

فَلا مُرسِل‌َ لَه‌ُ ‌هر‌ چه‌ كوشش‌ كنند بجايي‌ نرسند فقط حسرت‌ و ندامت‌ و زحمت‌ ‌بر‌ ‌خود‌ روا داشته‌.

جلد 15 - صفحه 5

مِن‌ بَعدِه‌ِ ‌پس‌ ‌از‌ تعلق‌ مشيت‌ الهي‌ جلوگير ندارد.

وَ هُوَ العَزِيزُ الحَكِيم‌ُ غالب‌ ‌علي‌ ‌کل‌ شي‌ء قاهر ‌عليه‌ ‌له‌ الحكم‌ و ‌له‌ الحمد.

برگزیده تفسیر نمونه

---

(آیه 2)- بعد از بیان خالقیت پروردگار و رسالت فرشتگان که واسطه فیض‌اند سخن از رحمت او به میان می‌آورد که زیر بنای تمام عالم هستی است.

می‌فرماید: «آنچه را خداوند از رحمت برای مردم بگشاید کسی نمی‌تواند جلو آن را بگیرد» (ما یَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِکَ لَها).

«و آنچه را باز دارد و امساک کند کسی بعد از او قادر به فرستادن آن نیست» (وَ ما یُمْسِکْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ).

«چرا که او قدرتمندی است شکست ناپذیر و در عین حال حکیم و آگاه» (وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ).

خلاصه این که تمام خزائن رحمت نزد اوست و هر کس را لایق ببیند مشمول آن می‌سازد.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - هیچ نیرویى، توانایى جلوگیرى از رحمت آفرینى خداوند به بندگانش را ندارد. (ما یفتح اللّه للناس من رحمة فلاممسک لها)

۲ - هیچ موجودى، توانایى جلب رحمت منع شده خداوند از مردم را ندارد. (و ما یمسک فلامرسل له من بعده)

۳ - هرگونه افاضه حق تعالى به خلق، ناشى از رحمت او است. (ما یفتح اللّه للناس من رحمة) برداشت یاد شده، از تعبیر «رحمة» - که درباره هر نوع داده الهى به بندگان است - استفاده مى شود.

۴ - خداوند، عزیز (پیروزِ شکست ناپذیر) و حکیم (سنجیده کار) است. (و هو العزیز الحکیم)

۵ - توانایى مطلق خداوند بر اعطاى رحمت به بندگان و یا منع آن از ایشان، دلیل عزّتمندى او است. (ما یفتح اللّه للناس من رحمة فلاممسک لها ... و هو العزیز) از توصیف خداوند به عزّتمندى در پایان آیه، برداشت یاد شده به دست مى آید.

۶ - گشایش رحمت و امساک آن از سوى خداوند، ناشى از حکمت او است. (ما یفتح اللّه للناس من رحمة فلاممسک لها ... و هو ... الحکیم)

موضوعات مرتبط

• اسماء و صفات: حکیم ۴; عزیز ۴
• خدا: آثار حکمت خدا ۶; آثار رحمت خدا ۳; آثار قدرت خدا ۵; جلب رحمت خدا ۲; دلایل عزت خدا ۵; ممانعت از رحمت خدا ۱
• رحمت: ممانعت از رحمت ۵، ۶; منشأ رحمت ۵، ۶
• فیض: منشأ فیض ۳
• موجودات: عجز موجودات ۱، ۲