المؤمنون ٥١

يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ‌ کُلُوا مِنَ‌ الطَّيِّبَاتِ‌ وَ اعْمَلُوا صَالِحاً إِنِّي‌ بِمَا تَعْمَلُونَ‌ عَلِيمٌ‌

کپی متن آیه
يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ‌ کُلُوا مِنَ‌ الطَّيِّبَاتِ‌ وَ اعْمَلُوا صَالِحاً إِنِّي‌ بِمَا تَعْمَلُونَ‌ عَلِيمٌ‌

ترجمه

ای پیامبران! از غذاهای پاکیزه بخورید، و عمل صالح انجام دهید، که من به آنچه انجام می‌دهید آگاهم.

|اى پيامبران! از پاكيزه‌ها بخوريد و كار شايسته كنيد كه من به آنچه انجام مى‌دهيد آگاهم

اى پيامبران، از چيزهاى پاكيزه بخوريد و كار شايسته كنيد، كه من به آنچه انجام مى‌دهيد دانايم.

ای رسولان، از غذاهای پاکیزه (حلال) تناول کنید و به نیکوکاری و اعمال صالح پردازید که من به هر چه می‌کنید آگاهم.

ای پیامبران! از خوردنی های پاکیزه بخورید و کار شایسته انجام دهید؛ مسلماً من به آنچه انجام می دهید، دانایم.

اى پيامبران، از چيزهاى پاكيزه و خوش بخوريد و كارهاى شايسته كنيد كه من به كارهايى كه مى‌كنيد آگاهم.

ای پیامبران از پاکیزه‌ها بخورید و کارهای شایسته کنید که من از آنچه می‌کنید آگاهم‌

اى پيامبران، از چيزهاى پاكيزه بخوريد و كار نيك و شايسته كنيد، كه من به آنچه مى‌كنيد دانايم.

(به پیغمبران گفته‌ایم تا به پیروان خود برسانند. گفته‌ایم) ای پیغمبران! از غذاهای حلال بخورید و کارهای شایسته بکنید، بی‌گمان من از آنچه انجام می‌دهید بس آگاهم.

هان ای پیامبران! از چیزهای پاکیزه بخورید و کار شایسته(ی رسالت) کنید، من بی‌گمان به آنچه انجام می‌دهید بسی دانایم.

ای پیمبران بخورید از پاکیزه‌ها و بکنید کاری شایسته همانا منم بدانچه می‌کنید دانا

O messengers, eat of the good things, and act with integrity. I am aware of what you do.

ترتیل:

ترجمه:

المؤمنون ٥٠	آیه ٥١	المؤمنون ٥٢
سوره : سوره المؤمنون نزول : ٥ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَآ أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا ...»: مخاطب انبیاء بوده و مراد پیروان انبیاء است. «الطَّیِّبَات»: چیزهای پاکیزه. مراد خوراکیهای حلال است (نگا: بقره / و و نساء / .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا کُلُوا... (۲) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا کُلُوا... (۲)

إِنَ‌ هٰذِهِ‌ أُمَّتُکُمْ‌ أُمَّةً... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۲۳ - ۵۴ سوره مؤمنون
• معنای این که نوح «ع» به قوم خود: «أعبُدُوا الله...»
• احتجاجات قوم نوح «ع»، در مقام انكار رسالت آن حضرت
• اشراف و بزرگان قوم نوح «ع»، مردم را عليه پيامبرشان مى شورانند
• آغاز نزول عذاب الهى، با صيحه اى آسمانى
• اشاره اى به رسالت موسى و هارون «ع»
• بحث روايتى: (روايتى در ذيل برخى آيات گذشته)

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ «51»

اى پيامبران! از غذاهاى پاكيزه (و پسنديده) بخوريد و كار نيكو انجام دهيد، همانا من به آنچه انجام مى‌دهيد آگاهم.

===نکته ها=== در قرآن كريم، در كنار «كُلُوا» دستورات ديگرى نيز ذكر شده است مانند:

الف: كُلُوا ... وَ اشْكُرُوا «4» بخوريد و خدا را شكر كنيد.

---

«1». اسراء، 12.

«2». بحار، ج 14، ص 239.

«3». تفسير درّالمنثور.

«4». سبأ، 15.

جلد 6 - صفحه 106

ب: فَكُلُوا ... وَ أَطْعِمُوا «1» بخوريد و اطعام كنيد.

ج: كُلُوا ... وَ لا تُسْرِفُوا «2» بخوريد و اسراف نكنيد.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله ذيل اين آيه فرمودند: حضرت عيسى از دستمزد نخ‌ريسى مادرش مريم تغذيه مى‌كرد. «3»

امام صادق عليه السلام ذيل اين آيه مى‌فرمايد: مراد از طيّب، حلال بودن است. «4»

در حديث مى‌خوانيم: «ان الله لا يقبل عبادة من فى جوفه لقمة من حرام» كسى كه يك لقمه مال حرام خورده باشد، خداوند عبادت او را نمى‌پذيرد. «5»

پیام ها

1- انبيا نيز از موادّ غذايى و مواهب طبيعى بهره‌مند مى‌شوند. (توقّع نابجا از انبيا ممنوع) «كُلُوا»

2- براى دعوت مردم به‌حقّ، اوّل به‌فكر زندگى مادّى آنان باشيم. كُلُوا ... وَ اعْمَلُوا

3- تمام اديان الهى با رهبانيّت، انزوا ورياضت مخالفند. «كُلُوا» (شايد فرمان بخوريد بعد از نام عيسى براى جلوگيرى از رهبانيّتى باشد كه در مسيحيّت مطرح است)

4- در آنچه مى‌خوريد، دو اصل مهم را فراموش نكنيد: الف: حلال بودن.

ب: طيّب و پاكيزه بودن. «كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ»

5- غذا خوردن نيز بايد هدفدار باشد، نه بر اساس هوس. «كُلُوا- وَ اعْمَلُوا»

6- عفّت در شكم و تقوا در عمل، مقارن هستند. «كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً»

7- توفيق عمل صالح، در سايه‌ى تغذيه حلال و طيب است. «الطَّيِّباتِ‌- صالِحاً» 8- تغذيه‌ى طيّب و سالم و عمل صالح، مورد توجّه تمام اديان الهى است. «يا أَيُّهَا الرُّسُلُ‌- الطَّيِّباتِ‌- صالِحاً»

9- اگر بخوريد و عمل صالح انجام ندهيد، خداوند حتّى به حساب انبيا مى‌رسد.

«إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ»

---

«1». حج، 28.

«2». اعراف، 31.

«3». تفسير درّالمنثور.

«4». بحار، ج 11، ص 58.

«5». تفسير مراغى.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌6، ص: 107

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ (51)

يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ‌: اى گروه پيغمبران بخوريد از پاكيزه‌ها يعنى حلال.

بيان: ظاهر آيه شريفه خطاب به تمام پيغمبران است بدين تقرير كه: هر پيغمبرى در زمان خودش اعلام شد به او به اين معنى و امر شد به اينكه تناول كند حلال را تا شنوندگان آگاه شوند و ملزم گردند به اينكه امرى كه تمام انبياء به آن مخاطب و مأمور شدند، سزاوارست به قبول و عمل نمودن بر آن؛ پس كوشش كنند در تحصيل حلال و اجتناب از حرام. نزد بعضى خطاب به حضرت ختمى مرتبت صلّى اللّه عليه و آله مى‌باشد چنانكه عرب اراده و اطلاق كنند لفظ جمع را بر مفرد، يعنى يكى را خطاب جمع نمايند مانند آيه شريفه‌ «الَّذِينَ قالَ لَهُمُ النَّاسُ» كه مراد از «ناس» نعيم بن مسعود است. گويا خداوند سبحان چون مخاطب نمود حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله را به اين خطاب، بيان فرموده اينكه اگر تمام پيغمبران حاضر بودند هر آينه مخاطب نمى‌شدند مگر به اين خطاب كه اى پيغمبران بدست آريد و بخوريد حلال را، وَ اعْمَلُوا صالِحاً: و

---

«1». تفسير صافى- ج 2، ص 142.

«2». تفسير مجمع البيان، ص 108.

جلد 9 - صفحه 145

بجاى آريد كارهاى پسنديده را از طاعت و عبادات. إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ‌:

بدرستى كه به آنچه شما بجاى مى‌آوريد من دانا هستم. اين بيان سبب داعى به اصلاح عمل است، زيرا كه وقتى عامل بداند و معتقد باشد كه ذات خداى تعالى داناست به آنچه مى‌كند و مجازات فرمايد بر وفق عملش، هر آينه اصلاح نمايد عمل خود را به تدارك آنچه فوت شده و تصفيه آنچه عادت گشته.

تبصره: چنانچه خداى تعالى امر فرموده پيغمبران را به خوردن حلال، مؤمنين را امر فرموده به خوردن حلال كه‌ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ» بلكه از باب افاضه فيض مطلق، عموم را اعلام فرموده كه‌ «يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالًا طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ» و از سوق آيه فوق خطاب به رسل يعنى (عطف امر بجا آوردن اعمال صالحه برخوردن محللات) بزرگان علماء استفاده فرموده‌اند كه خوردن حلال موجب موفقيت به اعمال صالحه است؛ نظر به آنكه غذا در قلب و اعضاء و جوارح تأثير فوق العاده دارد، چنانكه از حلال باشد، صفا و نورانيت و رغبتى به عبادات حاصل شود، لكن حرام به عكس كدرت و كسالت و بى‌رغبتى به طاعات را ظاهر سازد و تأكيدات وارده شرع مقدس در كسب حلال اين مطلب را مؤيد باشد از جمله:

1- در جواهر السنيه- از جمله احاديث اسرائيليات خطاب به حضرت نبوى صلّى اللّه عليه و آله: يا احمد انّ العبادة عشرة اجزاء تسعة منها طلب الحلال فاذا طيبت مطعمك و مشربك فانت فى حفظى و كنفى. فرمود: اى احمد (صلّى اللّه عليه و آله) بدرستى كه عبادت ده جزء است، نه جزء آن طلب حلال است، پس وقتى حلال شد خوردنى و آشاميدنى تو، پس تو در حفظ و حمايت من هستى. «1» 2- حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در فرمايشات خود به كميل بن زياد فرمايد: يا كميل انّ اللسان يبوح من القلب و القلب يقوم من الغذاء فانظر فيما تعذّى قلبك و جسمك فان لم يكن ذلك حلالا لم يقبل اللّه تعالى تسبيحك و لا شكرك. اى‌

---

«1». الجواهر السنيه، باب يازدهم، ص 197.

جلد 9 - صفحه 146

كميل، بدرستيكه زبان تراوش نمايد از قلب، و قلب قوام يابد به سبب غذا، پس تأمل كن در آنچه تغذى نمايد قلب تو و جسم تو، اگر حلال نباشد قبول نفرمايد خداى تعالى تسبيح و نه شكرگزارى تو را. «1»

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

ثُمَّ أَرْسَلْنا مُوسى‌ وَ أَخاهُ هارُونَ بِآياتِنا وَ سُلْطانٍ مُبِينٍ (45) إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ مَلائِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً عالِينَ (46) فَقالُوا أَ نُؤْمِنُ لِبَشَرَيْنِ مِثْلِنا وَ قَوْمُهُما لَنا عابِدُونَ (47) فَكَذَّبُوهُما فَكانُوا مِنَ الْمُهْلَكِينَ (48) وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ (49)

وَ جَعَلْنَا ابْنَ مَرْيَمَ وَ أُمَّهُ آيَةً وَ آوَيْناهُما إِلى‌ رَبْوَةٍ ذاتِ قَرارٍ وَ مَعِينٍ (50) يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ (51) وَ إِنَّ هذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّكُمْ فَاتَّقُونِ (52)

ترجمه‌

- پس فرستاديم موسى و برادرش هارون را با نشانه‌هاى خود و حجّتى روشن‌

بسوى فرعون و جماعتش پس گردنكشى كردند و بودند گروهى متكبّران‌

پس گفتند آيا ايمان آوريم براى دو آدمى مانند خودمان با آنكه قوم آنها مرما را پرستندگانند

پس تكذيب كردند آندو را پس گشتند از هلاك شدگان‌

و هر آينه بتحقيق داديم موسى را تورية باشد كه ايشان راه يابند

و گردانيديم پسر مريم و مادر او را آيتى و جاى داديم آندو را بمكانى رفيع صاحب آرامگاه و آب جارى‌

اى پيغمبران بخوريد از پاكيزه‌ها و بكنيد كار شايسته همانا من بآنچه ميكنيد دانايم‌

و همانا اين ملّت شما است كه يك ملّت است و منم پروردگار شما پس بپرهيزيد از من.

تفسير

- خداوند متعال بعد از انبياء نامبرده و نام نبرده در آيات سابقه حضرت موسى و برادرش حضرت هارون را با آيات بيّنات و معجزات ظاهرات كه برهان واضح و دليل روشن بود بر رسالت آندو مانند عصا و يد بيضاء و ساير خوارق عادات كه در سوره اعراف و غيرها ذكر شد مبعوث فرمود بر فرعون و اعيان قومش پس تكبّر و سركشى كردند از قبول ايمان و اطاعت آندو چون مردمان متكبّر و گردن كشى بودند كه ميخواستند بزور بر مردم تفوّق پيدا كنند و گفتند بر سبيل انكار و استكبار كه آيا ايمان بياوريم بدو نفر آدمى كه مانند ما هستند در صفات بشريّت با آنكه آن دو و قومشان يعنى طائفه بنى اسرائيل تمامى مانند بندگان مطيع و فرمانبردار ما باشند يا غير آن دو از بنى اسرائيل بندگى ما را ميكنند يعنى ما را پرستش مينمودند و مينمايند چون گفته‌اند فرعون بت‌پرست بود و مردم فرعون پرست پس تكذيب نمودند آن دو را و غرق شدند بتفصيلى كه گذشت در سور سابقه و خداوند بحضرت موسى كتاب تورية را مرحمت فرمود كه بنى اسرائيل باحكام و معارف حقّه آشنا و مهتدى شوند و قرار داد حضرت عيسى و مادرش حضرت مريم را براى ولادت يكى از ديگرى بدون شوهر نشانه‌ئى از قدرت خود و معيّن كرد مأوى و منزل آن دو را در مكان مرتفعى كه داراى وسعت و صلاحيّت بود براى تمكّن و استقرار در آن و زراعت و فلاحت و بهره‌بردارى از آن چون داراى آب جارى روى زمين كه سهل التّناول است بود و ظاهرا مراد اراضى شام و بيت المقدّس باشد ولى در بعضى از روايات معتبره ربوة بنجف اشرف و كوفه و

---

جلد 3 صفحه 642

قرار بمسجد آن و معين بفرات تفسير شده و اين انعام و توسعه از خداوند اختصاص بآن دو نداشت بلكه بتمام پيغمبران هر يك در زمان خود خطاب فرمود كه بخوريد از اشياء حلال پاكيزه خوب و بجا آوريد كار شايسته خوب را و بدانيد كه من بتمام اعمال شما عالمم و بر طبق آن بشما پاداش ميدهم و اين اباحه و توسعه اختصاص بانبياء سابق الذكر يا تمام پيغمبران ندارد بلكه براى تمام مردم است و از احكام ثابته در تمام اديان حقّه است چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه خدا طيّب است و قبول نميكند جز طيّبات را و او مؤمنين را امر فرموده بچيزى كه امر نموده بآن مرسلين را پس فرموده يا ايّها الرّسل كلوا من الطّيّبات و فرموده‌ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ‌ و مؤيّد اين معنى است كه فرموده اين طريقه و ملّت و دين همه شما است كه يك طريقه و ملّت و دين است و بايد مردم متّفق بر آن باشند كه اصول آن توحيد و نبوّت و معاد و فروع آن ارتكاب محلّلات و اجتناب از محرّمات و تناول طيّبات و احتراز از خبائث است و شما همگى بندگان منيد و من پروردگار شمايم پس بايد از من بترسيد و ميان خودتان اختلاف كلمه ايجاد نكنيد و انّ بفتح و تخفيف و بدون آن نيز قرائت شده است و بعضى خطاب را متوجّه به پيغمبر ما و مخاطبه واحد را بلفظ جمع از دأب عرب دانسته‌اند و اين احتمال بجهاتى بعيد است و بعضى امّت را بمعناى جماعت گرفته‌اند يعنى اين خلق جماعت شما است كه با پيشينيان متّحد در دين است و يك امّت و جماعت حساب ميشود و اين احتمال اگر چه لفظا قريب است ولى معنا ابعد از سابق است با آنكه استعمال امّت در دين ثابت در كلام الهى است كه فرموده‌ إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‌ أُمَّةٍ* و مراد دين است و قمّى ره نقل فرموده كه مراد بودن بر مذهب واحد است و شمه‌ئى از بيان اين آيه و آيه بعد در اواخر سوره انبياء گذشت ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

يا أَيُّهَا الرُّسُل‌ُ كُلُوا مِن‌َ الطَّيِّبات‌ِ وَ اعمَلُوا صالِحاً إِنِّي‌ بِما تَعمَلُون‌َ عَلِيم‌ٌ (51)

اي‌ پيغمبران‌ و رسولان‌ تناول‌ كنيد ‌از‌ پاكيزه‌ها و عمل‌ كنيد عمل‌ صالح‌ محققا ‌من‌ ‌که‌ خداي‌ ‌شما‌ هستم‌ بآن‌ چه‌ عمل‌ مي‌كنيد دانا هستيم‌. (يا أَيُّهَا الرُّسُل‌ُ) انبياء ‌که‌ ‌در‌ يك‌ عصر نبودند ‌تا‌ يك‌ خطاب‌ ‌به‌ همه ‌آنها‌ ‌باشد‌ ‌ يا ‌ بايد ‌گفت‌:

بهر يك‌ يك‌ ‌آنها‌ ‌اينکه‌ خطاب‌ ‌شده‌ ‌ يا ‌ بگوئيم‌: ‌در‌ عالم‌ نورانيت‌ ‌که‌ انوار مقدسه ‌آنها‌ ‌را‌ خلق‌ فرمود ‌به‌ مجموع‌ ‌آنها‌ ‌اينکه‌ خطاب‌ متوجه‌ شد چنانچه‌ همين‌ معني‌ ‌در‌ آيه شريفه‌ (وَ إِذ أَخَذَ اللّه‌ُ مِيثاق‌َ النَّبِيِّين‌َ لَما آتَيتُكُم‌ مِن‌ كِتاب‌ٍ وَ حِكمَةٍ ثُم‌َّ جاءَكُم‌ رَسُول‌ٌ مُصَدِّق‌ٌ لِما مَعَكُم‌ لَتُؤمِنُن‌َّ بِه‌ِ وَ لَتَنصُرُنَّه‌ُ الاية) آل‌ عمران‌ آيه 75 ذكر ‌شده‌ (كُلُوا مِن‌َ الطَّيِّبات‌ِ) طيّب‌ ‌به‌ معني‌ پاكيزه‌ مرادف‌ ‌با‌ حلال‌ و طاهر ‌به‌ معني‌ پاك‌ مقابل‌ نجس‌ و طيب‌ مقابل‌ خبيث‌ و طيب‌ و طاهر دو قسم‌ ‌است‌ يك‌ قسم‌ طيب‌ و طاهر واقعي‌ ‌که‌ ‌في‌ علم‌ اللّه‌ طيب‌ و طاهر ‌است‌ و يك‌ قسم‌ ‌بر‌ حسب‌ ظاهر شرع‌ طيب‌ و طاهر ‌است‌ ‌آن‌ قسم‌ اول‌ خاص‌ انبياء و ائمه معصومين‌ ‌است‌ ‌که‌ عالم‌ ‌به‌ جهات‌ باطنيه‌ و ظاهريه‌ هستند و باصطلاح‌ حلال‌ واقعي‌ و اما ساير مؤمنين‌ چون‌ چنين‌ علمي‌ ندارند مكلّف‌ باين‌ تكليف‌ نيستند، بلكه‌ قدرت‌ ‌بر‌ كشف‌ ‌آن‌ ‌هم‌ ندارند فقط آب‌ دريا و گياه‌ بيابان‌ ميتوان‌ ‌گفت‌ حلال‌ واقعي‌ ‌است‌، لذا مكلف‌ بقسم‌ دوم‌ هستند ‌که‌ بظاهر شرع‌ مثل‌ سوق‌ مسلم‌ يد مسلم‌ ‌که‌ شك‌ ‌در‌ حلية و تنجيس‌ طيب‌ و طاهر

جلد 13 - صفحه 411

‌است‌ بواسطه اصالة الحلية

(‌کل‌ شي‌ء لك‌ حلال‌ ‌حتي‌ تعلم‌ انه‌ حرام‌)

و اصالة‌-‌ الطهارة

(‌کل‌ شي‌ء طاهر ‌حتي‌ تعلم‌ انه‌ قذر).

(وَ اعمَلُوا صالِحاً) عمل‌ صالح‌ دو قسم‌ ‌است‌ صالح‌ واقعي‌ مطابق‌ جعل‌ الهي‌ ‌اينکه‌ ‌هم‌ خاص‌ ‌آنها‌ ‌است‌ و صالح‌ بحسب‌ ظاهر شرع‌ ‌بر‌ حسب‌ استنباط و اجتهاد ‌از‌ ظواهر آيات‌ و اخبار و ادله اجتهاديه‌ و ‌بر‌ عوام‌ تقليد ‌از‌ ‌آنها‌ ‌که‌ فرمود:

(للمصيب‌ اجران‌ و للمخطأ اجر واحد)

(إِنِّي‌ بِما تَعمَلُون‌َ عَلِيم‌ٌ) پيش‌ ‌از‌ عمل‌ و حين‌ عمل‌ ‌بعد‌ ‌از‌ عمل‌ علم‌ الهي‌ تعلق‌ گرفته‌ (لا يَخفي‌ عَلَيه‌ِ شَي‌ءٌ فِي‌ الأَرض‌ِ وَ لا فِي‌ السَّماءِ) آل‌ عمران‌ آيه 4.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 51)- همگی امت واحدید: در آیات پیشین سخن از سر گذشت پیامبران و امتهایشان بود، در این آیه همه پیامبران را مخاطب ساخته، می‌گوید: «ای پیامبران! از غذاهای پاکیزه بخورید و عمل صالح به جا آورید که من به آنچه شما انجام می‌دهید آگاهم» (یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما

ج3، ص255

تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ).

در این آیه از سه جهت برای انجام عمل صالح کمک گرفته شده است: از جهت تأثیر غذای پاک بر صفای قلب، و از جهت تحریک حس شکر گزاری، و از جهت توجه دادن به این که خدا شاهد و ناظر اعمال آدمی است.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - پیامبران الهى، داراى جنبه بشرى و نیازمند تغذیه و بهره گیرى از موهبت هاى طبیعى، مانند دیگر مردمان (یأیّها الرسل کلوا من الطّیّبت)

۲ - بهره ورى از نعمت هاى الهى و تغذیه از غذاهاى پاکیزه، توصیه خداوند به یکایک پیامبران (یأیّها الرسل کلوا من الطّیّبت) از آن جایى که پیامبران الهى به صورت متفرق و جدا جدا و در طول تاریخ فرستاده شده اند، این آیه مى تواند به این معنا باشد که: «ما به یکایک پیامبران، توصیه کردیم که از طیبات بهره گیرند و...».

۳ - رهبانیت (ترک دنیا و زهدورزى هاى بى جا)، انحراف از سیره پیامبران الهى است. (یأیّها الرسل کلوا من الطّیّبت) با توجه به این که جمله «کلوا من الطّیّبات» بعد از یاد عیسى و مادرش، مطرح شده است، مى تواند به اندیشه نادرست رهبانیت در مسیحیت، اشاره داشته باشد.

۴ - اهمیت دادن به تغذیه سالم و بهره گیرى از نعمت هاى الهى، وجه مشترک همه ادیان آسمانى (یأیّها الرسل کلوا من الطّیّبت)

۵ - لزوم رعایت اعتدال در بهره ورى از موهبت هاى طبیعت و پرهیز از اسراف و زیاده روى در آن (کلوا من الطّیّبت) با توجه به «من» تبعیضه در «من الطّیّبات»، این برداشت، به دست مى آید.

۶ - خداوند، خواهان بهره ورى انسان ها، از روزى هاى حلال و اجتناب از حرام خوارى است. (یأیّها الرسل کلوا من الطّیّبت) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که «طیّب» در لغت به معناى حلال به کار رود.

۷ - وجود غذاهاى متنوع و لذیذ در طبیعت براى انسان ها (کلوا من الطّیّبت) به کارگیرى «طیّبات»به صورت جمع، بیانگر برداشت فوق است.

۸ - گرایش باطنى پیامبران به ترک دنیا و پرهیز از لذت هاى آن (یأیّها الرسل کلوا من الطّیّبت) این که خدا، به پیامبران توصیه مى کند که از غذاهاى لذیذ استفاده کنید، نشان مى دهد که در بین آن بزرگواران، نوعى گرایش به ترک دنیا و اجتناب از لذات آن وجود داشته است; که ممکن بود در صورت نبود این توصیه الهى، به نوعى رهبانیت کشیده شوند.

۹ - انجام کارهاى شایسته، توصیه دیگر خداوند به یکایک پیامبران (یأیّها الرسل ... و اعملوا صلحًا) «عمل» (مصدر «اعملوا») به معناى انجام دادن و «صالحاً» صفت براى موصوف محذوف است;یعنى، «و اعملوا عملاً صالحاً; و کار شایسته انجام دهید».

۱۰ - لزوم شکر و سپاس گزارى به درگاه خداوند، در برابر استفاده از نعمت هاى او (کلوا من الطّیّبت و اعملوا صلحًا) چنان چه «طیّبات»به معناى غذاهاى پاکیزه و لذیذ باشد، دستور بعدى (واعملوا صالحاً) بدان معنا خواهد بود که باید به پاس آن نعمت ها کار شایسته انجام دهید. و اگر به معناى «غذاهاى حلال»، باشد تقدیم آن بر عمل صالح، مى تواند بیانگر این حقیقت باشد که تغذیه حلال، زمینه ساز عمل صالح است. برداشت فوق، براساس معناى اول مى باشد.

۱۱ - عمل صالح، شکر استفاده از نعمت هاى الهى (کلوا من الطّیّبت و اعملوا صلحًا)

۱۲ - تغذیه سالم و حلال، زمینه گرایش انسان به عمل صالح (کلوا من الطّیّبت و اعملوا صلحًا)

۱۳ - استفاده از نعمت هاى الهى، سپاس گزارى از خدا و انجام اعمال شایسته، رسم و راه زندگى ترسیم شده از سوى خدا براى یکایک پیامبران و همه مؤمنان (یأیّها الرسل کلوا من الطّیّبت و اعملوا صلحًا)

۱۴ - آگاهى کامل و همه جانبه خدا به عملکرد انسان ها (إنّى بما تعملون علیم)

۱۵ - انحراف از روش ترسیم شده از سوى خدا براى زندگى، درپى دارنده مجازات الهى (إنّى بما تعملون علیم)

۱۶ - همه مردم - حتى پیامبران - در معرض کیفرهاى الهى در صورت تخلف از دستورات او (یأیّها الرسل ... إنّى بما تعملون علیم)

۱۷ - «أبان بن تغلب قال: سألت جعفربن محمد(ع) عن قول اللّه - عزّ ذکره -: «یاأیّها الرسل کلوا من الطّیّبات، قال: الرزق الحلال; ابان بن تغلب گوید: از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند - عزّ ذکره - «یا أیّها الرسل کلوا من الطّیّبات» سؤال کردم، فرمود: [مراد] روزى حلال است». ۱- تفسیر فرات کوفى، ص ۲۷۷، ح ۳۷۵; بحارالأنوار، ج ۱۱، ص ۵۸، ح ۶۲.

۱۸ - «عن النبى(ص) فى قوله «یاأیّهاالرسل کلوا من الطّیّبات» (الآیة) قال: ذاک عیسى بن مریم یأکل من غزل أُمّه; از رسول خدا(ص) درباره سخن خداوند «یا أیّها الرسل...» روایت شده است که فرمود: یکى از پیامبران - که از طیبات مى خورد - عیسى بن مریم است. او از دستمزد نخ ریسى مادرش ارتزاق مى کرد». ۱- الدرالمنثور، ج ۶، ص ۱۰۲.

موضوعات مرتبط

• ادیان: تعالیم ادیان ۴; هماهنگى ادیان ۴
• اسراف: اهمیت اجتناب از اسراف ۵
• اسماء و صفات: علیم ۱۴
• انبیا: بشر بودن انبیا ۱; تغذیه انبیا ۱; توصیه به انبیا ۲، ۹، ۱۳; زهد انبیا ۸;طعام انبا ۱; سیره انبیا ۳، ۱۳; گرایشهاى انبیا ۸; نیازهاى مادى انبیا ۱
• تغذیه: آثار تغذیه حلال ۱۲; آثار تغذیه سالم ۱۲; اهمیت تغذیه سالم ۴
• حرامخوارى: اجتناب از حرامخوارى ۶
• خدا: توصیه هاى خدا ۲، ۶، ۹، ۱۳; علم غیب خدا ۱۴; عمومیت کیفرهاى خدا ۱۶; کیفر تخلف از اوامر خدا ۱۵، ۱۶
• دین: دین و عینیت ۴
• روزى : روزى حلال ۶، ۱۷
• رهبانیت: انحراف رهبانیت ۳
• زندگى: روش زندگى ۱۳
• زهد: سرزنش زهد بیجا ۳
• شکر: اهمیت شکر نعمت ۱۰; توصیه به شکر نعمت ۱۳; موارد شکر نعمت ۱۱
• طعام: تنوع طعام هاى لذیذ ۷
• طیبات: استفاده از طیبات ۲، ۶; مراد از طیبات ۱۷، ۱۸
• عمل صالح: اهمیت عمل صالح ۱۱; توصیه به عمل صالح ۹، ۱۳; زمینه عمل صالح ۱۲
• عیسى(ع): روزى حلال عیسى(ع) ۱۸
• گرایشها: گرایش به زهد ۸
• مؤمنان: توصیه به مؤمنان ۱۳; سیره مؤمنان ۱۳
• نعمت: استفاده از نعمت ۲; اهمیت استفاده از نعمت ۴; توصیه به استفاده از نعمت ۱۳