يوسف ٩٦

فَلَمَّا أَنْ‌ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ‌ عَلَى‌ وَجْهِهِ‌ فَارْتَدَّ بَصِيراً قَالَ‌ أَ لَمْ‌ أَقُلْ‌ لَکُمْ‌ إِنِّي‌ أَعْلَمُ‌ مِنَ‌ اللَّهِ‌ مَا لاَ تَعْلَمُونَ‌

کپی متن آیه
فَلَمَّا أَنْ‌ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ‌ عَلَى‌ وَجْهِهِ‌ فَارْتَدَّ بَصِيراً قَالَ‌ أَ لَمْ‌ أَقُلْ‌ لَکُمْ‌ إِنِّي‌ أَعْلَمُ‌ مِنَ‌ اللَّهِ‌ مَا لاَ تَعْلَمُونَ‌

ترجمه

امّا هنگامی که بشارت دهنده فرا رسید، آن (پیراهن) را بر صورت او افکند؛ ناگهان بینا شد! گفت: «آیا به شما نگفتم من از خدا چیزهایی می‌دانم که شما نمی‌دانید؟!»

|پس چون مژده‌رسان آمد، آن پيراهن را بر صورت او انداخت و او بينا شد. گفت: آيا به شما نگفتم كه من از [الطاف‌] خدا آن مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد

پس چون مژده‌رسان آمد، آن [پيراهن‌] را بر چهره او انداخت، پس بينا گرديد. گفت: «آيا به شما نگفتم كه بى‌شك من از [عنايت‌] خدا چيزهايى مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد؟»

پس از آنکه بشیر آمد (و بشارت یوسف آورد) پیراهن او را به رخسارش افکند و دیده انتظارش (به وصل) روشن شد، گفت: به شما نگفتم که از (لطف) خدا به چیزی آگاهم که شما آگه نیستید؟!

پس هنگامی که مژده رسان آمد، پیراهن را بر صورت او افکند و او دوباره بینا شد، گفت: آیا به شما نگفتم که من از خدا حقایقی می دانم که شما نمی دانید؟

چون مژده‌دهنده آمد و جامه بر روى او انداخت، بينا گشت. گفت: آيا نگفتمتان كه آنچه من از خدا مى‌دانم شما نمى‌دانيد؟

و چون [پیک‌] مژده‌آور آمد، آن [پیراهن‌] را بر روی او [یعقوب‌] انداخت و بینا گشت گفت آیا به شما نگفته بودم که من از [عنایت‌] خداوند چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید

و چون مژده‌رسان بيامد، آن

هنگامی که (پیک) مژده‌رسان بیامد و پیراهن را بر چهره‌اش افگند، (چشمان یعقوب) بینا گردید (و نور سرور، به دیدگانش روشنی بخشید. یعقوب به حاضران) گفت: مگر به شما نگفتم: که از سوی یزدان (و در پرتو وحی رحمان) چیزهائی می‌دانم که شما نمی‌دانید؟

پس هنگامی که مژده‌رسان آمد، آن (پیراهن) را بر چهره‌اش انداخت (و یعقوب) به بیناییش برگشت. گفت: «آیا به شما نگفتم (که) بی‌شک من از (عنایت) خدا چیزهایی می‌دانم که شما نمی‌دانید؟»

و هنگامی که آمد مژده‌رسان بیفکندش بر روی او پس برگشت بینا گفت آیا نگفتم به شما که می‌دانم از خدا آنچه را نمی‌دانید

Then, when the bearer of good news arrived, he laid it over his face, and he regained his sight. He said, “Did I not say to you that I know from Allah what you do not know?”

ترتیل:

ترجمه:

يوسف ٩٥	آیه ٩٦	يوسف ٩٧
سوره : سوره يوسف نزول : ١١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْبَشِیرُ»: مژده‌رسان. «اِرْتَدَّ»: برگشت. شد. این فعل می‌تواند ملحق به افعال ناقصه بوده و به معنی (صارَ) به کار رود. یا این که فعل تامّه است و معنیِ (به حالت اوّلیّه خود برگشت) می‌دهد. در صورت اوّل، واژه (بَصیراً) خبر (إِرْتَدَّ) و در صورت دوم، حال است. «إِنّی أَعْلَمُ ...»: (نگا: یوسف / و ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لَمَّا فَصَلَتِ‌ الْعِيرُ قَالَ‌... (۲)

تفسیر

---

• آيات ۹۳ - ۱۰۲ سوره يوسف
• بازگشت برادران نزد پدر، با پيراهن يوسف «ع»
• پس از سال ها جدايى، يعقوب «ع»، بوى يوسف را مى شنود
• مقصود از گمراهى نسبت داده شده به يعقوب «ع»، در جملۀ: «إنَّك لَفِى ضَلَالِكَ القَدِيم»
• ديدار يوسف «ع» با پدر و مادرش، پس از فراق طولانى
• به سجده افتادن در برابر يوسف، براى پرستش او نبوده است
• فتوّت و جوانمردى يوسف «ع»، در حق برادرانش
• معناى سخن يوسف «ع» که از خدا خواست: «تَوَفَّنِی مُسلِماً: مرا مسلم بميران...»
• بحث روايتى: (رواياتى ذیل آیات گذشته)
• گفتارى در چند فصل، پيرامون داستان يوسف «ع»
• ۱ داستان يوسف «ع»، در قرآن
• ۲ ثناى خداوند بر يوسف «ع» و مقام معنوى او
• ۳ داستان يوسف «ع»، از نظر تورات
• گفتارى در چند فصل پيرامون رؤيا
• ۱ اعتناى مردم نسبت به «رؤيا»
• ۲- «رؤيا»، داراى حقيقت است
• ۳ خواب هاى راست
• ۴ در قرآن، مؤيّد آنچه گفته شد، هست

---

• آيه ۹۴-۹۸
• آيه و ترجمه
• تفسير
• ۱ - چگونه يعقوب ، بوى پيراهن يوسف را حس كرد؟
• ۲ - تفاوت حالات پيامبران -
• ۳ - چگونه يعقوب بينائى خود را باز يافت ؟
• ۴ - وعده استغفار -
• ۵ - توسل جايز است -
• ۶ - پايان شب سيه ...

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِيرُ أَلْقاهُ عَلى‌ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيراً قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ «96»

پس چون (آن برادرى كه حامل پيراهن يوسف بود) مژده‌رسان آمد، پيراهن را روى صورت يعقوب انداخت. پس يعقوب بينا گشت و گفت: آيا به شما نگفتم: همانا من از (عنايت) خداوند چيزى مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد.

نکته ها

اگر مراد از سفيد شدن چشم‌ «وَ ابْيَضَّتْ عَيْناهُ»؛ كم‌نور شدن باشد، «بَصِيراً» به معناى پر نور شدن است و دلالت بر اين دارد كه حزن و شادى در ديد و قوه باصره‌ى انسان مؤثر است.

امّا اگر مراد نابينايى مطلق باشد كه از ظاهر آيه و «فَارْتَدَّ بَصِيراً» بر مى‌آيد، يك معجزه و توسّل است كه قرآن آن را اثبات مى‌كند.

دنيا فراز و نشيب دارد؛ برادران يوسف يك روز كشته شدن يوسف را به دست گرگ و يك روز خبر حاكم شدن يوسف را مى‌آورند.

پیام ها

1- سرچشمه علم انبيا، علم الهى است. أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ‌ ...

2- انبياى الهى به وعده‌هاى خداوند اطمينان دارند. أَ لَمْ أَقُلْ‌ ...

3- يعقوب بر خلاف فرزندانش، به زنده بودن يوسف و پايان پذيرفتن فراقش اطمينان داشت. «أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ»

4- فرزند ناصالح باعث كورى پدر وفرزند صالح موجب بينايى او مى‌شود.

ابْيَضَّتْ عَيْناهُ‌ ... فَارْتَدَّ*

5- اراده‌ى الهى، بر قوانين طبيعى حاكم است. «فَارْتَدَّ بَصِيراً»

6- لباس و تعلّقات اولياى خدا، مى‌تواند منشأ اثر باشد. «فَارْتَدَّ بَصِيراً»

7- چه بسا امرى كه مكروه شمرده مى‌شود؛ ولى براى همه خير است، چنان كه قحطى ناخوشايند بود، ولى موجب آزادى بى‌گناهى چون يوسف و حاكميّت‌

جلد 4 - صفحه 284

او، وصال يعقوب وكنترل قحطى شد. «إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ»*

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِيرُ أَلْقاهُ عَلى‌ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيراً قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ (96)

فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِيرُ: پس چون بشير آمد يهودا يا مالك زعر. أَلْقاهُ عَلى‌ وَجْهِهِ‌: بينداخت پيراهن يوسف عليه السّلام را بر روى يعقوب عليه السلام.

فَارْتَدَّ بَصِيراً: پس قوت يافت بينائى او بعد از ضعفش و جوانى او بعد از پيرى و سرور او بعد از حزنش. جاء البشير مبشّرا بقدومه. فملئت من قول البشير سرورا، فكانّنى يعقوب من فرح به. اذا عاد من شمّ القميص بصيرا. و اللّه لو قنع البشير بمهجتى اعطيته و رأيت ذاك يسيرا: و به بشير فرمود: ندانم چه جزا دهم تو را و آنگاه در حق او دعا نمود: هوّن اللّه عليك سكرات الموت. «1» پس متوجه فرزندان شده: قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ‌: گفت يعقوب عليه السّلام آيا نگفتم شما را. إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ‌: من داناترم از جانب خداى تعالى آنچه را كه شما نمى‌دانيد در اينكه خواب يوسف صادق، و تحقّق يابد و كشف شدائد از انبياى خود فرمايد به صبر، و شما اين را نمى‌دانستيد. يا آنكه‌

---

«1» تفسير ابو الفتوح ج 6 ص 439.

جلد 6 - صفحه 293

خداى تعالى، دانا فرموده بود يعقوب را به حيات يوسف، و لكن مكانش را اعلام ننمود.

نقل شده كه‌ «1» يعقوب از بشير سؤال نمود حال يوسف عليه السّلام را. گفت:

پادشاه مصر است. پرسيد: با پادشاهى چه كند و بر چه دينى باشد. گفت: دين اسلام. يعقوب عليه السّلام گفت: الان نعمت تمام گرديد. از اينجا معلوم شود كه گوهر گرانبهاى ديانت اسلاميه، اهم تمام مقاصد انبياى عظام و منظور نظر آنان بوده.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَمَّا فَصَلَتِ الْعِيرُ قالَ أَبُوهُمْ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ لَوْ لا أَنْ تُفَنِّدُونِ (94) قالُوا تَاللَّهِ إِنَّكَ لَفِي ضَلالِكَ الْقَدِيمِ (95) فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِيرُ أَلْقاهُ عَلى‌ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيراً قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ (96) قالُوا يا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا كُنَّا خاطِئِينَ (97) قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (98)

ترجمه‌

- و چون بيرون شد قافله گفت پدرشان همانا من هر آينه مى‌يابم بوى يوسف را اگر نخوانيد كم خردم‌

گفتند بخدا همانا تو هر آينه باشى در اشتباهت از پيش‌

پس چون آمد مژده دهنده انداخت آنرا بر رويش پس گشت بينا گفت آيا نگفتم بشما كه من ميدانم از خدا آنچه را نميدانيد

گفتند اى پدر ما آمرزش خواه براى ما گناهان ما را همانا ما بوديم خطا كاران‌

گفت زود باشد كه آمرزش خواهم براى شما از پروردگارم همانا او است آمرزنده مهربان.

تفسير

- چون برادران از مصر حركت كردند و از آبادى خارج شدند حضرت يعقوب بكسانيكه در محضرش بودند فرمود من بوى يوسف را ميشنوم و شما تصديق خواهيد نمود مرا اگر نسبت ندهيد مرا بخرفتى و كم عقلى ناشى از پيرى آنها جواب دادند و سوگند ياد نمودند كه همان خطا و اشتباه سابق كه زياد ياد يوسف مينمودى و انتظار وصل او را داشتى در وجود تو باقى است و چون بشير كه در اكمال از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه يهودا بود آمد انداخت پيراهن يوسف عليه السّلام را بروى پدر خود و بينا شد چون قوّت گرفت اعصابش و فرمود نگفتم بشما من ميدانم از كرم و لطف خداوند يا الهام او آنچه را نميدانيد شما از امكان فرج و حيات يوسف عليه السّلام و در اين حال بر حسب نقل قمى و عياشى از امام صادق عليه السّلام حضرت يعقوب عليه السّلام در فلسطين بود و چون برادران همگى خدمت پدر رسيدند استدعا كردند

---

جلد 3 صفحه 176

كه از خداوند براى آنها طلب مغفرت كند و اقرار بگناه و خطاء سابق خود نمودند و آنحضرت بآنها وعده فرمود كه در مظنّه اجابت دعا براى آنها استغفار فرمايد در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود بهترين اوقات از براى دعا سحرها است و اين آيه را تلاوت فرمود و فرمود دعاى آنها را تأخير انداخت تا سحر و در فقيه و مجمع و عياشى ره از آنحضرت نقل نموده كه تأخير انداخت دعا را تا سحر شب جمعه و عياشى از آنحضرت نقل نموده كه در سحر عرض كرد خدايا گناه آنها بين من و خودشان بوده پس وحى شد كه آمرزيدم ايشانرا و در علل از آنحضرت نقل شده كه معلل فرمود تأخير حضرت يعقوب را در دعا و طلب مغفرت براى فرزندان و مبادرت حضرت يوسف را در عفو از آنها و طلب مغفرت بعد از اقرارشان بفضيلت او و گناه خودشان بآنكه قلب جوان رقيق‌تر از قلب پير است و جنايت آنها مستقلا وارد بر يوسف بود و بر يعقوب به تبع وارد شد لذا يوسف مبادرت نمود بگذشت از حق خود و يعقوب تأخير انداخت براى مراعات حق غير تا سحر شب جمعه و در كافى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه اولاد يعقوب انبيا نبودند ولى اسباط و پيغمبر زاده بودند و توبه كردند و سعيد از دنيا رفتند و متذكر كار بدشان شدند اما آن دو شيخ توبه نكردند و متذكر ظلمشان بامير المؤمنين نشدند پس بر آندو باد لعنت خدا و ملائكه و مردم تمامى ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

فَلَمّا أَن‌ جاءَ البَشِيرُ أَلقاه‌ُ عَلي‌ وَجهِه‌ِ فَارتَدَّ بَصِيراً قال‌َ أَ لَم‌ أَقُل‌ لَكُم‌ إِنِّي‌ أَعلَم‌ُ مِن‌َ اللّه‌ِ ما لا تَعلَمُون‌َ (96)

‌پس‌ چون‌ ‌که‌ آمد بشير انداخت‌ قميص‌ يوسف‌ ‌را‌ ‌بر‌ صورت‌ يعقوب‌ ‌پس‌ برگشت‌ بينا برادران‌ يوسف‌ ‌پس‌ ‌از‌ آنكه‌ شناختند يوسف‌ ‌را‌ بسيار فرحناك‌ شدند و بسرعت‌ ‌هر‌ چه‌ تمام‌تر ‌از‌ مصر حركت‌ و نزد يعقوب‌ رسيدند يهودا ‌که‌ پيراهن‌ باو سپرده‌ ‌شده‌ ‌بود‌ سبقت‌ گرفت‌ و پيراهن‌ ‌را‌ ‌بر‌ صورت‌ يعقوب‌ انداخت‌ ‌که‌ مفاد فَلَمّا أَن‌ جاءَ البَشِيرُ ‌است‌ و چون‌ ‌او‌ بشارت‌ يوسف‌ ‌را‌ داد بشيرش‌ گفتند پيراهن‌ ‌را‌ باز كرد ‌که‌ بوي‌ ‌او‌ هوا ‌را‌ معطر كرد.

القيه‌ القي‌ يهودا پيراهن‌ ‌را‌ ‌علي‌ وجه‌ يعقوب‌ پيش‌ ‌از‌ آنكه‌ خبر يوسف‌ ‌را‌ باو بدهند فارتدّ ارتداد برگشتن‌ چيزي‌ ‌از‌ حالتي‌ بحالت‌ ضدّ ‌آن‌ ‌است‌. ارتداد ‌در‌ دين‌ برگشتن‌ مسلم‌ ‌است‌ ‌از‌ اسلام‌ بكفر و ‌اينکه‌ دو قسم‌ ‌است‌:

فطري‌ و ملي‌.

فطري‌ آنست‌ ‌که‌ نطفه‌ ‌آن‌ ‌در‌ اسلام‌ منعقد ‌شده‌ سپس‌ كافر شود مثل‌ بسياري‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ جوانان‌ عصري‌ رجالا و نساء بالاخص‌ محصلين‌ و محصلات‌ و ارتداد منحصر باين‌ نيست‌ ‌که‌ يهودي‌ شود ‌ يا ‌ نصراني‌ بلكه‌ ‌اگر‌ يكي‌ ‌از‌ ضروريات‌ دين‌ ‌را‌ منكر شد مرتد ميشود مگر آنكه‌ لشبهة ‌باشد‌ ‌که‌ بايد رفع‌ شبهه‌ ‌آن‌ ‌را‌ كرد و حكم‌ مرتد فطري‌ اعدام‌ ‌است‌ بيكي‌ ‌از‌ انحاء ثلاثة.

و ملّي‌ آنست‌ ‌که‌ نطفه‌ ‌آن‌ ‌در‌ كفر منعقد ‌شده‌ ‌باشد‌ سپس‌ اسلام‌ آورد بعدا بحالت‌ كفر برگردد و حكمش‌ حبس‌ ‌است‌ ‌تا‌ بميرد ‌ يا ‌ اسلام‌ اختيار كند و ‌از‌ ‌براي‌ مرتد پنج‌ حكم‌ گفتند:

1‌-‌ نجاست‌ بدن‌ 2‌-‌ بطلان‌ ازدواج‌ 3‌-‌ ممنوعيت‌ ‌از‌ ارث‌ 4‌-‌ قتل‌ 5‌-‌ ‌که‌ محل‌ اختلاف‌ ‌است‌ عدم‌ قبول‌ توبه‌ و تحقيق‌ آنست‌ ‌که‌ توبه‌ ‌او‌ قبول‌ ميشود و ازدواج‌ ‌او‌ بعقد جديد صحيح‌ ‌است‌ و ‌اگر‌ قبل‌ ‌از‌ ثبوت‌ نزد حاكم‌ توبه‌

جلد 11 - صفحه 273

كرد قتل‌ ‌هم‌ برداشته‌ ميشود و لكن‌ ارث‌ ‌اگر‌ مورث‌ ‌او‌ ‌در‌ حال‌ ارتداد بميرد باو برنميگردد و ‌اگر‌ ‌پس‌ ‌از‌ توبه‌ بميرد ارث‌ ميبرد.

و مراد ‌در‌ اينجا اينست‌ ‌که‌ يعقوب‌ ‌از‌ حالت‌ عمي‌ و بياض‌ عين‌ برگشت‌ بصيرا بينا شد سپس‌ بشارت‌ يوسف‌ ‌را‌ ‌که‌ عزيز مصر ‌شده‌ ‌با‌ ‌آن‌ عظمت‌ و عزت‌ و رياست‌ ‌که‌ تمام‌ اهل‌ مصر رجالا و نساء و تمام‌ اموال‌ ‌آنها‌ منقولا و ‌غير‌ منقول‌ مملوك‌ ‌او‌ شده‌اند بيعقوب‌ دادند، و ‌در‌ بعض‌ اخبار دارد ‌که‌ ‌اينکه‌ پيراهن‌ ‌را‌ ‌بر‌ ‌هر‌ ذي‌ آفتي‌ بيندازند بكلي‌ رفع‌ ‌آن‌ ميشود و حضرت‌ يعقوب‌ نه‌ فقط بصير ‌شده‌ ‌باشد‌ حالت‌ شكستگي‌ و ضعف‌ و انحناء و هم‌ّ و غم‌ّ ‌آن‌ مبدّل‌ شد بصحت‌ و سلامت‌ و استقامت‌ و فرح‌ و سرور و سجده‌ شكر كرد سپس‌ استفسار ‌از‌ ‌إبن‌ يامين‌ كرد گفتند نزد يوسف‌ معززا ماند و ‌او‌ ‌را‌ نگاه‌ داشت‌ نزد ‌خود‌ و انتظار دارد ‌که‌ تمام‌ ‌ما ‌با‌ اهل‌ و عيال‌ ‌در‌ خدمت‌ ‌شما‌ و بالاتفاق‌ جلاء وطن‌ كنيم‌ و برويم‌ مصر نزد يوسف‌ و ‌شما‌ بوصال‌ ‌او‌ برسيد و خدمت‌ گذار ‌شما‌ ‌باشد‌.

قال‌َ أَ لَم‌ أَقُل‌ لَكُم‌ إِنِّي‌ أَعلَم‌ُ مِن‌َ اللّه‌ِ ما لا تَعلَمُون‌َ حضرت‌ يعقوب‌ فرمود باولاد و احفاد و كسان‌ ‌خود‌ آيا ‌من‌ نگفتم‌ بشما ‌که‌ محققا ‌من‌ ميدانم‌ ‌از‌ جانب‌ وحي‌ الهي‌ چيزي‌ ‌را‌ ‌که‌ ‌شما‌ نميدانيد.

چون‌ وحي‌ الهي‌ باو رسيده‌ ‌بود‌ ‌که‌ يوسف‌ زنده‌ ‌است‌ و وعده‌ وصال‌ ‌هم‌ باو داده‌ بودند ‌که‌ بالاخره‌ بوصال‌ ‌او‌ ميرسيد بلكه‌ ‌از‌ همان‌ رؤياي‌ يوسف‌ حضرت‌ يعقوب‌ عزت‌ و برتري‌ ‌او‌ ‌را‌ ‌بر‌ برادرانش‌ ميدانست‌ و لذا فرمود لا تَقصُص‌ رُؤياك‌َ عَلي‌ إِخوَتِك‌َ بلي‌ محل‌ يوسف‌ و ‌در‌ چه‌ حالي‌ ‌است‌ ‌او‌ ‌را‌ نميدانست‌ و همين‌ انتظار و فراق‌ باعث‌ حزن‌ و اندوه‌ ‌او‌ ‌بود‌ ‌اگر‌ بكلي‌ مأيوس‌ ‌بود‌ ‌اينکه‌ نحو نميشد ‌که‌ گفتند (اليأس‌ احدي‌ الراحتين‌) لذا ‌قال‌ يعقوب‌ بآنها أَ لَم‌ أَقُل‌ استفهام‌ تقريري‌

جلد 11 - صفحه 274

‌است‌ ‌که‌ اعتراف‌ كنند ‌که‌ ‌شما‌ چنين‌ فرمودي‌ نظير ‌آيه‌ شريفه‌ أَ لَست‌ُ بِرَبِّكُم‌ قالُوا بَلي‌ و بسياري‌ ‌از‌ آيات‌ ديگر مثل‌ أَ لَم‌ أَعهَد إِلَيكُم‌ يا بَنِي‌ آدَم‌َ أَن‌ لا تَعبُدُوا الشَّيطان‌َ إِنَّه‌ُ لَكُم‌ عَدُوٌّ مُبِين‌ٌ و ‌غير‌ اينها.

لكم‌ خطاب‌ بجميع‌ اولاد و احفاد و اهل‌ و كسان‌ ‌آنها‌ ‌است‌ إِنِّي‌ أَعلَم‌ُ مِن‌َ اللّه‌ِ تقييد ‌من‌ اللّه‌ ‌از‌ جهت‌ اينكه‌ بطرق‌ عادي‌ نبوده‌ ‌که‌ ‌اگر‌ وحي‌ الهي‌ نبود ‌من‌ ‌هم‌ مثل‌ شماها مأيوس‌ بودم‌ و دروغ‌ ‌شما‌ ‌را‌ باور ميكردم‌ و ‌اينکه‌ ‌هم‌ يكي‌ ‌از‌ معجزات‌ انبياء ‌است‌ بكوري‌ چشم‌ كساني‌ ‌که‌ بكلي‌ منكر معجزه‌ هستند ‌ يا ‌ منكر علم‌ غيب‌ ‌براي‌ انبياء و ائمه‌ ‌عليهم‌ ‌السلام‌ ميشوند بتوهّم‌ اينكه‌ ظواهر آيات‌ دلالت‌ دارد ‌بر‌ اينكه‌ علم‌ غيب‌ مختص‌ بخدا ‌است‌ و مكرر گفته‌ايم‌ ‌که‌ ‌اگر‌ ‌ما ميگفتيم‌ ‌از‌ پيش‌ ‌خود‌ اينها علم‌ غيب‌ دارند حق‌ بجانب‌ ‌شما‌ ‌است‌ لكن‌ ‌پس‌ ‌از‌ وحي‌ الهي‌ و اخبار خداوند ديگر ‌بر‌ ‌آنها‌ غيب‌ نيست‌ ‌بر‌ ‌ما غيب‌ ‌است‌ و ‌ما مي‌گوييم‌ ‌آنها‌ بآنچه‌ نزد ‌ما غيب‌ ‌است‌ چنانچه‌ خداوند علم‌ دارد بآنچه‌ ‌بر‌ بندگان‌ ‌حتي‌ الانبياء غيب‌ ‌است‌ لكن‌ ‌بر‌ ذات‌ مقدس‌ ‌او‌ غيب‌ نيست‌ و بعين‌ مثل‌ اينست‌ ‌که‌ ‌ما خبر ‌از‌ فردا نداريم‌ وَ ما تَدرِي‌ نَفس‌ٌ ما ذا تَكسِب‌ُ غَداً وَ ما تَدرِي‌ نَفس‌ٌ بِأَي‌ِّ أَرض‌ٍ تَمُوت‌ُ لقمان‌ ‌آيه‌ 34، لكن‌ باخبار خداوند ‌در‌ قرآن‌ مجيد و باخبار انبياء و ائمه‌ ‌عليهم‌ ‌السلام‌ ‌از‌ بسياري‌ ‌از‌ خصوصيات‌ آتيه‌ خبر داريم‌ ‌از‌ ظهور حضرت‌ بقية اللّه‌ عجل‌ اللّه‌ ‌تعالي‌ فرجه‌ و علائم‌ حتميه‌ ظهور و كيفيات‌ ظهور و دوره‌ رجعت‌ و عوالم‌ عالم‌ برزخ‌ و قيامت‌ و بسياري‌ ‌از‌ خصوصيات‌ ‌آنها‌ ديگر ‌بر‌ ‌ما غيب‌ نيست‌ ‌پس‌ چه‌ مانعي‌ دارد بگوئيم‌ خداوند تعليم‌ فرمود علم‌ ‌ما ‌کان‌ و ‌ما ‌يکون‌ ‌الي‌ انقضاء خلقه‌ بآنها) چنانچه‌ ‌در‌ دعاء ندبه‌ ‌در‌ پيشگاه‌ الهي‌ عرض‌ ميكني‌

و علمته‌ علم‌ ‌ما ‌کان‌ و ‌ما ‌يکون‌ ‌الي‌ انقضاء خلقك‌

و اخبار ‌در‌ ‌اينکه‌ باب‌ متواتر ‌است‌ بتواتر معنوي‌ منحصر بدعاء ندبه‌ نيست‌.

جلد 11 - صفحه 275

ما لا تَعلَمُون‌َ ‌شما‌ نميدانستيد ‌حتي‌ ‌خود‌ پسران‌ يعقوب‌ ‌که‌ بدروغي‌ گفتند ‌که‌ اكله‌ الذئب‌ ‌آنها‌ ‌هم‌ نميدانستند حيات‌ يوسف‌ و بازگشت‌ يعقوب‌ ‌با‌ عزت‌ تمام‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 96)- بعد از چندین شبانه روز که معلوم نیست بر یعقوب چه اندازه گذشت، یک روز صدا بلند شد بیایید که کاروان کنعان از مصر آمده است، فرزندان یعقوب برخلاف گذشته شاد و خندان وارد شهر شدند، و با سرعت به سراغ خانه پدر رفتند و قبل از همه «بشیر»- همان بشارت دهنده وصال و حامل پیراهن یوسف- نزد یعقوب پیر آمد و پیراهن را بر صورت او افکند، یعقوب که چشمان بی‌فروغش توانایی دیدن پیراهن را نداشت، همین اندازه احساس کرد که بوی آشنایی از آن به مشام جانش می‌رسد.

هیجان عجیبی سر تا پای پیرمرد را فراگرفته است، ناگهان احساس کرد، چشمش روشن شد، همه جا را می‌بیند و دنیا با زیبائیهایش بار دیگر در برابر چشم او قرار گرفته‌اند چنانکه قرآن می‌گوید: «هنگامی که بشارت دهنده آمد آن (پیراهن) را بر صورت او افکند ناگهان بینا شد»! (فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِیرُ أَلْقاهُ عَلی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً).

برادران و اطرافیان، اشک شوق و شادی ریختند، و یعقوب با لحن قاطعی به آنها «گفت: آیا نگفتم من از خدا چیزهایی سراغ دارم که شما نمی‌دانید»؟! (قالَ أَ لَمْ

ج2، ص450

أَقُلْ لَکُمْ إِنِّی أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ)

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- حامل پیراهن یوسف(ع) به عنوان پیکى مژده رسان پیش از دیگر افراد کاروان به حضور یعقوب(ع) رسید. (فلما أن جاء البشیر) «بشیر» به معناى اسم فاعل (مبشّر) به کسى گفته مى شود که پیامى مسرّت بخش را ابلاغ مى کند. گفتنى است چنان چه «بشیر» همراه دیگر فرزندان به حضور یعقوب(ع) رسیده بود، مناسب تر آن بود که جمله به این صورت بیان مى شد: «فلما أن جاءوا ألقاه البشیر على وجهه». بنابراین جمله «فلما أن جاء البشیر» ظهور در این دارد که مژده رسان پیش از دیگران آمده بود.

۲- پیک فرزندان یعقوب زنده بودن یوسف(ع) و همراه داشتن پیراهن وى را به یعقوب(ع) بشارت داد. (فلما أن جاء البشیر) مصداق مورد نظر براى بشارت و خبرت مسرّت بخش - به مناسبت مورد - خبر از حیات یوسف(ع)، سلطنت او و نیز به همراه داشتن پیراهن معجزه آساى وى است. قابل ذکر است که جمله «اذهبوا بقمیصى» در آیه ۹۳ مى رساند که «بشیر» یکى از همان برادران یوسف بوده نه شخصى دیگر.

۳- افکندن پیراهن یوسف(ع) بر چهره یعقوب(ع) نخستین اقدام مژده رسان در برخورد با یعقوب(ع) (فلما أن جاء البشیر ألقیه على وجهه) جمله «ألقاه ...» جواب براى «فلما أن جاء البشیر» است و لذا دلالت مى کند به اینکه افکندن پیراهن به مجرد آمدن و بشارت دادن تحقق یافته بود. حرف «أن» زایده است و فاصله نبودن میان آمدن و افکندن را تأکید مى کند.

۴- چشمان یعقوب(ع) بلافاصله پس از قرار گرفتن پیراهن یوسف(ع) بر آن ، فروغ گرفت و بیناییش بازگشت. (ألقیه على وجهه فارتد بصیرًا) «ارتداد» (مصدر ارتد) به معناى بازگشتن چیزى و یا حالتى به صورت و حالت سابق خود است. حرف «فاء» در جمله «فارتد ...» حاکى از دو معناست: ۱- ترتّب و سببیّت میان افکندن پیراهن و بینا شدن یعقوب(ع)، ۲- نبود فاصله و تراخى میان آن دو.

۵- پیشگویى یوسف(ع) مبنى بر بینا شدن یعقوب(ع) به وسیله پیراهنش ، تحقق یافت. (اذهبوا بقمیصى هذا فألقوه على وجه أبى یأت بصیرًا ... ألقیه على وجهه فارتد بصیرًا) ضمیر «ه» در «ألقاه» به قمیص باز مى گردد و مراد از ضمیر در «وجهه» و «ارتد» یعقوب(ع) است و در مرجع ضمیر فاعلى «ألقى» دو نظر ابراز شده است: برخى گفته اند به «بشیر» باز مى گردد و برخى مراد از آن را یعقوب(ع) دانسته اند.

۶- جواز تبرک به اشیاى متعلق به پیامبران الهى (ألقیه على وجهه فارتد بصیرًا)

۷- امکان شفا یافتن با تبرک به اشیاى متعلق به پیامبران (ألقیه على وجهه فارتد بصیرًا)

۸- ظهور کرامت و معجزه یوسف(ع) با شفا یافتن چشمان بى فروغ یعقوب(ع) به وسیله پیراهن او (ألقیه على وجهه فارتد بصیرًا)

۹- یعقوب(ع) پیش از دریافت بشارت به حیات یوسف(ع) ، به زنده بودن او اطمینان داشت. (ألم أقل لکم إنى أعلم من الله ما لاتعلمون) «من الله» مى تواند به معناى «ازناحیه خدا» باشد و نیز مى تواند به معناى «درباره خدا» باشد. براساس معناى اول، مراد از «ما لاتعلمون» - به مناسبت مورد - زنده بودن یوسف(ع) ، دیدار او و ... مى باشد.

۱۰- یعقوب(ع) برخلاف فرزندانش ، به سپرى شدن دوران فراقش از یوسف(ع) اطمینان داشت. (ألم أقل لکم إنى أعلم من الله ما لاتعلمون)

۱۱- یعقوب(ع) باور خویش را مبنى بر زنده بودن یوسف(ع) و پایان یافتن فراقش به فرزندان و بستگان خویش بازگو مى کرد. (ألم أقل لکم إنى أعلم من الله ما لاتعلمون)

۱۲- آگاهى یعقوب(ع) به حیات یوسف(ع) و وصال او ، دانشى بود که از ناحیه خداوند به آن حضرت افاضه شده بود. (ألم أقل لکم إنى أعلم من الله ما لاتعلمون)

۱۳- یعقوب(ع) حقایقى را درباره خدا و صفات او مى دانست که بر دیگران پوشیده و مستور بود. (ألم أقل لکم إنى أعلم من الله ما لاتعلمون) برداشت فوق بر این اساس است که «من الله» به معناى «درباره خدا» باشد. بر این اساس مقصود از «ما لاتعلمون» صفات و ویژگیهاى خداوند است.

۱۴- آگاهى از غیب و بهره مند بودن از علوم خدادادى ، از ویژگیهاى پیامبران (ألم أقل لکم إنى أعلم من الله ما لاتعلمون)

۱۵- جهل و ناآگاهى فرزندان یعقوب به حقایقى درباره خداوند (ألم أقل لکم إنى أعلم من الله ما لاتعلمون)

روایات و احادیث

۱۶- «عن أبى عبدالله(ع) قال: ... «فلما أن جاء البشیر» و هو یهودا إبنه ... ; از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: ... «فلما أن جاء البشیر» و آن بشیر ، یهودا فرزند یعقوب بود ...».

موضوعات مرتبط

• احکام: ۶
• انبیا: تبرک به متعلقات انبیا ۶، ۷; شفابخشى متعلقات انبیا ۷; علم غیب انبیا ۱۴; علم لدنى انبیا ۱۴; متعلّقات انبیا ۶، ۷; ویژگیهاى انبیا ۱۴
• برادران یوسف: جهل برادران یوسف ۱۵; خداشناسى برادران یوسف ۱۵
• تبرک: مشروعیت تبرک ۶
• خدا: فضل خدا ۱۲
• شفا: عوامل شفا بخش ۷
• علم غیب: منشأ علم غیب ۱۴
• یعقوب(ع): بشارت به یعقوب(ع) ۱، ۲، ۳; بینایى یعقوب(ع) ۴، ۵، ۸; تفضل به یعقوب(ع) ۱۲; خداشناسى یعقوب(ع) ۱۳; شفاى یعقوب(ع) ۴، ۵، ۸; علم غیب یعقوب(ع) ۹، ۱۰، ۱۲، ۱۳; فضایل یعقوب(ع) ۱۳; قصه یعقوب(ع) ۴، ۱۱; یعقوب(ع) و آل یعقوب ۱۱; یعقوب(ع) و حیات یوسف(ع) ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲; یعقوب(ع) و فرزندان ۱۱
• یوسف(ع): بشارت دهنده قصه یوسف(ع) ۱۶; بشارت دهنده یوسف(ع) ۱، ۲، ۳; پیراهن یوسف(ع) ۳، ۴، ۵، ۸; تحقق پیشگویى یوسف(ع) ۵; قصه یوسف(ع) ۱، ۲، ۳، ۴، ۵; کرامات یوسف(ع) ۴، ۸; معجزه یوسف(ع) ۸
• یهودا: بشارتهاى یهودا ۱۶