الأنبياء ٩٠: تفاوت میان نسخه‌ها
(Edited by QRobot) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۲۹ آبان ۱۳۹۲، ساعت ۰۵:۵۱
ترجمه
| الأنبياء ٨٩ | آیه ٩٠ | الأنبياء ٩١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ»: همسرش را برای او بایسته زاد و ولد کردیم. همسرش را برایش زن خوب و پارسائی نمودیم. «رَغَباً وَ رَهَباً»: این دو واژه مصدرند و می‌توانند حال، یا مفعولٌ‌له، و یا مفعولٌ‌فیه باشند. یعنی: راغبانه و خائفانه. به خاطر عشق به طاعت و ترس از عقوبت. در زمان رغبت و هنگام رهبت. «کَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ»: همواره از ما می‌ترسیدند؛ نه از کس دیگری. پیوسته فرمانبردار و مطیع ما می‌بودند و تنها برای ما کرنش می‌بردند. مرجع ضمیر (هم) و (و) می‌تواند زکریّا و همسرش و یحیی بوده، یا پیغمبران مذکور در آیات پیشین باشد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۷۸ - ۹۱ سوره انبياء
- بيان آيه : ((و داود و سليمان اذيحكمان ...(( و شرح اينكه حكم آن دو جناب حكم واحد ومصون از خطا بوده است
- بررسى عقلى احتمالات مسئله و متعين شدن اينكه حكم سليمان و داود حكم واحدى بوده است
- تاءييد مطلبه به روايات وارده
- معناى تسخير كوهها و مرغ ها با داوود (عليه السلام )
- معناى اينكه صنعت لبوس را به داود تعليم كرديم
- مقصود از جريان بادبه امر سليمان (عليه السلام ) به سوى سرزمين شام (ولسليمانالريح عاصفة ...)
- معناى اينكه ذوالفنون (يونس عليه السلام ) ((ذهب مغاضا فظن ان لن نقدر عليه (( واينكه سپس در ظلمات ندا كرد: ((ان لا اله الا انى كنت من الظالمين ((
- بحث روايتى
- رواياتى ديگر در ذيل آياتى كه به ايوب ، يونس ، زكريا، و مريم (عليهم السلام )اشاره داشتند
نکات آیه
۱- دعا و خواسته زکریا(ع) براى فرزنددار شدن، مورد استجابت و پذیرش خداوند قرار گرفت. (ربّ لاتذرنى فردًا ... فاستجبنا له )
۲- یحیى(ع) موهبتى بى چشمداشت از جانب خداوند به زکریا(ع)، پس از دعا و روى آوردن او به درگاه الهى (إذ نادى ربّه ... فاستجبنا له و وهبنا له یحیى ) «هبة» به معناى عطیه و بخششى بدون عوض و خالى از اغراض (چشمداشت) است (لسان العرب).
۳- یحیى(ع)، نخستین فرزند زکریا(ع) پس از استجابت دعاى او براى فرزنددار شدن (ربّ لاتذرنى فردًا ... فاستجبنا له و وهبنا له یحیى )
۴- دعاى زکریا(ع) مبنى بر اصلاح نازایى همسرش، مورد اجابت قرار گرفت و خداوند او را شایسته حمل قرار داد. (فاستجبنا له و وهبنا له یحیى و أصلحنا له زوجه ) برداشت یاد شده مبتنى بر این است که جمله «أصلحنا له زوجه» عطف بر جمله «وهبنا له یحیى» باشد که در این صورت اصلاح همسر جزء دعاى زکریا(ع) محسوب مى شود.
۵- همسر زکریا(ع) پیش از دعاى آن حضرت نازا بود. (ربّ لاتذرنى فردًا ... فاستجبنا له و وهبنا له یحیى و أصلحنا له زوجه)
۶- عدم امکان برخوردارى زکریا(ع) از فرزند، طبق عوامل طبیعى و بدون لطف الهى (و زکریّا إذ نادى ربّه ... فاستجبنا له و وهبنا له یحیى و أصلحنا له زوجه) از این که زکریا(ع) گفت: «خدایا مرا از تنهایى نجات ده به من فرزند عطا کن»، مى توان استفاده کرد که اگر خداوند دعاى او را مستجاب نمى کرد ایشان از داشتن فرزند محروم مى شد و تا آخر عمر تنها مى ماند.
۷- نازایى و عقیم بودن زن، نقصى براى وى و نیازمند اصلاح است. (و أصلحنا له زوجه ) کاربرد واژه «أصلحنا» اشاره به نقص نازایى دارد; زیرا صلاح در برابر فساد و نقص است.
۸- خداوند، اخلاق و رفتار همسر زکریا(ع) را اصلاح و او را همسرى شایسته براى ایشان قرار داد. * (فاستجبنا له و وهبنا له یحیى و أصلحنا له زوجه ) برداشت یاد شده مبتنى بر این است که جمله «أصلحنا له زوجه» عطف بر «فاستجبنا له» باشد. در این صورت اصلاح همسر جزء خواسته زکریا(ع) نبود; بلکه خدا از روى تفضل و افزون برخواسته او، آن را به ایشان عطا فرمود. هم چنین اصلاح در معناى عام و گسترده خود استعمال شده است نه اصلاح نازایى. گفتنى است طرح مسأله اصلاح همسر پس از بخشیدن فرزند، مؤید همین برداشت است.
۹- اعطاى فرزند به زکریا(ع) و اصلاح همسرش از جانب خداوند، تنها به خاطر رعایت مصلحت و اجابت خواسته او بود. (فاستجبنا له و وهبنا له یحیى و أصلحنا له زوجه ) تکرار «له» (براى او) - به ویژه در مورد اصلاح همسر - مى تواند بیانگر برداشت یاد شده باشد.
۱۰- زکریا(ع) از عنایت و لطف ویژه خداوند برخوردار بود. (فاستجبنا له و وهبنا له یحیى و أصلحنا ) تکرار «له» (براى او)، مى تواند حاکى از عنایت خاص خداوند به زکریا(ع) باشد.
۱۱- دعا و نیایش، از موجبات و زمینه هاى فرزنددار شدن و اصلاح نازایى است. (ربّ لاتذرنى فردًا ... فاستجبنا له و وهبنا له یحیى و أصلحنا له زوجه)
۱۲- زکریا(ع) و همسر و فرزند او (یحیى) شتابان به انجام کارهاى خیر مى پرداختند و در آن پیش قدم و پیشگام بودند. (إنّهم کانوا یسرعون فى الخیرت ) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که ضمیرهاى جمع در جمله «إنّهم کانوا یسارعون...» به زکریا(ع) و همسر و فرزند او (یحیى) بازگردد.
۱۳- انجام کارهاى خیر، مورد علاقه و سیره مستمر زکریا(ع) و همسر و فرزند او (یحیى) بود. (و زکریّا ... و وهبنا له یحیى و أصلحنا له زوجه إنّهم کانوا یسرعون فى الخیرت) فعل مضارع «یسارعون» و فعل «کانوا» پیش از آن بیانگر استمرار و تداوم است و متعدى شدن فعل «یسارعون» به «فى» حکایت از جدّیت و علاقه به کار دارد.
۱۴- پیامبران الهى، موسى، هارون، ابراهیم، لوط، اسحاق، یعقوب، نوح، داوود، سلیمان، ایوب، اسماعیل، ادریس، ذاالکفل، یونس، زکریا و یحیى(علیهم السلام)، پیشگامان در کارهاى خیر (و لقد ءاتینا موسى و هرون ... یحیى ... إنّهم کانوا یسرعون فى الخیرت ) برداشت بالا مبتنى بر این است که ضمیرهاى جمع در جمله «إنّهم کانوا یسارعون...» به پیامبرانى بازگردد که در سلسله آیات پیشین (۴۸ - ۹۰) از آنان یاد شده است.
۱۵- انجام کارهاى خیر، مورد علاقه و سیره مستمر پیامبران الهى، موسى، هارون، ابراهیم، لوط، اسحاق، یعقوب، نوح، داوود، سلیمان،ایوب، اسماعیل، ادریس، ذوالکفل، یونس، زکریا، و یحیى (علیهم السلام) بود. (و لقد ءاتینا موسى و هرون ... یحیى ... إنّهم کانوا یسرعون فى الخیرت)
۱۶- زکریا(ع) و همسر و فرزند او (یحیى)، خدا را با رغبت و امید مى خواندند. (و یدعوننا رغبًا و رهبًا )
۱۷- زکریا(ع) و همسر و فرزند او (یحیى)، از خاشعان درگاه الهى بودند. (و کانوا لنا خشعین )
۱۸- پیشى گرفتن در کارهاى نیک، دعاى همراه با رغبت و بیم و نیز خشوع پیامبران(ع)، عامل بهره مندى آنان از موهبت هاى الهى بود. (و لقد ءایتنا موسى و هرون ... إنّهم کانوا یسرعون فى الخیرت ... و کانوا لنا خشعین) برداشت یاد شده با توجه به دو نکته است: ۱- ضمیرهاى جمع در جمله «إنّهم کانوا یسارعون...» به پیامبران بازگردد، چه این که آیات پیشین در مورد آنان بود. ۲- جمله «إنّهم کانوا یسارعون...» و جملات بعد، در مقام تعلیل باشد.
۱۹- نقش مؤثر پیشى گرفتن در کارهاى نیک و دعاى همراه با رغبت و امید و خشوع به درگاه الهى، در استجابت دعا (فاستجبنا له ... إنّهم کانوا یسرعون فى الخیرت ... و کانوا لنا خشعین)
۲۰- شتاب و پیشگامى در کارهاى خیر، دعاى همراه با رغبت و امید و خشوع به درگاه الهى، از ارزش هاى والا و صفات برجسته مردان الهى (إنّهم کانوا یسرعون فى الخیرت و یدعوننا رغبًا و رهبًا و کانوا لنا خشعین) برداشت یاد شده به خاطر این است که آیه شریفه، در توصیف پیامبران الهى است و از میان ده ها صفات و ویژگى هاى ایشان، تنها به این سه صفت و ویژگى اشاره شده است.
روایات و احادیث
۲۱- «عن أبى عبداللّه(ع) قال: الرغبة أن تستقبل ببطن کفیک إلى السماء و الرهبة أن تجعل ظهر کفیک إلى السماء; از امام صادق(ع) روایت شده: «رغبت» (در دعا) این است که کف دست هاى خود را به طرف آسمان کنى و «رهبت» این است که پشت دست ها را به طرف آسمان قرار دهى».[۱]
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): پیشگامى ابراهیم(ع) ۱۴; عمل خیر ابراهیم(ع) ۵ ۱
- ادریس(ع): پیشگامى ادریس(ع) ۱۴; عمل خیر ادریس(ع) ۵ ۱
- اسحاق(ع): پیشگامى اسحاق(ع) ۱۴; عمل خیر اسحاق(ع) ۵ ۱
- اسماعیل(ع): پیشگامى اسماعیل(ع) ۱۴; عمل خیر اسماعیل(ع) ۵ ۱
- انبیا: آثار خشوع انبیا ۱۸; سیره انبیا ۵ ۱; عمل خیر انبیا ۵ ۱، ۱۸
- اولیاءالله: امیدوارى اولیاءالله ۲۰; خشوع اولیاءالله ۲۰; صفات اولیاءالله ۲۰; عمل خیر اولیاءالله ۲۰
- ایوب(ع): پیشگامى ایوب(ع) ۱۴; عمل خیر ایوب(ع) ۵ ۱
- خاشعان :۱۷
- خدا: آثار لطف خدا ۶; عطایاى خدا ۲
- خشوع: آثار خشوع ۱۹
- داود(ع): پیشگامى داود(ع) ۱۴; عمل خیر داود(ع) ۵ ۱
- دعا: آثار امیدوارى در دعا ۱۹; آثار دعا ۱۱; آداب دعا ۲۱; امیدوارى در دعا ۱۶، ۱۸، ۲۰; بلندکردن دستها در دعا ۲۱; خشوع در دعا ۱۸; زمینه اجابت دعا ۱۹
- ذوالکفل(ع): پیشگامى ذوالکفل(ع) ۱۴; عمل خیر ذوالکفل(ع) ۵ ۱
- زکریا(ع): اجابت دعاى زکریا(ع) ۱، ۲، ۳، ۴، ۹; اخلاق همسر زکریا(ع) ۸; اصلاح همسر زکریا(ع) ۸، ۹; امیدوارى زکریا(ع) ۱۶; امیدوارى همسر زکریا(ع) ۱۶; اولین فرزند زکریا(ع) ۳; پیشگامى زکریا(ع) ۱۲، ۱۴; پیشگامى همسر زکریا(ع) ۱۲; خشوع زکریا(ع) ۱۷; خشوع همسر زکریا(ع) ۱۷; درمان عقیمى همسر زکریا(ع) ۴; سیره زکریا(ع) ۱۳; عقیمى همسر زکریا(ع) ۵; عمل خیر زکریا(ع) ۱۲، ۱۳، ۱۵; عمل خیر همسر زکریا(ع) ۱۲، ۱۳; عوامل فرزنددارى زکریا(ع) ۶; فرزندخواهى زکریا(ع) ۱، ۲، ۳; فرزنددارى زکریا(ع) ۹; فضایل زکریا(ع) ۱۰; قصه زکریا(ع) ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۸، ۹; مصالح زکریا(ع) ۹; نعمتهاى زکریا(ع) ۲; ویژگیهاى دعاى زکریا(ع) ۱۶; ویژگیهاى دعاى همسر زکریا(ع) ۱۶
- سلیمان(ع): پیشگامى سلیمان(ع) ۱۴; عمل خیر سلیمان(ع) ۵ ۱
- عقیمى: زمینه شفاى عقیمى ۱۱
- عمل: آثار پیشگامى در عمل خیر ۱۸، ۱۹; ارزش پیشگامى در عمل خیر ۲۰
- فرزند: زمینه فرزند دارى ۱۱
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۱۰
- لوط(ع): پیشگامى لوط(ع) ۱۴; عمل خیر لوط(ع) ۵ ۱
- موسى(ع): پیشگامى موسى(ع) ۱۴; عمل خیر موسى(ع) ۵ ۱
- نعمت: زمینه نعمت ۱۸; مشمولان نعمت ۱۸
- نوح(ع): پیشگامى نوح(ع) ۱۴; عمل خیر نوح(ع) ۵ ۱
- هارون(ع): پیشگامى هارون(ع) ۱۴; عمل خیر هارون(ع) ۵ ۱
- همسر: درمان عقیمى همسر ۷; عیوب همسر ۷
- یحیى(ع): امیدوارى یحیى(ع) ۱۶; پیشگامى یحیى(ع) ۱۲، ۱۴; خشوع یحیى(ع) ۱۷ ; عمل خیر یحیى(ع) ۱۲، ۱۳، ۱۵; نقش یحیى(ع) ۲، ۳; ویژگیهاى دعاى یحیى(ع) ۱۶
- یعقوب(ع): پیشگامى یعقوب(ع) ۱۴; عمل خیر یعقوب(ع) ۵ ۱
- یونس(ع): پیشگامى یونس(ع) ۱۴; عمل خیر یونس(ع) ۵ ۱
منابع
- ↑ کافى، ج ۲، ص ۴۷۹، ح ۱; نورالثقلین، ج ۳، ص ۴۵۷- ، ح ۱۶۰.
