يونس ٩١
| کپی متن آیه |
|---|
| آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ |
ترجمه
| يونس ٩٠ | آیه ٩١ | يونس ٩٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«آلآنَ»: مرکب از همزه استفهام و واژه (الْآنَ) است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ جَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ... (۰) هُنَالِکَ الْوَلاَيَةُ لِلَّهِ... (۰) فَيَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنْظَرُونَ (۰) فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا قَالُوا... (۱)
تفسیر
- آيات ۷۵ - ۹۳ سوره يونس
- فهرستی از وقايع زمان پيامبر اسلام «ص» و مسلمانان
- گفتگوى موسى «ع»، با فرعونيان و...
- بيان حقيقت سحر، از زبان حضرت موسى «ع»
- اقوال مفسران، در معنای «ذرّیه ای» كه به موسى «ع» ايمان آوردند
- اگر به خدا ایمان دارید و تسليم او هستید، بر او توكل كنيد
- معنای دعاى بنى اسرائيل: «خدایا! ما را فتنۀ مردم ستمکار مکن»
- امر به خانه سازى، براى بنى اسرائيل
- اضلال ابتدایی، بر خداوند محال است
- استجابت نفرين موسى و هارون، عليه فرعونيان و هلاکت آنان
- مردود بودن ايمان و توبه فرعون، در آستانۀ هلاکت
- وجوهى كه در معناى: «نُنَجِّيكَ بِبَدَنِك» گفته شده
تفسیر نور (محسن قرائتی)
آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَ كُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ «91»
آيا اكنون؟! (در آستانه‌ى مرگ توبه مى‌كنى؟) در حالى كه پيشتر نافرمانى مى‌كردى و از تبهكاران بودى؟
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَ كُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ (91)
«1» برهان ج 2 ص 196 و 195.
«2» سوره غافر آيه 84.
«3» سوره غافر آيه 85.
ج5، ص 389
خلاصه چون فرعون در حالت وقوع هلاكت، ايمان آورد، جبرئيل پاره‌اى از گل دريا گرفته به دهن فرعون زده گفت:
آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ: اكنون ايمان آوردى كه فايده ندارد و قبول نشود در حال اضطرار، و بتحقيق عصيان نمودى به ترك ايمان در حال اختيار، چرا ايمان نياوردى پيش از نزول هلاكت و غرق. وَ كُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ: و بودى تو از فساد كنندگان در زمين به قتل مؤمنين و ادعاى الوهيت و انواع كفر و ظلم. و نزد بعضى اين كلام الهى است بر وجه اهانت و توبيخ.
تتمه- در تفسير برهان «1»- على بن ابراهيم از حضرت صادق عليه السّلام فرمود: جبرئيل نازل نمى‌شد بر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله مگر آنكه غمگين و حزين بود از زمان هلاك فرعون تا نزول اين آيه شريفه كه خندان و مستبشر آمد.
حضرت فرمود: يا جبرئيل، هميشه آثار حزن در تو مى‌ديدم تا الان. عرض كرد:
بلى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله، زمانى كه خداى تعالى فرعون را غرق نمود، فرعون گفت: ايمان آوردم به خداى بنى اسرائيل، من قبضه در گل دريا، به دهنش زده گفتم: اكنون ايمان آوردى و حال آنكه عاصى و مفسد بودى در زمين. بعد ترسيدم از آنكه رحمت سبحانى او را دريابد و من مؤاخذ باشم به سبب آنچه كردم، پس چون الحال مأمور شدم به نزول اين آيه بر حضرت تو، مأمون شده دانستم در فعل من رضاى الهى بوده است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ جاوَزْنا بِبَنِي إِسْرائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَ جُنُودُهُ بَغْياً وَ عَدْواً حَتَّى إِذا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ الَّذِي آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِيلَ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ (90) آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَ كُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ (91) فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ عَنْ آياتِنا لَغافِلُونَ (92)
ترجمه
و گذرانديم بنى اسرائيل را از دريا پس از پى رسيد ايشانرا فرعون و لشگريانش از روى ستم و تعدّى تا وقتى كه دريافت او را غرق گفت ايمان آوردم بآنكه همانا نيست خدائى مگر آنكس كه ايمان آوردند به او بنى اسرائيل و من از منقادانم
آيا اكنون و بتحقيق نافرمانى كردى پيش و بودى از فساد كنندگان
پس امروز بيرون مى‌اندازيم بدنت را تا باشى براى كسانيكه بعد از تو هستند نشانه قدرت و همانا بسيارى از مردم از نشانه‌هاى قدرت ما بيخبرانند.
تفسير
در سوره بقره آيه و اذ فرقنا بكم البحر كيفيّت محيّر العقول شكافته شدن دريا براى بنى اسرائيل و عبور آنها و متابعت فرعون و لشگريانش و غرق شدنشان گذشت و در اينجا عيّاشى روايت نموده كه در موقع دخول در دريا اسب فرعون ترسيد و داخل نشد و جبرئيل براى فرعون ممثّل شد بصورت مردى كه سوار بر ماديانى بود و از دريا عبور كرد و اسب فرعون از دنبال او رفت و لشگريانش از پى او در آمدند و همه غرق شدند و مقصود آنها از متابعت بنى اسرائيل تعقيب ايشان بود براى ظلم و تعدّى و بنابراين بغيا و عدوا مفعول له ميباشند و محتمل است هر دو مصدر بمعنى اسم فاعل باشند يعنى در حاليكه باغيان و عاديان بودند و چون فرعون مشرف بغرق شدن گشت و آب دريا بر او احاطه نمود از كرده خود پشيمان شد و گفت ايمان آوردم بآنكه نيست معبود بحقّى جز آنكس كه ايمان آوردند به او پسران يعقوب و بنابراين كلمه انّه بفتح همزه و حذف باء جاره مفعول كلمه آمنت است و بعضى انّه بكسر قرائت نموده‌اند و بنابراين جمله مستانفه است و مبيّن معنى آمنت و جمله و انا من المسلمين مؤكّد هر دو است لذا فيض ره فرموده يك معنى را سه مرتبه بسه عبارت تكرار كرد از حرص بقبول و قبول نشد چون بيجا بود و اگر بجا بود يكمرتبه كافى بود زيرا ايمان بايد در وقت اختيار باشد نه در حين الجاء و در آنحال بعضى گفته‌اند خطاب از مصدر جلال باو رسيد كه آيا در اين زمان كه اختيار از دستت رفت ايمان ميآورى و حال آنكه نافرمانى نمودى پيش از اين و بودى از گمراهان و گمراه كنندگان و كلمه آلآن مركّب است از همزه استفهام كه براى انكار است و الف و لام تعريف و
جلد 3 صفحه 42
«آن» كه بمعنى زمان حاضر است و الف مبدّل به مدّ شده اگر چه نحاة كلمه را مبنى دانسته‌اند براى تضمّن معنى ال حضوريّه و الف و لام را زائده لازمه خوانده‌اند و در عيون از حضرت رضا عليه السّلام نقل نموده كه پرسيدند چرا خدا فرعون را غرق نمود با آنكه ايمان آورد و اقرار بوحدانيّت حق نمود فرمود براى آنكه او ايمان آورد در وقتى كه عذاب را مشاهده نمود و ايمان در آنحال قبول نميشود و اين حكم الهى است در گذشته و آينده و چند آيه از قرآن تلاوت فرمود كه دلالت دارد بر آنكه ايمان بعد از نزول عذاب فائده ندارد و فرمود جهت ديگر آنكه او در آنحال بحضرت موسى استغاثه نمود و بخدا استغاثه نكرد و خداوند بآنحضرت وحى فرمود كه اجابت نكردى فرعون را براى آنكه خلق نكرده بودى او را و اگر بمن استغاثه كرده بود هر آينه اجابت ميكردم او را و فرعون از فرق تا قدم او در آهن بود كه پوشيده بود و چون غرق شد خداوند بدن او را بر زمين مرتفعى افكند تا براى مردم بعد از او علامت قدرت الهى باشد و به بينند او را كه با سنگينى آهن كه بايد زير آب برود بر زمين بلندى افتاده و بنابراين ننجّيك يعنى مى‌اندازيم ترا بر زمين بلندى چون نجوه بمعنى زمين مرتفع است اگر چه نجات بمعنى خلاص هم با اين معنى منافات ندارد و بعضى گفته‌اند و قمّى ره از امام باقر عليه السّلام روايت نموده كه هيچيك از قوم فرعون از دريا بيرون نيفتادند جز او كه خداوند به تنهائى بدن او را بساحل انداخت براى آنكه مردم به بينند او را بخوارى و مذلّت و بشناسند و شك نكنند در هلاك او و بدانند ادّعاء خدائى او بيجا بوده و از حال او عبرت گيرند ولى انصاف آنستكه نجات اگر بمعنى خلاص باشد كه معنى متعارف است تعلّق آن ببدن بى‌روح مناسب نيست مگر آنكه تعريضى باشد از خداوند بفرعون بمناسبت ايمان بيجاى او كه قابل چنين جزائى است براى شخص متكبّر كه ميخواهد از غير ممتاز باشد و ممكن است خدا خواسته باشد بكلّى او را مأيوس از درگاه خود نفرموده باشد لذا بدن او را از غرق نجات داده و بساحل افكنده و ميگويند تاكنون در موزه مصر محفوظ است و اين يكمرتبه از نجات است براى او و يكى از معجزات بزرگ قرآن است كه انصافا براى هيچ منصفى شك در حقّيت آن باقى نميماند و بنابراين مراد از آيه معجزه باقيه براى اثبات دين حقّ است و نيز قمّى ره از امام صادق عليه السّلام روايت نموده كه هر
جلد 3 صفحه 43
وقت جبرئيل بر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نازل ميشد محزون و غمناك بود و از وقتى كه خدا فرعون را هلاك نمود باين حال بود تا وقتى كه آيه آلآن و قد عصيت را نازل نمود بر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با آنكه خرّم و خوشحال بود آنحضرت باو فرمود هميشه كه نزد من ميآمدى محزون بودى تا اين وقت كه اين آيه را آوردى عرض كرد بلى وقتى خداوند فرعون را غرق كرد و گفت ايمان آوردم بآنكه خدائى نيست جز خدائى كه بنى اسرائيل به او ايمان آوردند من از لجن دريا برداشته بدهن او فرو بردم و اين آيه را خواندم و اين كار را بدون امر خدا كردم و پس از آن ترسيدم كه او مشمول رحمت الهى شود براى اين ايمان و من معذّب شوم براى اين عمل تا الآن كه مأمور به ابلاغ اين آيه شدم بتو و مطابق با گفته من بفرعون بود ايمن گشتم از عذاب و دانستم كه خداوند راضى بقول و فعل من بوده و بنابراين آيه دوم مقول قول جبرئيل است كه خداوند براى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم حكايت نموده است و در هر حال چه كلام خدا باشد چه جبرئيل فعلا كلام خدا است و محتاج بتقدير قيل در صدر آنست يعنى گفته شد آيا الآن ايمان ميآورى كه عذاب نازل شده است. و آيات دالّه بر قدرت و عظمت حق و حقّيت دين اسلام بسيار است ولى بسيارى از مردم از آنها غفلت دارند و متوجّه نميباشند چون بقدرى سر گرم بزخارف دنياى دنى شده‌اند كه بكلّى از ياد مبدء و معاد دور افتاده‌اند چه رسد بفكر در آن دو. و دريا گفته‌اند بحر قلزم است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
آلآنَ وَ قَد عَصَيت‌َ قَبل‌ُ وَ كُنت‌َ مِنَ المُفسِدِين‌َ (91)
آيا در اينکه حال الجاء ايمان ميآوري و حال آنكه بودي که معصيت از پيش ميكردي و بودي از فساد كنندگان.
بعضي گفتند گوينده خداوند بود و اينکه قول بسيار بعيد است زيرا فرعون قابليت استماع كلام الهي را نداشت، و بعضي گفتند جبرئيل بود چنانچه در خبر منسوب بحضرت صادق عليه السّلام منقول از علي بن ابراهيم است که جبرئيل حين نزول اينکه آيه ضاحك و متبسم بود حضرت رسالت صلّي اللّه عليه و آله و سلّم سبب آن را پرسيد عرض كرد موقع غرق فرعون مقداري از لجن دريا در دهان فرعون زدم و اينکه كلام را گفتم و نميدانستم مرضي الهي بوده و امروز که اينکه آيه نازل شد خورسند شدم.
اقول- اينکه حديث اولا سند ندارد.
و ثانيا با آيه شريفه در حق جميع ملائكه که بعقيده ما معصوم هستند که ميفرمايد لا يَعصُون‌َ اللّه‌َ ما أَمَرَهُم وَ يَفعَلُون‌َ ما يُؤمَرُون‌َ تحريم آيه 6، البته جبرئيل همچه عملي از او ظاهر نميشود تا يقين برضاي الهي نداشته باشد و ممكن است چون عين كلام جبرئيل را خداوند فرمود مسرور شده.
جلد 10 - صفحه 452
الان حين الجاء و نزول عذاب ايمان فائده ندارد وَ قَد عَصَيت‌َ قَبل‌ُ آنهم چه معصيتي که دعوي الوهيت كند و منكر خدا باشد و بگويد أَنَا رَبُّكُم‌ُ الأَعلي نازعات آيه 24، و بموسي بگويد لَئِن‌ِ اتَّخَذت‌َ إِلهَاً غَيرِي لَأَجعَلَنَّك‌َ مِنَ المَسجُونِين‌َ شعراء آيه 28 وَ كُنت‌َ مِنَ المُفسِدِين‌َ آنهم چه فسادي که بچه‌هاي بني اسرائيل را بقتل رساند، زنهاي آنها را بخدمت كاري و كنيزي ببرد مردان آنها را باعمال شاقه وادار كند، ميان زنها و شوهرها جدايي اندازد و بالاخره قصد قتل آنها را داشته باشد و آنها را از صفحه زمين بر كند فَأَرادَ أَن يَستَفِزَّهُم مِنَ الأَرض‌ِ اسراء آيه 105.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 91)- به همین جهت خداوند او را مخاطب ساخت و فرمود: «اکنون ایمان می‌آوری در حالی که قبل از این طغیان و گردنکشی و عصیان نمودی، و در صف مفسدان فی الارض و تبهکاران قرار داشتی» (آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ).
نکات آیه
۱ - خداوند، فرعون را به خاطر نافرمانیها و فسادانگیزیهایش تا لحظه مرگ، مورد ملامت و سرزنش قرار داد. (حتى إذا أدرکه الغرق قال ءامنت أنه لا إله إلا الذى ... ءالئن)
۲ - توبه فرعون در لحظه مرگ، مورد پذیرش خداوند واقع نشد. (حتى إذا أدرکه الغرق قال ءامنت ... ءالئن و قد عصیت قبل)
۳ - خداوند، ایمان فرعون را بى اثر خواند و به درخواست او براى نجات دادنش، به خاطر نافرمانیها و فسادانگیزیهاى سابق، جواب رد داد. (قال ءامنت أنه لا إله إلا الذى ... و أنا من المسلمین. ءالئن و قد عصیت قبل و کنت من المفسدین)
۴ - فرعون، تا لحظه مرگ نسبت به اوامر و دستورهاى خداوند، عاصى و نافرمان بود. (ءالئن و قد عصیت قبل)
۵ - فرعون، مفسدى بود که تا لحظه مرگ، دست از فسادانگیزى برنداشت. (ءالئن ... و کنت من المفسدین)
۶ - عصیانگرى و فسادانگیزى پیوسته فرعون، مانع پذیرفته شدن توبه وى از سوى خداوند شد. (ءالئن و قد عصیت قبل و کنت من المفسدین)
۷ - عصیان و فسادانگیزى مستمر تا لحظه مرگ، مانع پذیرش توبه از سوى خداوند است. (ءالئن و قد عصیت قبل و کنت من المفسدین)
روایات و احادیث
۸ - از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمود: « ... قال [جبرئیل] یا محمّد لما أغرق اللّه فرعون «قال آمنت أنه لا اله إلا الذى آمنت به بنواسرائیل و أنا من المسلمین» فأخذت حمأة فوضعتها فى فیه ثم قلت له: «آلئن و قد عصیت قبل و کنت من المفسدین» و عملت ذلک من غیر أمر اللّه خفت أن تلحقه الرحمة من اللّه عز و جل و یعذبنى اللّه على ما فعلت فلما کان الآن و أمرنى اللّه عزّ و جل أن اؤدى إلیک ما قلته أنا لفرعون امنت و علمت أن ذلک کان للّه تعالى رضاً ... ;[۱] ... جبرئیل گفت: اى محمّد! هنگامى که خدا فرعون را غرق کرد، فرعون گفت: ایمان آوردم که خدایى نیست به جز خدایى که بنى اسرائیل به او ایمان دارند و من از تسلیم شدگانم. پس من قطعه اى از لجن برداشتم و در دهان او گذاشتم و گفتم اکنون؟! در حالى که قبلاً عصیان کردى و از مفسدان بودى. و این کار را بدون فرمان خدا انجام دادم ; ترسیدم رحمت خدا به او برسد و خدا مرا براى این کار عذاب کند. پس چون این لحظه فرارسید و خداوند فرمان داد آنچه را من به فرعون گفتم به شما برسانم، ایمن شدم و دانستم که آن کار مورد رضاى خدا بوده است».
موضوعات مرتبط
- افساد: آثار افساد ۷
- توبه: توبه هنگام مرگ ۲، ۷ ; موانع قبول توبه ۷
- خدا: سرزنشهاى خدا ۱
- عصیان: آثار عصیان ۷
- فرعون: آثار افساد فرعون ۳، ۶ ; آثار عصیان فرعون ۳، ۶ ; افساد فرعون ۱، ۵، ۸ ; ایمان فرعون ۸ ; بىثمرى ایمان فرعون ۳ ; رد توبه فرعون ۲ ; سرزنش فرعون ۱ ; عصیان فرعون ۱، ۴، ۸ ; عوامل رد دعاى فرعون ۳ ; غرق فرعون ۸ ; فرعون هنگام غرق ۴ ; قصه فرعون ۸ ; موانع قبول توبه فرعون ۶
- مفسدان: ۵، ۸
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۱، ص ۳۱۶ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۳۱۸، ح ۱۲۳.
