تفسیر:المیزان جلد۱۷ بخش۳: تفاوت میان نسخه‌ها

«'''و ما يعمر من معمر و لا ينقص من عمره الا فى كتاب'''» - يعنى عمر احدى امتداد نمى يابد، و زياد نمى شود، و در نتيجه كسى معمر نمى گردد، و از عمر احدى كاسته نمى شود، مگر آنكه همه اش در كتابى ضبط است.

در نتيجه جمله «و ما يعمر من معمر: و هيچ معمرى عمر داده نمى شود» از قبيل اين تعبير است كه آن زندانى به يوسف گفت: «انى ارينى اعصر خمرا» (همان طور كه در اين تعبير بعد از بيدار شدن از خواب مى گويد من خود را مى بينم، و گرنه در خواب تنها مشغول به گرفتن آب انگور بوده ، نه تماشاى خود)، همچنين در جمله مورد بحث بعد از عمر دادن خدا به كسى، آن كس معمر مى شود، نه قبل از آن، چون اگر فرضا كسى قبل از عمر دادن معمر باشد، ديگر فرض ‍ ندارد كه دوباره عمر داده شود. پس كلمه «معمر» به جاى نايب فاعل، يعنى كلمه «احد» نشسته است، و تقدير «و ما يعمر من احد» است.

«'''و لا ينقص من عمره'''» - ضمير در «عمره» به كلمه «معمر» برمى گردد، البته به اعتبار همان موصوف «احد» كه حذف شده، و معناى جمله اين است كه: از عمر احدى كم نمى شود (مگر آن كه...) و گرنه ناقص شدن عمر كسى كه فرض كرده ايم معمر است، تناقض و خلاف فرض است.

«'''الا فى كتاب'''» - منظور از اين كتاب، لوح محفوظ است ، كه دگرگونى بدان راه ندارد، و در آن نوشته شده: عمر فلان شخص به پاداش ‍ فلان عملش زياد مى شود، و عمر آن ديگرى به خاطر فلان عملش كم مى گردد، و خلاصه كتابى كه نوشته هايش تغيير نمى يابد، لوح محفوظ است، نه كتاب محو و اثبات كه آن مورد تغيير است.

و سياق آيه مى فهماند كه در مقام توصيف علم ثابت است. و مفسرين در تفسير دو جمله «و ما يعمر من معمر و لا ينقص من عمره» وجوهى ديگر ذكر كرده اند، كه همه اش ضعيف است، و چون در نقل آن ها فايده اى نديديم از نقل آن گذشتيم.

«'''ان ذلك على اللّه يسير'''» - اين جمله هم تعليل و هم بيانگر مضمون آيه است، كه كيفيت خلقت انسان و پديد آوردن و بقاء دادن به آن را توصيف مى كرد، و معنايش اين است كه: اين تدبير دقيق و متين و مسلط بر كليات حوادث و جزئيات آن، كه هر چيز و هر حادثه را در جاى خود قرار داده، بر خدا آسان است، چون خدا هم عليم است؛ و هم قدير، و با علم و قدرتش بر هر چيزى محيط است، پس او رب انسان ها است، همان طور كه رب هر چيز ديگر است.