النجم ٢

از الکتاب
کپی متن آیه
مَا ضَلَ‌ صَاحِبُکُمْ‌ وَ مَا غَوَى‌

ترجمه

که هرگز دوست شما [= محمّد «ص»] منحرف نشده و مقصد را گم نکرده است،

ترتیل:
ترجمه:
النجم ١ آیه ٢ النجم ٣
سوره : سوره النجم
نزول : ٢ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٦
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَا غَوی»: به باطل نگرویده است. به خطا نرفته و به کژراهه نیفتاده است (نگا: طه / .


نزول

شأن نزول آیات ۱تا ۴:

محمد بن العباس بعد از چهار واسطه از امام صادق علیه‌السلام و آن بزرگوار از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل نماید که فرمود: من سید النّاس هستم و در این باره فخرى بر من نیست و على سید المؤمنین است. بار خدایا دوست بدار کسى را که على را دوست بدارد و دشمن بدار کسى را که على را دشمن بدارد، مردى از قریش گفت: محمد در صدد تحسین و تعریف پسرعموى خویش است سپس این آیات نازل گردید و خاطر نشان ساخت که گفتار پیامبر درباره پسرعموى خود از روى هوى هوس نبوده بلکه از وحى پروردگار است.

و نیز محمد بن العباس بعد شش واسطه از امام صادق علیه‌السلام نقل نماید که هنگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز غدیر خم على را به عنوان ولایت معرفى فرمود، مردم سه فرقه شدند. دسته اى گفتند: محمد گمراه شده است.

فرقه اى گفتند: در غوایت افتاده است، طائفه اى گفتند: از روى هوى و هوس درباره اهل بیت و پسرعموى خود سخن مى گوید سپس خداوند این آیات را نازل فرمود.[۱]

تفسیر


نکات آیه

۱ - پیامبر(ص)، مبرّا از گمراهى و عقاید باطل (ما ضلّ صاحبکم و ما غوى) «ضلال» (مصدر «ضلّ») به معناى منحرف شدن از راهى است که انسان را به مقصود مى رساند و «غىّ» (مصدر «غوى») بر نادانى اى اطلاق مى شود که برخاسته از رأى فاسد و عقیده باطل باشد.

۲ - شهادت خداوند بر گمراه نبودن پیامبر(ص) و مبرّا بودن آن حضرت از جهل و رأى فاسد (و النجم ... ما ضلّ صاحبکم و ما غوى)

۳ - پیامبر(ص)، شخصیتى آشنا و شناخته شده براى مردم مکه (ما ضلّ صاحبکم) خطاب در «ما ضلّ صاحبکم» متوجه مردم مکه است و «صاحب» از ریشه «صحبت» (ملازم و همدم بودن) مشتق است. بنابراین «صاحبکم»; یعنى، کسى که با شما همدم است و در میان شما زندگى مى کند و شما از تمام حالات و رفتار او آگاهى دارید.

۴ - اتهام گمراهى و جهل به پیامبر(ص) از سوى مشرکان (ما ضلّ صاحبکم و ما غوى) آیه شریفه در رد این دیدگاه مشرکان است که پیامبر(ص) را متهم به گمراهى و جهل مى کردند.

۵ - حضور همیشگى پیامبر(ص) در میان مردم، گواه روشنى براى آنان بر مبرّا بودن ساحت آن حضرت از گمراهى و فسادرأى (ما ضلّ صاحبکم و ما غوى) آوردن وصف «صاحب» (همدم، همنشین) براى پیامبر(ص) و اضافه آن به «کم»، پیامدار این معنا است که رسول اکرم(ص) همیشه با شما بوده و این حضور خود گواهى است بر پاکى و درستى آن حضرت در طول عمرشان.

۶ - پیامبر(ص)، ستاره اى هدایتگر، بدون کمترین انحراف و گمراهى (و النجم ... ما ضلّ صاحبکم و ما غوى) از ارتباط مقسم به با مقسم علیه (یعنى از ارتباط «و النجم» با «ما ضلّ») استفاده مى شود که اگر ستارگان به اراده الهى راهنماى بشر در کره خاک اند و کسى را گمراه نمى سازند پیامبر الهى نیز به اراده خدا هدایتگرى است قویم و بى کمترین خطا.

موضوعات مرتبط

  • خدا: گواهى خدا ۲
  • محمد(ص): تنزیه محمد(ص) ۱، ۲، ۵; تهمت جهل به محمد(ص) ۴; تهمت گمراهى به محمد(ص) ۴; عقیده محمد(ص) ۱; فضایل محمد(ص) ۶; گواهان تنزیه محمد(ص) ۵; محمد(ص) و جهل ۲; محمد(ص) و گمراهى ۱، ۲، ۵، ۶; هدایتگرى محمد(ص) ۶; همنشینى محمد(ص) با مردم ۵
  • مشرکان: تهمتهاى مشرکان ۴
  • مکه: اهل مکه و محمد(ص) ۳

منابع

  1. البرهان فی تفسیر القرآن.