المرسلات ١٣
| کپی متن آیه |
|---|
| لِيَوْمِ الْفَصْلِ |
ترجمه
| المرسلات ١٢ | آیه ١٣ | المرسلات ١٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْفَصْلِ»: قضاوت و داوری. جدائی انداختن. همه سوگندهای پیشین برای بیان واقعیّت روزی است که تلاشها و کوششها، سزا و جزا داده می‌شود، و میان همگان داوری می‌گردد و حق و باطل آشکارا جلوه‌گر می‌آید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قُلِ اللَّهُ يُحْيِيکُمْ ثُمَ... (۱) فَلاَ تَحْسَبَنَ اللَّهَ مُخْلِفَ... (۰) يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ... (۱)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ «8» وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ «9» وَ إِذَا الْجِبالُ نُسِفَتْ «10» وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ «11» لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ «12» لِيَوْمِ الْفَصْلِ «13» وَ ما أَدْراكَ ما يَوْمُ الْفَصْلِ «14»
پس آنگاه كه ستگارگان محو شوند. و آنگاه كه آسمان شكافته شود. و آنگاه كه كوهها از ريشه كنده شود. و آنگاه كه براى رسولان (براى اداى شهادت) وقت تعيين شود. براى چه روزى، اجل تعيين شده؟ براى روز داورى. و تو چه دانى كه روز داورى چيست؟
نکته ها
«طمس» به معناى از بين رفتن و محو شدن است و شايد مراد از بين رفتن نور آنها باشد.
«فرج» به معناى شكاف است و «وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ» به معناى شكاف برداشتن و پاره پاره شدن آسمان است.
«أُقِّتَتْ» از «وقت» به معناى تعيين وقت براى گواهى دادن انبيا در قيامت است كه بارها در قرآن به آن اشاره شده است. چنانكه در سوره مائده مى‌خوانيم: «يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ» «1» روزى كه خداوند همه انبيا را جمع گرداند، پس گويد: چگونه امّتتان دعوت شما را اجابت كردند.
يكى از اسامى قيامت «يوم الفصل» يعنى روز جدايى است. در قرآن مى‌خوانيم: «إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ» «2» خداوند متعال در روز قيامت بين آنها (و آنچه بدان دلبسته‌اند) جدايى مى‌افكند.
در اين آيات با سه تعبير از عظمت قيامت ياد شده است: «لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ لِيَوْمِ الْفَصْلِ وَ ما
«1». مائده، 109.
«2». حج، 17.
جلد 10 - صفحه 345
ادراك يوم الفصل»
و تكرار كلمه «يوم» نشانه عظمت آن روز است.
مشابه اين چند آيه در سوره‌هاى ديگر قرآن نيز ديده مى‌شود:
«فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ» در جاى ديگر مى‌فرمايد: «وَ إِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ» «1»
«وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ» در جاى ديگر مى‌فرمايد: «إِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ» «2»
«وَ إِذَا الْجِبالُ نُسِفَتْ» در جاى ديگر مى‌فرمايد: «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْجِبالِ فَقُلْ يَنْسِفُها رَبِّي نَسْفاً» «3»
«وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ» در جاى ديگر مى‌فرمايد: «يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ» «4»
پیام ها
1- نظام كنونى آفرينش در قيامت دگرگون مى‌شود؛ ستارگان محو و آسمان شكافته مى‌شود و اين دگرگونى بارها در قرآن يادآورى شده است: «فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ»
2- حقيقت قيامت تنها از راه وحى قابل شناخت است. «وَ ما أَدْراكَ ما يَوْمُ الْفَصْلِ»
3- در قيامت، براى گواهى پيامبران بر امّت‌هاى خويش، وقتى معيّن قرار داده شده است. «وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ، لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
لِيَوْمِ الْفَصْلِ «13»
لِيَوْمِ الْفَصْلِ: براى روز جدا كردن كه امروز باشد، چه در آن روز مؤمن از كافر، و مطيع از عاصى جدا گردانند و پاداش و جزاى اعمال يابند، يا روز حكم نمودن ميان خلقان است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً «1» فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً «2» وَ النَّاشِراتِ نَشْراً «3» فَالْفارِقاتِ فَرْقاً «4»
فَالْمُلْقِياتِ ذِكْراً «5» عُذْراً أَوْ نُذْراً «6» إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ «7» فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ «8» وَ إِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ «9»
وَ إِذَا الْجِبالُ نُسِفَتْ «10» وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ «11» لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ «12» لِيَوْمِ الْفَصْلِ «13» وَ ما أَدْراكَ ما يَوْمُ الْفَصْلِ «14»
وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ «15»
ترجمه
سوگند بفرشتگان فرستاده شده براى امور خير
پس سير كنندگانند در فرمان مانند باد تند سير كردنى
و سوگند به فرشتگان منتشر سازنده علوم و معارف منتشر ساختنى
پس جدا كنندگان حق از باطلند جدا كردنى
پس القاء كنندگانند موجبات تذكّر مردم را
براى معذور داشتن آنان و ترساندنشان
همانا آنچه وعده داده ميشويد البته واقع شونده است
پس وقتى كه ستاره‌ها بى‌نور شوند
و وقتى كه آسمان شكافته گردد
و وقتى كه كوهها پراكنده شوند
و وقتى كه پيغمبران وقتشان تعيين شود
ميدانيد براى چه روزى در اين امور تأخير شده
براى روز جدا كردن
و چه ميدانى كه چه روزى است روز جدا كردن
واى در چنين روز بر تكذيب كنندگان.
تفسير
خداوند متعال قسم ياد فرموده بفرشتگانى كه فرستاده شدند براى نيكى و نكوئى و آنچه معروف و پسنديده است از فرمان الهى و بنابر اين عرفا مفعول له است و اينمعنى از امير المؤمنين عليه السّلام نقل شده و بعضى عرفا را بمعناى پى در پى گرفته‌اند و بنابر اين حال است پس مانند بادهاى تند در انجام او امر حق شتاب مينمايند و نيز بفرشتگانى كه نشر و شيوع ميدهند علوم و معارف حقّه الهيّه را در عالم بخوبى پس جدا كنندگانند ميان حق و باطل بطور واضح پس
جلد 5 صفحه 325
القاء و وحى مينمايند به پيغمبران خدا موجبات تذكّر و هدايت خلق را براى آنكه معذور باشند كسانيكه عمل نمودند بآنچه واصل شده بآنان از احكام در ترك آنچه بايشان نرسيده و بترسند كسانيكه عمل ننمودند از عقاب الهى و بنابر اين عذرا او نذرا دو مصدر و مفعول له ميباشند و كلمه او براى تقسيم است و در واقع قسم بدو دسته از فرشتگان ياد شده يكدسته وسائط خير و سعادت بشر و دسته ديگر امناء وحى و ابلاغ بانبياء عظام و بقيه فقرات اوصاف آن دو دسته‌اند كه خداوند ذكر فرموده ولى بر حسب ظاهر مفسّرين هر پنج جمله و آيه را بقسم تفسير نموده‌اند و بنابر اين فرقى بين واو وفاء نيست و در معناى جمله‌ها هم اختلافاتى شده كه حاجت بذكر آنها نيست چون آنچه ذكر شد اقرب و اظهر است و فائده اين جمله‌ها و قسم تأكيد مطالب آتيه و تعظيم ملائكه و بيان ترتيب نزول خيرات و حكمت بعثت انبياء است و آنچه قسم براى آن ياد شده آنستكه وعده انبيا كه بمردم ميدهند از حشر و نشر و حساب و جزا واقع شونده و حق است و فرموده پس آن در وقتى است كه ستاره‌ها بى‌نور شوند چنانچه قمّى ره نقل نموده و از امام باقر عليه السّلام بآن تصريح شده و در وقتى است كه آسمان شكافته گردد براى نزول ملائكه و در وقتى است كه كوهها از جا كنده و پراكنده گردد و در وقتى است كه پيغمبران مبعوث شوند در اوقات مختلفه چنانچه قمّى ره نقل نموده و در مجمع نسبت بامام صادق عليه السّلام داده و ظاهرا مراد تعيين وقت شهادت ايشان بر امّتهاشان بسعادت و شقاوت است و اقتت در اصل وقتت بوده و او براى ثقالت ضمّه قلب بهمزه شده يعنى تعيين وقت شود براى ايشان و بواو نيز قرائت شده است و بعد از اين علائم و آيات قيامت خداوند از روى تعجب ميفرمايد اى مردم ميدانيد براى چه روزى در اين آيات و شهادت انبيا بر اممشان تأخير روى داده و اجل و مدّت قرار داده شده براى رسيدن آن و جواب فرموده براى روز فصل خصومت حقّ در ميان خلق و براى عظمت امر و سختى آنروز فرموده و چه ميدانى تو اى انسان چه روزى است روز فصل خصومت نمودن خداوند در ميان بندگان و جدائى افكندن بين حقّ و باطل و محقّ و مبطل و اى در آنروز بحال تكذيب كنندگان انبيا و اوليا در دنيا خبر ايشان را از قيامت
جلد 5 صفحه 326
و غيرها و كلمه ويل تهديد بعذاب و سختى و گرفتارى آنروز است كه در اينسوره براى تأكيد مكرّر ميشود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
لِأَيِّ يَوم‌ٍ أُجِّلَت «12» لِيَوم‌ِ الفَصل‌ِ «13» وَ ما أَدراك‌َ ما يَوم‌ُ الفَصل‌ِ «14» وَيل‌ٌ يَومَئِذٍ لِلمُكَذِّبِين‌َ «15»
جلد 17 - صفحه 339
براي چه روزي مدت معين شده براي روز فصل قضاء بين عباد و درك نميكني شدت و سختي يوم الفصل را ويل در آن روز براي تكذيب كنندگان است.
لِأَيِّ يَوم‌ٍ أُجِّلَت مكرر در مكرر كفار از انبياء ميپرسند که اينکه وعده قيامت که شما ميدهيد پس چه روزي است مثل اينكه گفتند: وَ يَقُولُون‌َ مَتي هذَا الوَعدُ إِن كُنتُم صادِقِين‌َ يس آيه 49، و مثل: يَسئَلُونَك‌َ عَنِ السّاعَةِ أَيّان‌َ مُرساها اعراف آيه 186 نازعات آيه 42، و علم ساعت مخصوص بذات اقدس او است: إِنَّ اللّه‌َ عِندَه‌ُ عِلم‌ُ السّاعَةِ لقمان آيه 34. لذا جواب باوصاف قيامت و آثار آن داده ميشود ميفرمايد:
لِيَوم‌ِ الفَصل‌ِ يكي از اسامي قيامت يوم الفصل است که خداوند حق هر ذي حقي را اداء ميكند چنانچه ميفرمايد: إِنَّ الَّذِين‌َ آمَنُوا وَ الَّذِين‌َ هادُوا وَ الصّابِئِين‌َ وَ النَّصاري وَ المَجُوس‌َ وَ الَّذِين‌َ أَشرَكُوا إِنَّ اللّه‌َ يَفصِل‌ُ بَينَهُم يَوم‌َ القِيامَةِ إِنَّ اللّه‌َ عَلي كُل‌ِّ شَي‌ءٍ شَهِيدٌ حج آيه 17، إِنَّ رَبَّك‌َ هُوَ يَفصِل‌ُ بَينَهُم يَوم‌َ القِيامَةِ فِيما كانُوا فِيه‌ِ يَختَلِفُون‌َ سجده آيه 25 لَن تَنفَعَكُم أَرحامُكُم وَ لا أَولادُكُم يَوم‌َ القِيامَةِ يَفصِل‌ُ بَينَكُم وَ اللّه‌ُ بِما تَعمَلُون‌َ بَصِيرٌ ممتحنه آيه 3 و غير اينها از آيات هر که از اهل عذاب است بمقدار استحقاقش عذاب ميكند و هر که اهل نجات است بمقدار قابليتش ثواب ميبخشد.
وَ ما أَدراك‌َ ما يَوم‌ُ الفَصل‌ِ که چه اندازه سخت و شديد است که بمقدار ذره‌اي از اعمال خير و شر فروگذارده نميشود: فَمَن يَعمَل مِثقال‌َ ذَرَّةٍ خَيراً يَرَه‌ُ وَ مَن يَعمَل مِثقال‌َ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَه‌ُ زلزال آيه 7 و 8.
وَيل‌ٌ يَومَئِذٍ لِلمُكَذِّبِين‌َ مكرر اشاره شده ويل اسمي داريم و وصفي اما اسمي چاه ويل است در قعر جهنم که عذاب جهنم از آن چاه است که جاي منافقين است:
إِنَّ المُنافِقِين‌َ فِي الدَّرك‌ِ الأَسفَل‌ِ مِن‌َ النّارِ نساء آيه 144.
تنبيه: جمع بين دو آيه باين است که مكذبين همان منافقين هستند که تكذيب امر ولايت و وصايت و خلافت امير المؤمنين (ع) كردند با اينكه مصداق اهم آيه است و تنافي با عموم آية ندارد و مراد كساني که تكذيب انبياء كردند که شامل تمام مشركين و كفار و ضالين و مبدعين و منكر ضروريات دين و مذهب ميشود زيرا
جلد 17 - صفحه 340
تكذيب يك حكم از احكام دين صدق ميكند که مكذب است و آيه ان المنافقين منافي نيست چون اثبات شي‌ء نفي ما عدا نميكند، و اما وصفي يعني بدا بحال مكذبين و واي بحال آنها و اينکه معني صدق ميكند که از اول موت و حال احتضار در شكنجه و عذاب هست الي الابد و آني را حتي ندارد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 13)- «برای روز جدائی» (لیوم الفصل). روز جدائی حق از باطل،
ج5، ص368
جدائی صفوف مؤمنان از کافران، و نیکوکاران از بدکاران، و روز داوری مطلق حق در باره همگان.
نکات آیه
۱ - قیامت، روز جداسازى میان خلایق و داورى میان حق و باطل است. (لیوم الفصل) «فصل» به حایل بین دو چیز و نیز به داورى میان حق و باطل گفته مى شود(قاموس المحیط). روز قیامت - چنان که مفسران گفته اند - از این رو «یوم الفصل» نامیده شده که در آن روز، میان خلایق جدایى ایجاد شده و حق از باطل تمیز داده خواهد شد و مورد داورى قرار خواهد گرفت.
۲ - جداسازى میان خلایق و داورى میان حق و باطل، از مهم ترین خصیصه روز قیامت (لیوم الفصل) توصیف روز قیامت به «یوم الفصل»، در سلسله آیات مربوط به حوادث قبل و بعد از برپایى قیامت، گویاى برداشت یاد شده است.
۳ - «یوم الفصل»، از نام هاى قیامت (لیوم الفصل)
موضوعات مرتبط
- قیامت: باطل در قیامت ۱، ۲; جدایى در قیامت ۱، ۲; حق در قیامت ۱، ۲; قضاوت در قیامت ۱، ۲; نامهاى قیامت ۳; ویژگیهاى قیامت۱، ۲
- یوم الفصل :۳
منابع
