الشورى ١٦
گسترشکپی متن آیه |
---|
ترجمه
الشورى ١٥ | آیه ١٦ | الشورى ١٧ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«یُحَآجُّونَ فِی اللهِ»: درباره دین خدا به ستیز میپردازند و استدلالهای بیاصل و اساسی بیان میدارند. «لَهُ»: مرجع ضمیر (هُ) میتواند (الله) یا پیغمبر و یا دین باشد (نگا: آلوسی). «حُجَّتهُمْ»: دلیل و برهانشان. ستیز و جدالشان. «دَاحِضَةٌ»: باطل و زائل (نگا: کهف / ، غافر / .
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
نزول
این آیه درباره یهودیان آمده که با رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و مؤمنین به خصومت رفتار میکردند و مى گفتند: پیامبر ما پیش از پیامبر شما و کتاب ما قبل از کتاب شما آمده است. بنابراین ما سزاوارتریم و دین ما بهتر از دین شما است سپس این آیه نازل گردید.[۱]
عکرمه گوید: چنین مشاجره اى را مشرکین مکه با مسلمین داشته اند[۲]، قتاده گوید: آنان یهودى و نصارى بودند که یک چنین گفتارى را با مؤمنین داشته اند.[۳]
تفسیر
- آيات ۱۳ - ۱۶ سوره شورى
- نکاتی که از آيه: «شَرَعَ لَكُم مِن الدّينِ مَا وَصّى بِهِ نُوحاً...» استفاده مى شود
- مقصود از اقامه دين و تفرقه نكردن در آن چیست؟
- طرح يك سؤال در بارۀ هلاکت اقوام گذشته و پاسخ آن
- عمل هرچه باشد، از انجام دهنده اش، تجاوز نمى كند
- مقصود از جمع در آیه: «اللهُ يَجمَعُ بَينَنَا»
- مقصود از باطل بودن حجّت منكران خدا
- بحث روايتی
نکات آیه
۱ - اصرار مشرکان عصر بعثت، بر شرک و مباحثات انکارآمیز آنان درباره توحید (و الذین یحاجّون فى اللّه)
۲ - توحید ربوبى، باور فطرى تمامى انسان ها (من بعد ما استجیب له) بنابراین احتمال که اجابت کننده (استجیب له) فطرت انسان باشد، برداشت بالا استفاده مى شود.
۳ - شرک، اندیشه اى بى بنیاد و فاقد هرگونه اعتبار در پیشگاه خداوند (و الذین یحاجّون ... حجّتهم داحضة عند ربّهم)
۴ - باورهاى ناسازگار با فطرت آدمى، متزلزل و ناپایدار است. (من بعد ما استجیب له حجّتهم داحضة عند ربّهم) «دحض» (مصدر «داحضة») به معناى لغزیدن و متزلزل بودن است و «داحضة» کنایه از بطلان و ناپایدارى مى باشد.
۵ - ضرورت پایدارى بر باورها و نداشتن تزلزل بى دلیل (من بعد ما استجیب له)
۶ - انکار دین خدا و معارف آن، فاقد دلیل منطقى و بنیاد علمى است. (و الذین یحاجّون فى اللّه ... حجّتهم داحضة) بنابراین که مراد از «فى اللّه» دین خدا باشد، مطلب بالا استفاده مى شود.
۷ - توحید ربوبى، میثاق تمامى انسان ها با خدا * (و الذین یحاجّون فى اللّه من بعد ما استجیب له) «ما» در «ما استجیب له» موصول حرفى است که با مابعد خود به تأویل مصدر مى رود. ضمیر «له» به «اللّه» باز مى گردد; یعنى، «من بعد استجابتهم اللّه». این قید مى تواند به میثاق بنى آدم با خدا در عالم ذر اشاره داشته باشد; یعنى، مشرکان پس از آن که خود در پیشگاه خدا به ربوبیت بى همتاى او اعتراف کرده اند، هر دلیلى بر رد ربوبیت او بیاورند، در پیشگاه او پوچ و بى اعتبار است.
۸ - معارف دین، داراى ریشه در فطرت و سرشت انسان (فى اللّه من بعد ما استجیب له) برداشت یاد شده بدین احتمال است که مراد از «فى اللّه» دین خدا و اجابت کننده فطرت انسان باشد.
۹ - تلاش برخى از اهل کتاب، در ایجاد تزلزل اعتقادى در بین مسلمانان (و الذین یحاجّون فى اللّه) بنابراین که مراد از «الذین...» اهل کتاب و مقصود از «فى اللّه» دین خدا (اسلام) باشد، به دست مى آید که برخى از اهل کتاب با ایجاد شبهه در باور مسلمانان، سعى در متزلزل ساختن اعتقاد آنان داشتند.
۱۰ - اختلاف اهل کتاب با مسلمانان، درباره خدا و صفات او * (و الذین یحاجّون فى اللّه) بنابراین که مراد از «الذین» اهل کتاب و «فى اللّه» خداوند و صفات او باشد، مى توان مطلب بالا را استفاده کرد.
۱۱ - کوشش تردیدافکنان در باورهاى توحیدى مردمان، کوششى نافرجام (و الذین یحاجّون فى اللّه ... حجّتهم داحضة عند ربّهم)
۱۲ - مشرکان و مجادله گران حق ستیز گرفتار غضب و عذاب سخت الهى (و الذین یحاجّون فى اللّه ... علیهم غضب و لهم عذاب شدید)
۱۳ - تلاش در جهت ایجاد تردید در باورهاى دینى مسلمانان، موجب خشم و عذاب الهى است. (و الذین یحاجّون فى اللّه ... علیهم غضب و لهم عذاب شدید)
موضوعات مرتبط
- انسان: فطریات انسان ۲، ۸
- اهل کتاب: اختلاف اهل کتاب با مسلمانان ۱۰; اخلالگرى اهل کتاب ۹
- توحید: اهمیت توحید ربوبى ۷; تکذیب توحید ۱; فطریت توحید ربوبى ۲; نافرجامى شبهه افکنى در توحید ۱۱
- حق: عذاب حق ستیزان ۱۲; مغضوبیت حق ستیزان ۱۲
- خدا: اختلاف درباره خدا ۱۰; اختلاف در صفات خدا ۱۰; عهد خدا با انسانها ۷; عوامل غضب خدا ۱۳
- دین: آثار شبهه افکنى در دین ۱۳; بى منطقى تکذیب دین ۶; فطریت دین ۸
- شرک: بى ارزشى شرک ۳; بى منطقى شرک ۳
- عذاب: اهل عذاب ۱۲; عذاب شدید ۱۲; مراتب عذاب ۱۲; موجبات عذاب ۱۳
- عقیده: اهمیت استقامت در عقیده ۵; زمینه سستى عقیده ۹; عوامل سستى عقیده ۴
- فطرت: نقش فطرت ۴
- مجادله گران: عذاب مجادله گران ۱۲; مغضوبیت مجادله گران ۱۲
- مسلمانان: آثار شبهه افکنى در مسلمانان ۱۳
- مشرکان: عذاب مشرکان ۱۲; لجاجت مشرکان صدراسلام ۱; مجادله گرى مشرکان صدراسلام ۱; مغضوبیت مشرکان ۱۲
- مغضوبان خدا: ۱۲
منابع