الإسراء ٤٥
کپی متن آیه |
---|
وَ إِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنَا بَيْنَکَ وَ بَيْنَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجَاباً مَسْتُوراً |
ترجمه
الإسراء ٤٤ | آیه ٤٥ | الإسراء ٤٦ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«حِجَاباً»: پرده و مانعی که کافران معاند را از نور معنوی قرآن باز دارد (نگا: بقره / ، توبه / و . «مَسْتُوراً»: ناپیدا نادیدنی (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
نزول
«شیخ طوسى» گوید: این آیه درباره عده اى نازل شده که هنگامى که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم قرآن تلاوت مینمود. او را با زبان مورد اذیت و آزار قرار میدادند، خداوند بین آنها و پیامبر حائلى قرار داد تا این که وى را آزار نرسانند.[۱][۲]
تفسیر
- آيات ۴۰ - ۵۵ سوره إسراء
- تصريف و تنوع آیات قرآن، به منظور متذكر شدن شنوندگان
- با اين كه ثمره تصريف آيات، ازدياد نفرت كفار بوده، حكمت نزول آيات چه بوده است؟
- احتجاجى با مشركان، در نفى شريك براى خداوند متعال
- تقرير استدلال بر نفى شرك براى خدا، به صورت يك قياس استثنایى
- تسبيح سنگ و چوب، به چه معناست؟
- تسبيح همه موجودات، تسبيح حقيقى و قالى است
- وجود موجودات، هم حمد خدا و هم تسبيح اوست
- وجوه مختلفى كه در معناى «حِجَاباً مَستُوراً» گفته شده است
- پاسخ خداوند، به استبعاد مشركان، نسبت به مسأله معاد
- امر به خوش زبانى و ادب در کلام و پرهیز از درشتگويى
- سعادت و شقاوت هر كس، بسته به مشيت الهى است كه بر اساس عمل تعيين مى شود
- بحث روايتى
- توضيحى در مورد تسبيح محسوس برخى موجودات كه در پاره اى روايات نقل شده است
- چند روايت درباره «بِسمِ اللّهِ الرَّحمِان الرَّحِيم»
نکات آیه
۱- خداوند، به هنگام قراءت قرآن توسط پیامبر(ص)، میان آن حضرت و کافران، حجابى نامرئى قرار داد. (و إذا قرأت القرءان ... حجابًا مستورًا) برداشت فوق، مبتنى بر معناى مستور - به همان صیغه مفعولى یعنى پوشیده شده - است و در آیه به تناسب موضوع، مراد پوشیده شدن از حواس بینندگان (کافران) است.
۲- قراءت قرآن و تلاوت وحى بر مردم، از وظایف پیامبر(ص) (و إذا قرأت القرءان) از اینکه خداوند براى پاسدارى از پیامبر(ص)، بین وى و کافران به هنگام تلاوت قرآن حجابى نامریى قرار داده است; مى تواند به خاطر این باشد که آن حضرت موظف بوده است که قرآن را براى مردم تلاوت کند اما چون با تلاوت قرآن، مورد آزار و اذیت قرار مى گرفت خداوند با جعل حجاب، او را از آزار آنان محافظت کرد.
۳- تلاوت قرآن کریم توسط پیامبر(ص) در میان مردم (و إذا قرأت القرءان جعلنا بینک ... حجابًا مستورًا)
۴- کافران، پیامبر(ص) را به هنگام تلاوت آیات قرآن بر مردم، مورد آزار و اذیت قرار مى دادند و براى آن حضرت ایجاد مزاحمت مى کردند. (و إذا قرأت القرءان) طبق شأن نزولهایى که وارد شده است (مجمع البیان، ذیل آیه) و نیز ظاهر آیه «جعلنا بینک و بین الذین» جعل حجاب به خاطر این بود که کافران نشنوند تا پیامبر(ص) را اذیت نمایند و براى آن حضرت، مزاحمت ایجاد کنند.
۵- کافران به آخرت، از درک پیامهاى وحى محرومند. (و إذا قرأت القرءان جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالأخرة حجابًا مستورًا) احتمال دارد مراد از جعل حجاب بین پیامبر(ص) و کافران، این باشد که آنان در نتیجه ایمان نیاوردن به آخرت از درک و فهم آیات قرآن محروم شدند.
۶- درک حقایق معنوى و ارزشهاى الهى با کفر به آخرت، امکان پذیر نیست. (و جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالأخرة حجابًا مستورًا) ذکر صفت «لایؤمنون» براى «الذین» مشعر به این معناست که آنان، شایستگى درک و فهم آیات قرآن را نداشتند.
۷- اعتقاد به آخرت، داراى جایگاهى اساسى و مهم در میان اعتقادات دینى (و إذا قرأت القرءان جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالأخرة حجابًا مستورًا) اختصاص به ذکر «لایؤمنون بالأخرة» از میان سایر اعتقادات براى مشرکان، مى تواند مشعر به نکته یاد شده باشد.
۸- افتادن حجاب نامرئى بر دیدگان کافران و محروم شدن آنان از شنیدن و درک وحى، معلول تصمیم آنها مبنى بر عدم ایمان به آخرت است. (بین الذین لایؤمنون بالأخرة حجابًا مستورًا) تعبیر «الذین لایؤمنون بالأخرة» - به صورت جملهوصفیه - و فعل مضارع به جاى «الکافرین» مى تواند به این معنا باشد که جعل حجاب از سوى خدا، به خاطر این خصلت و گزینش از سوى کافران بوده است.
۹- شناخت حق و حقیقت، با مانعهایى بس پیچیده و نامرئى مواجه است. (و إذا قرأت القرءان ... حجابًا مستورًا) «حجاباً» بیانى است از موانع شناخت و «مستوراً» نشان پیچیدگى و نامرئى بودن آن است.
۱۰- خداوند، پیامبر(ص) را به هنگام ابلاغ وحى، مورد امداد غیبى خویش قرار مى داد. (و إذا قرأت القرءان جعلنا بینک ... حجابًا مستورًا)
روایات و احادیث
۱۱- «دخل ... هشام بن السائب ... على أبى عبدالله(ع) فقال: ... أخبرنى عن قول الله «و إذا قرأت القرآن جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالأخرة حجاباً مستوراً» ... قال: آیة فى الکهف و آیة فى النحل و آیة فى الجاثیة و هى: «أفرأیت من اتّخذ إلهه هواه و أضلّه الله على علم و ختم على سمعه و قلبه ... » و فى النحل: « أُولئک الذین طبع الله على قلوبهم و سمعهم و أبصارهم و أُولئک هم الغافلون» و فى الکهف: «و من أظلم ممّن ذکّر بآیات ربّه فأعرض عنها و نسى ما قدّمت یداه...»;[۳] هشام بن سائب بر امام صادق(ع) وارد شد، پس به امام گفت: مرا از سخن خدا «و أذا قرأت القرآن جعلنا بینک و بین الذین لایؤمنون بالأخرة حجاباً مستوراً» خبر ده؟ حضرت فرمود: - مقصود از قرآنى که پیامبر با خواندن آن از چشم کافران مستور و ناپدید مى شود، آیه اى در سوره جاثیه «أفرأیت ...» و در سوره نحل «أُولئک الذین ...» و در سوره کهف «و من أظلم ممّن...» است».
موضوعات مرتبط
- آخرت: آثار تکذیب آخرت ۶; محرومیّت مکذبان آخرت ۵
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴
- امداد: امداد غیبى ۱۰
- حقایق: موانع درک حقایق ۶
- خدا: افعال خدا ۱; امدادهاى خدا ۱۰
- دین: اصول دین ۷
- شناخت: موانع شناخت ۹
- عقیده: اهمیت عقیده به آخرت ۷
- قرآن: آثار تلاوت قرآن ۱۱; عوامل محرومیت از فهم قرآن ۸; محرومان از فهم قرآن ۵
- قلب: عوامل ختم قلب ۸
- کافران: اذیتهاى کافران ۴; تلاوت قرآن بر کافران ۱; عوامل محرومیت کافران ۸; کورى کافران ۸
- کفر: آثار کفر به آخرت ۸
- محمد(ص): اذیت محمد(ص) ۴; امداد به محمد(ص) ۱۰; تلاوت قرآن محمد(ص) ۱، ۲، ۳، ۴; حجاب بین محمد(ص) و کافران ۱، ۱۱; مسؤولیت محمد(ص) ۲، ۳; وحى به محمد(ص) ۱۰
- مردم: تلاوت قرآن بر مردم ۲، ۳
منابع
- ↑ صاحب مجمع البیان بنا به نقل از زجاج و جبائى گوید که این عده در اوقات شب هنگامى که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم قرآن تلاوت مینمود و در کعبه نماز میخواند، موجبات آزار و اذیت او را فراهم میکردند و به طرف وى سنگ مى انداختند تا این که او را از تبلیغ دین بازدارند».
- ↑ ابن المنذر در تفسیر خود از ابن شهاب روایت کند که پیامبر هنگامى که قرآن براى مشرکین تلاوت مى فرمود. مشرکین مسخره میکردند و مى گفتند: قلوب ما نمى پذیرد و گوشهاى ما سنگین است و بین ما و تو پرده اى است خداوند حقیقت گفتار آنان را طى آیه اى بیان فرمود.
- ↑ حجة الداعى، ص ۲۷۶; بحارالأنوار، ج ۸۹، ص ۲۸۳- ، ح ۲.